Διάσημα πορτραίτα κορυφαίων προσωπικοτήτων της χρυσής εποχής των τεχνών στην Ρωσσία, 1867-1914, θα παρουσιαστούν συγκεντρωμένα για πρώτη φορά στην Βρετανία. Τα εκθέματα προέρχονται από την περίφημη Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ όπου την ίδια ακριβώς περίοδο θα εκτίθενται προτραίτα διάσημων Βρετανών από την National Portrait Gallery
Για τον εορτασμό της 160ης επετείου ίδρυσης αμφότερων των ιδρυμάτων δύο δίδυμες εκθέσεις θα λάβουν χώρα και θα παρουσιάζουν σημαντικά έργα που απεικονίζουν τις προσωπικότητες που σημάδεψαν τις τέχνες και τα γράμματα των δύο μεγάλων εθνών. Η πρώτη είναι Η Ρωσία και οι Τέχνες: Η Εποχή του Τολστόι και του Τσαϊκόφσκι και θα διαρκέσει από τις 17/03 έως τις 26/02/2016 ενώ η δεύτερη έχει τον τίτλο Από την Ελισσάβετ στην Βικτώρια: Πορτραίτα Βρετανών από την Συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης Προσωπογραφιών στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, και θα διαρκέσει από 21/04 έως 24/07/2016.
Η έκθεση αποτελεί ουσιαστικά την επισκόπηση της περιόδου άνθησης της πολιτιστικής ζωής της Ρωσίας στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Τα πορτραίτα συγγραφέων, συνθετών, μουσικών και ηθοποιών μαζί με τους πάτρωνες τους αποτελούν την πιο φιλόδοξη έκθεση ρωσικής προσωπογραφίας που έχει φιλοξενηθεί ποτέ σε βρετανικό μουσείο.
Προκειμένου να εορτάσουν με εκδηλώσεις ουσίας την ίδρυση τους, οι δύο σημαντικές πινακοθήκες αποφάσισαν να συγκεντρώσουν και να ανταλλάξουν προσωπογραφίες των σημαντικότερων και επιδραστικών προσωπικοτήτων των δύο χωρών. Η Τρετιάκοφ θα δανείσει στο Λονδίνο 26 από τα πιο ακριβοθώρητα πορτραίτα της, ανάμεσα τους κι εκείνα των Αχμάτοβα, Τσέχωφ, Ντοστογιέφσκι, Μουσσόργκσκι, Ρίμσκι-Κορσακώφ, Ρούμπινστάιν, Τσαϊκόφσκι, Τολστόι και Τουργκένιεφ.
Οι πίνακες είναι έργα των σπουδαιότερων Ρώσων εικαστικών του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, όπως οι Νικολάι Γκε, Ιβαν Κραμσκόυ, Βασίλυ Πέροφ, Ιλυα Ρέπιν, Βαλεντίν Σέροφ και Μιχαήλ Βρούμπελ. Η πλειονότητα των προσωπογραφιών ήταν απευθείας αγορές ή αναθέσεις στους ζωγράφους από τον βιομήχανο, έμπορο, φιλάνθρωπο και ιδρυτή της συλλογής Πάβελ Τρετιάκοφ, το πορτραίτο του οποίου από τον Ρέπιν είναι ο πρώτος πίνακας της έκθεσης.
Ανάμεσα στα έργα που θα δανείσει η National Portrait Gallery στην Τρετιάκοφ θα είναι και προσωπογραφίες των Ντίκενς, Νεύτωνα, Γουόλστονκραφτ, Ελισσάβετ Α', Κρόμγουελ, Δαρβίνου και ενός εκ των ιδρυτών της, του Τόμας Κάρλαϊλ τον οποίο πιθανά είχε διαβάσει ο Τρετιάκοφ, μαζί με τον πρώτο πίνακα της συλλογής, το πορτραίτο Τσάντος του Σαίξπηρ.
Η έκθεση Η Ρωσία και οι Τέχνες: Η Εποχή του Τολστόι και του Τσαϊκόφσκι περιλαμβάνει πίνακες που θεωρούνται κορυφαία κομμάτια της συλλογής Τρετιάκοφ και δεν έχουν σχεδόν ποτέ εγκαταλείψει τους τοίχους της. Σε αυτά τα αριστουργήματα της ρωσικής τέχνης συμπεριλαμβάνεται το πορτραίτο του Ντοστογιέφσκι, ένα έργο αμύθητης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας καθώς είναι η μοναδική εν ζωή φιλοτεχνημένη προσωπογραφία του. Ο Τολστόι απεικονίζεται στο σπίτι του στην Μόσχα επί τω έργω στο φιλοσοφικό του δοκίμιο "Τι πιστεύω", ενώ το πορτραίτο του Μουσσόργκσκι φιλοτεχνήθηκε λίγες ημέρες πριν τον θάνατο του σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο.
