Πριν από χρόνια ο Shawn Westfall ξύπνησε χαράματα και περιπλανήθηκε στην απόκοσμη έρημο όπου πραγματοποιείται το φεστιβάλ Burning Man στη Νεβάδα.
Καθώς περπατούσε, τον πλησίασε ο μοναδικός άλλος άνδρας που βρισκόταν στον «δρόμο» του και λέγοντας «έχω κάτι για εσένα» του έδωσε μια πέτρα. «Είναι από την Baker Beach, τον τόπο όπου διεξάχθηκε το πρώτο φεστιβάλ Burning Man. Θέλω να σου τη δώσω, πάρ' την και να θυμάσαι πως το φεστιβάλ αυτό συνεχίζεται, διαιωνίζεται κι εσύ βοηθάς να συμβεί».
Κι ο Westfall, δακρύζοντας, την πήρε και συνέχισε να περπατά προς τις χημικές τουαλέτες, ευγνώμων γι' αυτό το μοναδικό σουβενίρ από το ιστορικό ντεμπούτο του Φλεγόμενου Άνδρα από το 1986.
Ως «Burner», όπως ονομάζονται οι φανατικοί συμμετέχοντες του Burning Man, ο Westfall ενθουσιάστηκε όταν το Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης Smithsonian ανακοίνωσε πως σκοπεύει να αιχμαλωτίσει το πνεύμα του καλλιτεχνικού και σε μεγάλο βαθμό παρεξηγημένου φεστιβάλ, σε μία νέα έκθεση με τίτλο «No Spectators: The Art of Burning Man».
Η έκθεση θα είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας εκδήλωση αφιερωμένη αποκλειστικά στην τέχνη και την κουλτούρα «αυτής της φάσης στην έρημο», όπως το αποκαλούν πολλοί, και θα φιλοξενήσει έργα τέχνης και αναμνηστικά από τις συναθροίσεις αυτές, εντός της πινακοθήκης και σε διάφορα σημεία στην περιοχή του μουσείου.
Η έκθεση θα είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας εκδήλωση αφιερωμένη αποκλειστικά στην τέχνη και την κουλτούρα «αυτής της φάσης στην έρημο», όπως το αποκαλούν πολλοί, και θα φιλοξενήσει έργα τέχνης και αναμνηστικά από τις συναθροίσεις αυτές, εντός της πινακοθήκης και σε διάφορα σημεία στην περιοχή του μουσείου.
Η επιμελήτρια της έκθεσης Nora Atkinson αναφέρει πως η επιλογή του φεστιβάλ ως έκθεση ήταν προφανής: «Πιστεύω πως το Burning Man είναι η Αμερική. Δοκιμάζει τα πιο άγρια όνειρά μας».
Πριν από περίπου είκοσι χρόνια ο δημοσιογράφος James R. Chiles συμμετείχε για ένα ρεπορτάζ στο 9ο Burning Man και περιέγραψε το επταήμερο πάρτι στην Black Rock Desert της Νεβάδα ως εξής: «Συνδυάστε το Τρελό Θηριοτροφείο, τις εκδηλώσεις του Mardi Gras και την επιστημονική έκθεση γυμνασίου σε περιβάλλον Γούντστοκ, και θα αντιληφθείτε τη φλεγόμενη παρωδία και την τεχνοκουλτούρα που ακμάζει εδώ».
Όταν ακούει κανείς τις λέξεις «Burning Man», σκέφτεται εικόνες πυροτεχνημάτων, εντυπωσιακά κοστούμια, raves στο σκηνικό της ερήμου υπό τους ήχους ηλεκτρονικής μουσικής και μια κατασκήνωση. Το πλέον εμβληματικό στοιχείο του είναι το ομώνυμο γλυπτό που καίγεται το προτελευταίο βράδυ του φεστιβάλ σε ένα σχεδόν παγανιστικό πύρινο τελετουργικό.
Όμως πέρα από όλα αυτά, οι τολμηροί κατασκηνωτές της ερήμου προσέρχονται στο Black Rock κυρίως για την τέχνη. Εξωπραγματικά και σκοτεινά, εκκεντρικά και υπέροχα, τα έργα τέχνης συνολικά δημιουργούν την πλέον διαδραστική, μεγάλης κλίμακας πειραματική έκθεση στις ΗΠΑ, ίσως και στον κόσμο.
Στα αξιοσημείωτα έργα του φεστιβάλ συμπεριλαμβάνεται η ανακατασκευή ενός ισπανικού γαλιονιού, ταλαιπωρημένου και ημιβυθισμένου στην άμμο της ερήμου, μία αστραφτερή καναδέζικη χήνα έτοιμη να πετάξει με φτερά φτιαγμένα από 120.000 αμερικανικές και καναδικές δεκάρες, κι ένα φλεγόμενο κινούμενο χταπόδι συναρμολογημένο από υλικά μάντρας.
