Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

«It moves and it shouts»: Μια εικαστική έκθεση φέρνει την queer θεωρία κοντά στη σύγχρονη τέχνη

Ο Πάνος Γιαννικόπουλος, επιμελητής της έκθεσης που εγκαινιάζεται στο Haus N Athen, εξηγεί τα κριτήρια επιλογής των έργων, προσεγγίζοντας παράλληλα το σημαντικό ζήτημα της διατήρησης της μνήμης ενός αποθανόντα καλλιτέχνη.

«It moves and it shouts»: Μια εικαστική έκθεση φέρνει την queer θεωρία κοντά στη σύγχρονη τέχνη

Η ομαδική έκθεση «It moves and it shouts» που εγκαινιάζεται απόψε στον χώρο Haus N Athen στο Μοναστηράκι συγκεντρώνει έργα που ξανασκέφτονται πολιτικά την επιθυμία και την απόλαυση, επιχειρώντας να φέρει την queer θεωρία κοντά στη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή. Με διαφορετικά μέσα όπως ζωγραφική, η γλυπτική, η περφόρμανς, το βίντεο, αλλά και με έργα ήχου και εικονικής πραγματικότητας, παίζει με τις αισθήσεις του θεατή και προσπαθεί να τον κάνει να σκεφτεί ή να ξεχάσει τα όρια του σώματος σε σχέση με τους άλλους και με τον ίδιο τον χώρο, την αρχιτεκτονική, τις δομές που τον περιβάλλουν και τον εμπεριέχουν. Αναπαράγει ποιητικά την κατάσταση εορταστικής έντασης του queer nightlife και σαν ένας χορός μέχρι τελικής πτώσης φέρνει μαζί την επιθυμητική ορμή και την ενθύμηση της απώλειας. Δίνει παράλληλα χώρο σε μια «γυναικεία» ματιά στο queer, που σπανίως βλέπουμε.

«It moves and it shouts. In my head. Shhhhhhhhh» έγραφε ο Guillaume Dustan (1965 – 2005), ο οποίος εξερεύνησε λογοτεχνικά και παράλληλα βιωματικά τον ηδονισμό και τη νυχτερινή διασκέδαση, πολιτικοποιώντας την επιθυμία και την έκσταση και προτείνοντας την ατελείωτη επανάληψη μιας κατάστασης εορταστικής έντασης.

Η έκθεση προσεγγίζει λοιπόν, εκτός των άλλων, και το σημαντικό ζήτημα της εκούσιας λήθης στην οποία μπορεί να υποπέσει ένα καλλιτεχνικό έργο, εξαιτίας ενός διευρυμένου δικτύου συγγενών, στο οποίο ο νόμος δίνει το δικαίωμα διαχείρισης (ή μη διαχείρισης).

«Τα έργα έρχονται να αλληλοσυμπληρώσουν ή και να αντιπαρατεθούν το ένα στο άλλο, δημιουργώντας όμως μια πληθυντική αφήγηση που έχει τη βάση της στην εν-συναίσθηση και τη δυναμική πολυπλοκότητα των κοινοτήτων στις οποίες αναφέρεται» αναφέρει ο Πάνος Γιαννικόπουλος, επιμελητής της έκθεσης, σχετικά με τα κριτήρια επιλογής των έργων και τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν σκέφτονται μαζί την τάξη, τη φυλή, το φύλο και τη σεξουαλικότητα, την ικανότητα και την ασθένεια, και προτείνουν νέες οικολογίες ύπαρξης.

Δημήτρης Ντοκατζής, Κίρκη, 1994, ευγενική παραχώρηση Ελένης Γκόνου

Στην έκθεση παρουσιάζεται, κατ' αρχάς, δουλειά του Δημήτρη Ντοκατζή (1958 – 2017), ο οποίος εστίασε στις έμφυλες ταυτότητες, στην αναταραχή τους και στην πολιτική σημασία της επιθυμίας, πολύ πριν αποκτήσουν κεντρική θέση στον χώρο της σύγχρονης τέχνης. «Είχε σημασία να τονίσουμε πόσο σχετική και σημαντική είναι αυτή η δουλειά στις συζητήσεις που κάνουμε σήμερα, και την αξία της, που δυστυχώς δεν καταγράφηκε όπως θα έπρεπε στην ιστορία της τέχνης. Η εννοιολόγηση των έργων ως μέσα, ώστε ο άνθρωπος να διαλυθεί, να γίνει ένα με το σύμπαν, όπως είχε διατυπωθεί από τον Ντοκατζή, και η σχέση απελευθέρωσης-εγκλωβισμού που επανέρχεται στα έργα του, δίνουν και τον αντίστοιχο παλμό στην παρουσίασή τους. Την ίδια στιγμή η έκθεση θέτει το ερώτημα της διατήρησης της μνήμης, πέρα από τα κανονιστικά πλαίσια της οικογένειας – στην περίπτωση του Ντοκατζή απαντώντας και στην κακοδιαχείριση και εγκληματική αδιαφορία των κληρονόμων του έργου του».

