«Πιτσιρίκος, στην προεφηβεία, με θυμάμαι να φοράω το κραγιόν και τα ρούχα της μητέρας μου. Ξεκίνησα να ανακαλύπτω ενσυνείδητα την ομοφυλόφιλη σεξουαλική ταυτότητά μου στα 13. Υπήρξα παθητικός μέχρι τα 19. Τότε ο πρώτος μεγάλος δεσμός μου μού έβγαλε το ενεργοπαθητικό μου κομμάτι. Αργότερα έκανα κάποιες φορές σεξ και με γυναίκες... Με θυμάμαι να λέω γύρω στα 25 μου ότι βρίσκω τη ζωή των τρανς ατόμων θλιβερή μέσα σε μία υπερσυντηρητική κοινωνία όπως ήταν ακόμα τη δεκαετία του ’90 η ελληνική – ακόμα είναι συντηρητική, παρά τα τεκταινόμενα…
Αλλά βρήκα το κουράγιο να εξερευνήσω τα θηλυκά στοιχεία της προσωπικότητάς μου. Non binary πριν από τη δημιουργία του όρου (γελάει). Αγόρασα τις πρώτες μου κόκκινες γόβες πριν από σχεδόν 20 χρόνια, όταν μου το ζήτησε ένας γκόμενος. Έχω παίξει σε συνευρέσεις BDSM. Έχω βρεθεί με non binary άτομα, ενεργητικά και παθητικά. Έχω υπάρξει σε πενταετή σχέση ως cis ενεργητικός άντρας. Έξω κυκλοφορώ ως cis άντρας, κάποιοι όμως με έχουν γνωρίσει και με το γυναικείο μου όνομα, Τζουλιάννα… Και τελευταία έχω σκεφτεί ότι ίσως τελικά να είμαι λεσβία…
Καταλογίζουμε μεν, και όχι άδικα, στο κυρίαρχο ετεροκανονικό αφήγημα προκαταλήψεις και διακρίσεις, τι συμβαίνει όμως όταν η ίδια η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα δημιουργεί κανονικότητες και στεγανά μέσα στους κόλπους της;
Μ’ αρέσει το σεξ και μ’ αρέσει να εξερευνώ τις ορμές μου... Δεν είμαι ακτιβιστής και δεν τα πάω καλά με την ξύλινη πολιτική ορθότητα. Αλλά πιστεύω ότι οι “διαφορετικοί” πρέπει να έχουν την εξυπνάδα και την ευαισθησία να αποδέχονται την όποια διαφορετικότητα».
Φίλος του επιμελητή της έκθεσης «Κανονικότητες στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα» Φοίβου Σακαλή, ο «κύριος Τζουλιάννα» δεν είναι καλλιτέχνης, είναι όμως ένα καθ’ όλα υπαρκτό πρόσωπο, η πλήρης αφήγηση του οποίου περιλαμβάνεται στο κείμενο που συνοδεύει την έκθεση ακριβώς διότι δίνει ένα στίγμα της σύγχρονης σεξουαλικότητας – μια απελευθερωμένη σεξουαλικότητα που δεν δεσμεύεται από «απόλυτους» ερωτικούς προσανατολισμούς, ρόλους και βιολογικά φύλα, που μπορεί να είναι ανοικτή, συμπεριληπτική, απροσδόκητη αλλά που παρά ταύτα δεν γίνεται πάντοτε αποδεκτή ως τέτοια ακόμα και σε χώρους που αυτό θα φάνταζε αυτονόητο, όπως συμβαίνει με ένα όχι ευκαταφρόνητο κομμάτι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Καταλογίζουμε μεν, και όχι άδικα, στο κυρίαρχο ετεροκανονικό αφήγημα προκαταλήψεις και διακρίσεις, τι συμβαίνει όμως όταν η ίδια η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα δημιουργεί κανονικότητες και στεγανά μέσα στους κόλπους της;
