Όταν το 2012 το έργο του Μαρκ Ρόθκο «Orange, red, yellow» πουλήθηκε για 86,9 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Κρίστις στη Νέα Υόρκη και έγινε το πιο ακριβό έργο σύγχρονης τέχνης που είχε βγει σε δημοπρασία, κανένας δεν φανταζόταν ότι μόλις πέντε χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 2017, σε μια δημοπρασία του οίκου Σόθμπις, ο Αμερικανός καλλιτέχνης με το πιο ακριβό έργο που έχει πουληθεί ποτέ θα ήταν ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά, με το έργο του «Untitled», του 1982, που έπιασε 110,5 εκατομμύρια δολάρια, με τον καλλιτέχνη να προσχωρεί στο πάνθεον των μεγάλων-μεγάλων καλλιτεχνών σε μια νύχτα και τον Ιάπωνα δισεκατομμυριούχο Yusaku Maezawa να γίνεται ο νέος υπερήφανος ιδιοκτήτης.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτήθηκαν αν αληθινά αξίζει ένα έργο του Μπασκιά αυτά τα χρήματα, όπως ακριβώς αναρωτήθηκε ο κριτικός του Νew York Τζέρι Σαλτζ αν όντως αξίζει τα 90,3 εκατομμύρια «Το πορτρέτο ενός καλλιτέχνη» (Pool with Two Figures) του Ντέιβιντ Χόκνεϊ που πουλήθηκε το 2018, ανεβάζοντας κατακόρυφα της αξία όλων των έργων του.
Υπάρχει φυσικά μια διαφορά: Ο Χόκνεϊ είναι εν ζωή και ο Μπασκιά νεκρός, κάτι που σημαίνει ότι ο κόσμος της τέχνης επιδόθηκε σε μια ξέφρενη κούρσα για να βρει κάποιο «ξεχασμένο» δώρο που είχε κάνει το παιδί θαύμα της αντεργκράουντ καλλιτεχνικής σκηνής της Νέας Υόρκης του 1980 και «δεν το χρειάζεται πια».
Έχοντας ένα έργο του Μπασκιά στη συλλογή τους, συλλέκτες ή επενδυτές ξέρουν ότι κρατάνε στα χέρια τους έναν πίνακα με αξία χρηματιστηριακή, και τώρα είναι η σειρά της Ασίας να το αποδείξει.
Στην έκθεση του Artprice το 2018, με τους καλλιτέχνες που γεννήθηκαν μετά το 1945 και είναι πρώτοι στις δημοπρασίες παγκοσμίως, και η οποία περιλαμβάνει 500 ονόματα κορυφαίων εκπροσώπων της τέχνης από όλο τον κόσμο, το όνομα του Ζαν Μισέλ Μπασκιά φιγουράρει πρώτο. Και την ίδια χρονιά, η έκθεση για τον καλλιτέχνη, που μέσα στη σύντομη ζωή του σφράγισε την αμερικάνικη και διεθνή σκηνή, στο Μπάρμπικαν του Λονδίνου, έγινε η έκθεση με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στη Μεγάλη Βρετανία, με τον Μπασκιά να ασκεί ασύλληπτη γοητεία στο κοινό και τεράστια επιρροή στην τέχνη, 30 χρόνια από το θάνατό του.
Η τρελή κούρσα ενός έργου πριν φτάσει στους πολυεκατομμυριούχους της Ασίας
Τον επόμενο μήνα ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά, ένας από τους πιο ακριβούς πλέον σύγχρονους καλλιτέχνες, προβλέπεται να γίνει και ένας από τους πιο ακριβούς καλλιτέχνες στους Κρίστις του Χονγκ Κονγκ, με τους Ασιάτες να δημιουργούν νέα δεδομένα στην αγορά των έργων του.