Άλλα σημαντικά έργα είναι το μνημειώδες πορτραίτο της Μαρία Ερμόλοβα από τον Σέροφ, το οποίο απαίτησε από την λυρική ηθοποιό να ποζάρει 32 φορές (!) και η προσωπογραφία της ιδιοφυούς και ανεξάρτητης οικοδέσποινας λογοτεχνικού σαλονιού Βαρώνης Ιξκούλ από τον Ίλυα Ρέπιν. Το πορτραίτο του Σέρωφ του Ιβάν Μορόζωφ απεικονίζει τον Ρώσω έμπορο, επιχειρηματία και συλλέκτη μπροστά από τον πίνακα του Ματίς Φρούτα και Χαλκός, τον οποίο ο Μορόζωφ είχε μόλις αποκτήσει και αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της σημαντικής συλλογής του σύγχρονης γαλλικής τέχνης.
Η έκθεση αποτελεί ουσιαστικά την επισκόπηση της περιόδου άνθησης της πολιτιστικής ζωής της Ρωσίας στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Τα πορτραίτα συγγραφέων, συνθετών, μουσικών και ηθοποιών μαζί με τους πάτρωνες τους αποτελούν την πιο φιλόδοξη έκθεση ρωσικής προσωπογραφίας που έχει φιλοξενηθεί ποτέ σε βρετανικό μουσείο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως υπάρχουν σοβαρές ενδειξεις πως ο Τρετιάκοφ, ο οποίος επισκεπτόταν συχνά το Λονδίνο για δουλειές, συνέλαβε την ιδέα για την συλλογή του εμπνεόμενος από την National Portrait Gallery.
Η Ρωσία και οι Τέχνες: Η Εποχή του Τολστόι και του Τσαϊκόφσκι εξερευνά την Χρυσή Εποχή της ρωσικής ζωγραφικής ανάμεσα στα τέλη του 1860 και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Όσο ο Τολστόι κι ο Ντοστογιέφσκι δημοσίευαν μυθιστορήματα όπως η Άννα Καρένινα και Οι Αδελφοί Καραμαζώφ, όσο ο Μουσσόργκσκι, ο Τσαϊκόφσκι κι ο Ρίμσκυ-Κόρσακωφ απογείωναν την ρωσική μουσική και οι εικαστικοί καλλιτέχνες αποκτούσαν μια άλλη αυτοπεποίθηση. Οι επισκέπτες θα αντιληφθούν πως ο διεισδυτικός Ρεαλισμός των δεκαετιών του 1870 και 1880 συμπληρώθηκε από τις πιο φωτεινές αποχρώσεις του ρώσικου Ιμπρεσσιονισμού και τις έντονες, πολυεδρικές μορφές του Συμβολισμού. Αν θεωρήσουμε ως αφετηρία τα 1860, οπότε και αναδύθηκε μια διακριτή σχολή ρωσικής ζωγραφικής, τα πορτραίτα που έχουν επιλεγεί για την έκθεση παρουσιάζουν τις εξελίξεις στο θέατρο και την μουσική, την επινοητικότητα της ρωσικής λογοτεχνίας και την ισχυρή έκφραση των πλούσιων πατρώνων.
Λαμβάνοντας χώρα λίγο πριν την επέτειο ενός αιώνα από την Ρωσική Επανάσταση, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης ένα μεγάλο σύνολο προσωπογραφιών που προμηνύουν την έλευση του ρωσσικού Ιμπρεσσιονισμού και Συμβολισμού, κινήματα που αποτέλεσαν την δημιουργική απάντηση στις πολιτικές ζυμώσεις και κοινωνικές αναταραχέ στις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς και το αυξανόμενο στυλιζάρισμα της παραστατικής ζωγραφικής στο λυκόφως του αυτοκρατορικού καθεστώτος.
Η επιμελήτρια της έκθεσης, Δρ. Ρόζαλιντ Μπλέϊξλυ επισημαίνει πως συγκριτικά με το έργο των αβανγκάρντ Ρώσων ζωγράφων, οι εξαιρετικές καλλιτεχνικές παραδόσεις πρότερων περιόδων παραμένουν σχετικά άγνωστες εκτός της χώρας. Με την έκθεση αυτή προσφέρεται στο κοινό η ευκαιρία να απολαύσει τα αριστουργήματα του ρωσικού Ρεαλισμού, Ιμπρεσσιονισμού και Συμβολισμού μέσω ενός από τα ισχυρότερα είδη της ρωσικής σχολής, την προσωπογραφία, κι εκείνες που έχουν επιλεγεί αποτελούν μια συμπυκνωμένη έκφραση της ιδανικής ρωσικής ταυτότητας της εποχής εκείνης.