«Epic Iran» είναι ο τίτλος της νέας έκθεσης στο μουσείο V&A του Λονδίνου που εξερευνά 5.000 χρόνια ιστορίας του ιρανικού πολιτισμού μέσα από 300 συναρπαστικά αντικείμενα, τα περισσότερα από τα οποία είναι ελάχιστα γνωστά εκτός του Ιράν.
Ο ιρανικός, ένα πολιτισμός από τους μεγαλύτερους τόσο του αρχαίου όσο και του μεσαιωνικού κόσμου, εμφανίστηκε γύρω στο 3.200 π.Χ., σφράγισε την παγκόσμια ιστορία με σημαντικά επιτεύγματα και επηρέασε την εξέλιξη της τέχνης παγκοσμίως με μοναδικά παραδείγματα.
Το αρχαίο, ισλαμικό και σύγχρονο Ιράν και τα μνημειώδη καλλιτεχνικά του επιτεύγματα, από μπρούτζινα, κεραμικά, έργα από γυαλί, εικονογραφημένα χειρόγραφα, υφάσματα, χαλιά, ελαιογραφίες, σχέδια και φωτογραφίες από συλλογές απ' όλο τον κόσμο αποδεικνύουν την πλούσια κληρονομιά που εξακολουθεί να επηρεάζει πολλούς καλλιτέχνες μέχρι σήμερα.
Η έκθεση εξερευνά τον πολιτισμό και το ταξίδι της χώρας στον 21ο αιώνα, από την πρώτη γνωστή γραφή –που σηματοδοτεί την αρχή της ιστορίας του Ιράν– μέχρι την Επανάσταση του 1979 και μετά. Αρχιτεκτονικό μεγαλείο και αφθονία, ποίηση και παράδοση παίζουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιρανικής ταυτότητας για χιλιετίες, ενώ εξελίσσονται και ανανεώνονται μέχρι σήμερα.
Η έκθεση είναι χωρισμένη σε δέκα μέρη με το πρώτο να παρουσιάζει τη Γη του Ιράν με εντυπωσιακές εικόνες από τα ποικίλα τοπία της χώρας – όλα όσα έχουν διαμορφώσει την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ιστορία της.
Αρχιτεκτονικό μεγαλείο και αφθονία, ποίηση και παράδοση παίζουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιρανικής ταυτότητας για χιλιετίες, ενώ εξελίσσονται και ανανεώνονται μέχρι σήμερα.
Ιστορικά το Ιράν είναι από τις περιοχές του κόσμου όπου αναπτύχθηκαν οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί, με τους πρώτους οργανωμένους οικισμούς να καταγράφονται το 7.000 π.Χ., ενώ από την πρώτη χιλιετία π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. εγκαθιδρύθηκαν οι μεγάλες αυτοκρατορίες: Αχαιμενίδες, Πάρθοι, Σασσανίδες.
Ακόμη και πριν από την άνοδο της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο πλούσιος πολιτισμός του Ιράν ανταγωνίστηκε αυτούς της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας, κάτι που φαίνεται στα αντικείμενα της έκθεσης, αντικείμενα διακοσμημένα με μοτίβα ζώων και φύσης, καθώς και ειδώλια και αντικείμενα από την καθημερινή ζωή και κοσμήματα.
Η Περσική Αυτοκρατορία εκτείνεται στην περίοδο των Αχαιμενιδών, ξεκινώντας από το 550 π.Χ., όταν ο Μέγας Κύρος στέφθηκε βασιλιάς των Μήδων και των Περσών, ενώνοντας το Ιράν πολιτικά για πρώτη φορά. Με πρωτεύουσα την Περσέπολη, η αυτοκρατορία έγινε η πιο εκτεταμένη του προ-ρωμαϊκού κόσμου, με μια πλούσια καλλιτεχνική κουλτούρα.
Ανάμεσα στα ευρήματα αυτής της περιόδου βρίσκεται ο κύλινδρος του βασιλιά Κύρου, ένας πήλινος κύλινδρος, ο οποίος είναι πλέον σπασμένος σε πολλά κομμάτια, πάνω στο οποίο γράφονται με βαβυλωνιακή σφηνοειδή γραφή οι αποφάσεις του Κύρου, εξαιρετικά σημαντικές για την ανθρωπότητα, αφού θεωρούνται ο πρώτος χάρτης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Ο Κύρος ελευθέρωσε τους σκλάβους, διακήρυξε ότι όλοι οι άνθρωποι είχαν το δικαίωμα να επιλέξουν την θρησκεία τους και καθιέρωσε, μεταξύ άλλων, τη φυλετική ισότητα.