Η συνεργασία και η κοινότητα είναι ο πυρήνας των αξιών του Burning Man και αποτελούν πόλο έλξης για πολλούς καλλιτέχνες που χρηματοδοτούν με crowdfunding τα έργα τους και δουλεύουν με άλλους σε μεγάλες κολεκτίβες, αποδεχόμενοι με μεγάλη χαρά τη χείρα βοηθείας που τους τείνουν πρόθυμοι υποστηρικτές.
Οι καλλιτέχνες εκτιμούν επίσης τη μοναδική πρόκληση που τους προσφέρεται ώστε να δημιουργήσουν ένα έργο τέχνης στην έρημο και, ακριβώς εξαιτίας των συνθηκών που επικρατούν, να πειραματιστούν με την τεχνολογία.
«Πρόκειται για μια απομακρυσμένη τοποθεσία, όπου επικρατούν σκληρές συνθήκες» λέει η διευθύντρια του Μουσείου Αμερικανικής Τέχνης Smithsonian Stephanie Stebich. «Άμμος, άνεμοι, καταιγίδες σκόνης. 40 βαθμοί την ημέρα και 15 την νύχτα. Συχνά τα έργα φωτίζονται ή είναι κιναισθητικά. Απαιτείται εξελιγμένη τεχνολογία για να δημιουργηθούν όλα αυτά».
Έχοντας στο μυαλό της μια έκθεση αφιερωμένη στο Burning Man από την πρώτη στιγμή που εντάχθηκε στο Smithsonian, η Atkinson προσέγγισε το Burning Man Project, τον οργανισμό που διοργανώνει το φεστιβάλ, φοβούμενη πως οι επικεφαλής του δεν θα ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για μια έκθεση σε μουσείο.
Ευτυχώς οι φόβοι της αποδείχθηκαν αβάσιμοι και ο διευθυντής καλλιτεχνικής και κοινωνικής συμμετοχής του Burning Man Project, ο Kim Cook ήταν πρόθυμος να βοηθήσει ώστε να «δημιουργηθεί μια όσο το δυνατόν πιο αυθεντική αναπαράσταση και όσοι επισκεφθούν την έκθεση να έρθουν σε επαφή με την κουλτούρα του».
Έπειτα από ώρες συνεννοήσεων, διαπραγματεύσεων, συνεργασίας και αρκετούς μήνες προετοιμασίας η Stebich δήλωσε υπερήφανα: «Η ομορφιά του Burning Man έγκειται στο ότι πάντα είναι κάτι διαφορετικό. Η έκθεση μας θα είναι επίσης μοναδική, όπως κάθε συνάθροιση του Burning Man».
Προς επίρρωσιν των ισχυρισμών της και του τίτλου της έκθεσης «No Spectators», η τεράστια έκθεση θα απαιτεί τη διάδραση των επισκεπτών με τα εκθέματα, επιδιώκοντας να μην υπάρχουν «θεατές» αλλά συμμέτοχοι στο πνεύμα του φεστιβάλ.
Ένα αντίγραφο 5,5 μέτρων του αρχικού γλυπτού 16 μέτρων Truth is Beauty του Marco Cochrane ρίχνει τη δυναμική του σκιά στους τοίχους του μουσείου.
Το διαφανές άγαλμα από ίνες χάλυβα σχηματίζει μια γυναίκα που τείνει άφοβα τα χέρια της προς τον ουρανό, απαντώντας στο ερώτημα του καλλιτέχνη «πώς θα έμοιαζαν οι γυναίκες αν ένιωθαν ασφαλείς;». Το πρωτότυπο είχε παρουσιαστεί στο Burning Man το 2013 και σήμερα βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη του San Leandro Tech στην Καλιφόρνια.
Οι επισκέπτες του μουσείου θα δουν, εκτός από τα έργα, και εξωφρενικά κοστούμια που έχουν φορεθεί στο φεστιβάλ, δείγματα των «μεταλλαγμένων οχημάτων» και θα έχουν επίσης την ευκαιρία να «μεταφερθούν» στο ίδιο το Burning Man με τη χρήση ενός προγράμματος εικονικής πραγματικότητας που δημιούργησε το μουσείο σε συνεργασία με την Intel.
Η Μεγάλη Αίθουσα του Smithsonian θα φιλοξενήσει το Temple, τον λεγόμενο ναό με προσφορές των συμμετεχόντων, που παραδοσιακά εξαφανίζεται σε μία τεράστια πυρά την τελευταία ημέρα της διοργάνωσης, τον οποίο έχει σχεδιάσει για την περίσταση αυτή ο γνωστός καλλιτέχνης David Best. Ο 73 ετών γλύπτης έχει γίνει διάσημος για τους ναούς που έχει φιλοτεχνήσει για το Burning Man temples, εννέα ως τώρα.
Έτσι, όπως ακριβώς θα συνέβαινε και στην έρημο, οι φίλοι της έκθεσης προσκαλούνται να αφήσουν στον ναό προσωπικά τους αντικείμενα, τα οποία θα καούν μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης.
Info: Η έκθεση «No Spectators: The Art of Burning Man» παρουσιάζεται στην Renwick Gallery του Smithsonian American Art Museum στην Ουάσινγκτον και θα διαρκέσει μέχρι τις 21 Ιανουαρίου 2019.