Ο οίκος δημοπρασιών υποστηρίζει ότι η επικείμενη πώληση θα είναι ορόσημο για την αγορά της Δυτικής τέχνης στην Ασία, με τη βραδιά της 23ης Μαρτίου να μετατρέπεται σε πεδίο μάχης και μεγάλου ανταγωνισμού ανάμεσα στους πολυεκατομμυριούχους της ασιατικής ηπείρου. Θα δημοπρατηθεί το «Warrior», ένα αριστουργηματικό έργο του 1982, φτιαγμένο στο αποκορύφωμα της δημιουργικής παραγωγής του Μπασκιά, με εκτίμηση από 31 έως 41 εκατομμύρια δολάρια, ένα επιβλητικό και αυθεντικό πορτρέτο που αποδεικνύει γιατί ο καλλιτέχνης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους του τελευταίου μισού του 20ού αιώνα.
Ανήκει σε μια σειρά έργων που δημιουργήθηκαν το 1981-2 και στην οποία συμπεριλαμβάνονται και άλλα δυο διάσημα έργα του, το «La Hara» και «Irony of Negro Policeman».
Είναι ένα παράδειγμα για πώς η εικαστική γλώσσα του Μπασκιά έφτασε πολύ μακριά, όσο δεν μπορούσε να φανταστεί ούτε η διάσημη γκαλερίστα Μαίρη Μπουν, όταν ανακάλυψε το ακατέργαστο ταλέντο του.
Ο «Πολεμιστής» (Warrior) θεωρείται ημι-αυτογραφικό έργο ενός παιδιού του δρόμου, που ήξερε πολύ καλά και από πρώτο χέρι τι σημαίνει ανισότητα στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον και μηδενική σχεδόν εκπροσώπηση των μαύρων στην ιστορία της τέχνης. Κοιτάζοντας μετωπικά τον θεατή, ο «Πολεμιστής», κρατώντας το ασημένιο σπαθί του, έκανε μια μεγάλη διαδρομή σε χέρια συλλεκτών και γκαλερί. Ήταν κεντρικό έργο της έκθεσης-μπλοκμπάστερ του 2019 «Jean-Michel Basquiat» στο Brant Foundation Art Study Center της Νέας Υόρκης. Το μεγάλης κλίμακας έργο σε ξύλινο πάνελ με ακρυλικό, λάδι και σπρέι αγοράστηκε από τον σημερινό του πωλητή, έναν Αμερικανό συλλέκτη, από το Σόθμπις του Λονδίνου, το 2012 για 8,7 εκατομμύρια δολάρια. Στον οίκο δημοπρασιών πουλήθηκε από την οικογένεια Mugrabi το 2007 για 5,6 εκατομμύρια δολάρια και το 2005 για 1,8 εκατομμύρια δολάρια.
Η διαρκής άνοδος της τιμής του έργου ακολουθεί την κούρσα που ξεκίνησε το 2013, όταν το έργο του «Dustheads» (1982) πουλήθηκε για 48,8 εκατομμύρια δολάρια στους Κρίστις της Νέας Υόρκης.
Τι συμβάλλει στην κατακόρυφη άνοδο των τιμών; Τα έργα του γίνονται όλο και πιο σπάνια και όλο και λιγότεροι τα αποχωρίζονται. Έχοντας ένα έργο του Μπασκιά στη συλλογή τους, συλλέκτες ή επενδυτές ξέρουν ότι κρατάνε στα χέρια τους έναν πίνακα με αξία χρηματιστηριακή, και τώρα είναι η σειρά της Ασίας να το αποδείξει, αφού η αγορά που έχει αναδυθεί από την οικονομική κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού είναι πανίσχυρη, με τις πωλήσεις να είναι οι υψηλότερες παγκοσμίως στην αγορά της τέχνης, την ώρα που η Δύση αγκομαχά να ακολουθήσει.
Είναι ο θρίαμβος του Ζαν Μισέλ Μπασκιά σε μια μεταθανάτια κούρσα μέσα στον χρόνο, που διαρκεί πολύ περισσότερο από όσο το σύντομο πέρασμά του από τη ζωή.