Η έκθεση προσεγγίζει λοιπόν, εκτός των άλλων, και το σημαντικό ζήτημα της εκούσιας λήθης στην οποία μπορεί να υποπέσει ένα καλλιτεχνικό έργο, εξαιτίας ενός διευρυμένου δικτύου συγγενών, στο οποίο ο νόμος δίνει το δικαίωμα διαχείρισης (ή μη διαχείρισης). Υπάρχει λύση σε αυτό το ζήτημα; Ο Πάνος Γιαννικόπουλος προτείνει μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση: «Η απάντηση μπορεί να δοθεί με ένα άλλο δίκτυο "συγγενών", με νέες σχέσεις που μπορούν να δημιουργηθούν, με μια queer οικογένεια (πέρα από το όριο του θανάτου και πέρα από συντηρητικές θεσμικές διαχειρίσεις). Η επιλογή των έργων έγινε λοιπόν σε αυτή τη βάση, όχι μόνο για τα κοινά χαρακτηριστικά τους αλλά και γι' αυτά στα οποία που διαφέρουν, ανοίγοντας μια έντονη συζήτηση».

Λεόντιος Τουμπουρής, Of particular images, 2019

Στην έκθεση η Βιργινία Μαστρογιαννάκη παρουσιάζει τις «αγενείς ύλες» της, όπου λαδομπογιά καταλαμβάνει «ασεβώς» την επιφάνεια του μαρμάρου, του ευγενούς υλικού της κλασικής γλυπτικής. Η Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη με το Throat Lap Dance παίζει με τους κανόνες εξουσίας, του παρατηρητή και του παρατηρούμενου, με αναφορές στον ερωτικό χορό. Τα έργα της Μαρίνας Ξενοφώντος λειτουργούν ως τεκμήρια ενός αινιγματικού κοινωνικού τελετουργικού που προκύπτει από το διάλογο μεταξύ ταχύτητας και ακινησίας. Η Εύα Παπαμαργαρίτη, στο Transformative Encounters, δημιουργεί μια ποιητική αφήγηση με ένα πλήθος σωμάτων και τις διαδοχικές συναντήσεις τους με έναν άγνωστο οργανισμό, καθώς τροφοδοτούν, αγγίζουν, αλλάζουν, απορρίπτουν, συγκρατούν, διαχωρίζουν και αναγνωρίζουν το ένα τη σωματικότητα του άλλου. Οι Θεόδουλος Πολυβίου και Kiss the Arcgitect, με το Crepuscular species, μετατρέπουν τον χώρο της έκθεσης σε sauna και καλούν τους θεατές να συμμετάσχουν σε ένα cruising χωρίς σώμα, προκαλώντας έτσι τις αντιλήψεις μας σχετικά με την «παρουσία» και «ενσάρκωση». Η Κοραλία Στεργίδη διερευνά την έννοια της φροντίδας σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο και πέρα από τα όρια του ανθρώπινου. Μέσω του αγγίγματος δίνει έμφαση στην οικειότητα και τη σύνδεση με άλλους. O Λεόντιος Τουμπουρής παρουσιάζει μια γλυπτική εγκατάσταση με δέρμα, πηλό και χάλυβα στην οποία παίζει με τις έννοιες της αυτονομίας και της εξάρτησης, δημιουργώντας απροσδόκητες συνδέσεις καλώντας μας να αντιληφθούμε διαφορετικά την πραγματικότητα. Ο Kyle Dunn, μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, φέρνει στην επιφάνεια μορφές με έντονο ερωτισμό, που μοιάζουν να δραπετεύουν από το πλαίσιο που τους δίνεται. Ενώ, ο Spyros Rennt αποτυπώνει τη συμμετοχή του στην queer σκηνή, τη διασκέδαση, τον αισθησιασμό και τη συντροφικότητα, προβάλλοντας προσωπικές και συλλογικές στιγμές έκστασης.

Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη, Throat lap dance, 2019. Φωτο: Νεφέλη Μυρωδιά
Εύα Παπαμαργαρίτη, Transformative Encounters, 2018
Δημήτρης Ντοκατζής, Untitled, 1990, ευγενική παραχώρηση Ήρας Σπαγαδώρου
Kyle Dunn, Rainbow House, 2019, Courtesy The Breeder Athens
Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Αγενείς Ύλες, 2017
Θεόδουλος Πολυβίου & Kiss The Architect, Crepuscular species, 2019
Άποψη της έκθεσης. Φωτο: Θανάσης Γάτος

Info

It moves and it shouts

Haus N Athen (Καΐρη 6, Μοναστηράκι)

Εγκαίνια: 5 Δεκεμβρίου, 20:00

Performances: Κοραλία Στεργίδη, Low Roaming Cloud στις 21:00 & Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη, Throat lap dance, στις 21:30

Διάρκεια: 5 Δεκεμβρίου 2019 – 5 Ιανουαρίου 2020

Παρασκευή-Σάββατο: 16:00-20:00

Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικόπουλος

Συμμετέχουν οι: Δημήτρης Ντοκατζής, Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Μαρίνα Μήλιου-Θεοχαράκη, Μαρίνα Ξενοφώντος, Εύα Παπαμαργαρίτη, Θεόδουλος Πολυβίου & Kiss the Architect, Κοραλία Στεργίδη, Λεόντιος Τουμπουρής, Kyle Dunn και Spyros Rennt