«Με το να καταφεύγουμε στους ίδιους μηχανισμούς και συλλογιστικές που χαρακτηρίζουν την κατεστημένη ετεροκανονικότητα, καταλήγουμε να δημιουργούμε με τη σειρά μας ομοκανονικότητες», επισημαίνει ο Φοίβος Σακαλής. Στόχος άλλωστε αυτής της έκθεσης είναι ακριβώς να φωτίσει τη μη αποδοχή από ένα μεγάλο κομμάτι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και ειδικά από εκείνο που νιώθει πιο αποδεκτό, τόσο των διαφόρων ταυτοτήτων φύλου όσο και των ποικίλων σεξουαλικών επιθυμιών και πρακτικών των πολλών διαφορετικών υποσυνόλων της. Πώς πολεμάς την εσωτερική προκατάληψη, πώς αντιμάχεσαι τη δημιουργία νέων «κατεστημένων»;
«Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αποκλίσεις στην αντίληψη του εαυτού, της ταυτότητας, του προσανατολισμού», συνεχίζει. «Οι περισσότερο γνωστές ομάδες είναι οι cis άντρες και γυναίκες οι οποίοι/ες διατηρούν την ταυτότητα του φύλου τους, δηλαδή οι γκέι και οι λεσβίες, και ελκύονται από το ίδιο φύλο και τα “ετεροφυλόφιλα” χαρακτηριστικά του. Μια άλλη ομάδα είναι τα non binary άτομα, τα οποία ενστερνίζονται στοιχεία τόσο της αντρικής όσο και της γυναικείας ταυτότητας.
Υπάρχουν επίσης οι παρενδυτικοί άντρες ή cross dressers, οι butch λεσβίες, οι οποίες υιοθετούν ανδρικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως να εγκαταλείπουν τη γυναικεία υπόστασή τους και τέλος, μέσα σ’ αυτή την πολύ γενικευμένη παράθεση, υπάρχουν τα τρανς άτομα… Κανείς δεν δεσμεύεται σε έναν μόνο ρόλο ή μία μοναδική ταυτότητα φύλου, η ζωή είναι για να επανεφευρίσκεις διαρκώς τον εαυτό σου».
Όσο σύμφωνο κι αν με βρίσκει η τελευταία αυτή πρόταση, αληθεύει ότι στα γκέι apps, στις παρέες και στα forum της κοινότητας στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς «διατυπώνονται συστηματικά όλο και περισσότερα “όχι”: στους τοπ ή στους μπότομ, στους τριχωτούς ή στους ξυρισμένους μετροσέξουαλ, στους γυμνασμένους ή στους καμπυλόγραμμους, στους χοντρούς ή στους αδύνατους, σ’ αυτούς που τους αρέσει το ήρεμο σεξ ή στους “βιτσιόζους”, με τα “όχι” να είναι κανόνας απέναντι στους θηλυπρεπείς, στους cross dressers, στις τρανς γυναίκες, στους οροθετικούς –και ας μην είναι μεταδοτικοί με τις σύγχρονες θεραπείες–, στους Ασιάτες (τους Λατίνους και τους μαύρους επίσης σε χώρες όπου οι κοινότητες αυτές είναι πολυπληθείς)», επισημαίνει ο συνομιλητής μου, συμπληρώνοντας ότι τα «όχι» –που είναι σαφώς περισσότερα αναφορικά με ό,τι ξεφεύγει από τα κυρίαρχα πρότυπα– απευθύνονται επίσης συχνά στους χρήστες ουσιών, πολλές φορές και στους «ξενέρωτους», στους ηλικιωμένους αλλά ενίοτε και στους πολύ νέους, τους escort, τους πολυσυντροφικούς και πάει λέγοντας.
«Αλλά και στον χώρο των λεσβιών, απ’ ό,τι διαβάζω στο βιβλίο της Μαρίας Κατσικαδάκου-Cyber “Μια λεσβιακή ζωή”, υπάρχουν έριδες τόσο ανάμεσα σε λεσβίες και (cis straight) φεμινίστριες όσο και μέσα στη λεσβιακή κοινότητα: για το αν τα dildos, για παράδειγμα, είναι αποδεκτά ή θεωρούνται Δούρειος Ίππος της πατριαρχίας ή για το κατά πόσο οι τρανς γυναίκες γίνονται δεκτές στις διασκεδάσεις τους κι όλα αυτά ενώ η ορατότητα των λεσβιών στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στα τάρταρα».
Είναι νομίζω ξεκάθαρο πως το ζήτημα εδώ δεν είναι ότι στο όνομα κάποιων πολιτικά ορθών ευαισθησιών «απαγορεύουμε» στο τάδε ή το δείνα άτομο να εκφράσει τα προσωπικά του γούστα που είναι απολύτως σεβαστά, αλλά το πώς μπορεί να γίνει αυτό αποφεύγοντας να διατυπώσουμε δυνάμει προσβλητικές, μειωτικές, ακόμα και ρατσιστικές εκφράσεις – ήδη κάποια forum και ψηφιακές εφαρμογές γνωριμιών προσέχουν περισσότερο τις κατηγοριοποιήσεις τους, ενώ ανάλογοι προβληματισμοί έχουν διατυπωθεί και για αντίστοιχα που απευθύνονται σε ετεροφυλόφιλους.
Και είναι καλοδεχούμενοι αυτοί οι προβληματισμοί, ειδικά αν ανήκεις σε μια κοινότητα που προβάλλει το δικαίωμα στη διαφορά γιατί αλίμονο αν ο κόσμος που ονειρευόμαστε είναι ένα αντεστραμμένο κακέκτυπο εκείνου που μας καταπιέζει!
Τα έργα τέχνης (ζωγραφικές συνθέσεις, κολάζ, φωτογραφίες, ταινίες) που παρουσιάζονται στην γκαλερί Crux, σε μια έκθεση που γίνεται με την υποστήριξη της Θετικής Φωνής, φωτίζουν τους πολλούς διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι απολαμβάνουν το σεξ ή αντιλαμβάνονται την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους.
Σύμφωνα με τον Φοίβο Σακαλή, η έκθεση «Κανονικότητες στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα» αναδεικνύει χωρίς να προτείνει, αποδεχόμενη τις διαφορετικότητες ως κάτι εντελώς φυσιολογικό: «Είτε αναφερόμαστε σε ομοφυλόφιλους, είτε σε ετεροφυλόφιλους και στις σεξουαλικές τους πρακτικές, και εφόσον συζητούμε για συναινούντες ενήλικες, η έννοια της “διαστροφής” –και της εμπάθειας που αυτή επιφέρει, αν όχι του μίσους– θα έπρεπε να εξαλειφθεί, καθώς ζούμε σ’ έναν κόσμο οκτώ δισεκατομμυρίων διαφορετικών εγώ. Και δεν υπάρχει επιστροφή, η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι μονόδρομος. Αν εμείς δεν μπορούμε να τα βρούμε μεταξύ μας, σκεφτείτε πόσο χάλια προγραμματισμό θα κάνουμε στα ρομπότ, το νέο είδος που παράγουμε για να συγκατοικήσουμε!».
«Κανονικότητες στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα»
Γκαλερί Crux, Σέκερη 4 Κολωνάκι
Διάρκεια: 15/12-20/1
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Δημήτρης Αντωνίτσης, Denys Shantar, Μαρία Cyber, Poka-Yio, Δημήτρης Φραγκάκης, Ηλίας Παπαηλιάκης, Spyros Rennt, Εύα Στεφανή, Άγγελος Παπαδημητρίου, Νίκος Παπαδόπουλος, Ελένη Χριστοδούλου, Σταύρος Παπαγιάννης, Διονύσης Καβαλλιεράτος και Παναγιώτης Ευαγγελίδης.