Η περσική αυτοκρατορία τον 6ο και 5ο π.Χ. αιώνα εκτεινόταν από τη Μικρά Ασία έως τον ποταμό Ινδό. Την περίοδο 499-449 π.Χ. οι Πέρσες συγκρούστηκαν με τους Έλληνες στην ευρύτερη περιοχή της Μικράς Ασίας και του Αιγαίου Πελάγους. Το διάστημα 356-323 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος, επικεφαλής των συνασπισμένων Ελλήνων, κατάφερε να επιβληθεί του Πέρση Μεγάλου Βασιλέα Δαρείου Γ' και να κατακτήσει τα εδάφη της αυτοκρατορίας του.
Η κυριαρχία των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπήρξε πρόσκαιρη και μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα, η περσική δυναστεία των Πάρθων επικράτησε σε ολόκληρη την περιοχή. Από τον 4ο αιώνα μ.Χ., τη δυναστεία των Πάρθων τη διαδέχτηκε αυτή των Σασσανιδών.
Οι μουσουλμάνοι Άραβες κατέλυσαν το περσικό βασίλειο τον 7ο αιώνα και από τότε σταδιακά ξεκίνησε ο εξισλαμισμός της περιοχής. Είναι η εποχή από την οποία προέρχονται ευρήματα που συνδέονται με τον ζωροαστρισμό που παρέμενε ισχυρός μέχρι τον 9ο αιώνα, όταν πλέον η επικρατούσα θρησκεία στην Περσία είναι ο ισλαμισμός που οι αλλαγές που επέφερε στον πολιτισμό και τη ζωή των Ιρανών ήταν σημαντικές.
Σε αυτή την ενότητα της έκθεσης πρωταγωνιστεί το Βιβλίο των Βασιλέων το οποίο είναι το μεγαλύτερο επικό ποίημα στον κόσμο, που ολοκληρώθηκε από τον ποιητή Φερντουσί γύρω στο 1010 μ.Χ.
Ιδιαίτερη είναι η αναφορά της έκθεσης στο Κοράνι, αλλά και στην ιρανική ποίηση που έχει καταγράψει εκατοντάδες ποιητές μιας παράδοσης που έχει βάθος πολλών αιώνων και συνδυάζει τη λογοτεχνία με τη φιλοσοφία και τη θρησκειολογία, με πιο δημοφιλείς εκπροσώπους της τον Τζελαλεντίν Ρουμί, τον Φαχροντίν αλ-Ιρακί, τον Σααντί, τον Αμπολκασέμ Φερντοσί, τον Ομάρ Καγιάμ τον Σαναΐ Γκαζναβί ανάμεσα σε άλλους.
Κατά τη χρυσή εποχή του Ισλάμ, από τον 8ο έως τον 11ο αιώνα, αναπτύχθηκε ολόκληρο το τότε φάσμα των επιστημών και ιδιαίτερα τα μαθηματικά, η αστρονομία και η φιλοσοφία. Πέρσες επιστήμονες τελειοποίησαν, από τον 10ο αιώνα και ύστερα, την χρήση του αστρολάβου, οργάνου που χρησιμοποιούνταν για τον καθορισμό της θέσης και της κίνησης των άστρων, που βρήκε ιδιαίτερη εφαρμογή στη ναυσιπλοΐα, μέχρι την εποχή της Αναγέννησης.
Διαθέτοντας πλούσιο υλικό από τον δέκατο τρίτο αιώνα μ.Χ., το μουσείο καταδεικνύει πώς οι ιρανικές παραδόσεις βασιλείας αναγεννήθηκαν, με την επιστροφή βασιλικών εθίμων όπως ρόμπες τιμής, τη δημιουργία πλούσιας τέχνης και αρχιτεκτονικής και μια εικόνα πιο διεθνή της χώρας, ενώ μετά από αιώνες η εισαγωγή της φωτογραφίας στο Ιράν στα μέσα του 1800 είχε μια βαθιά επίδραση στον τρόπο που οι Ιρανοί εκπροσώπησαν.
Η τέχνη του Ιράν έχει μια διακριτική δύναμη που με τη σειρά της επηρέασε ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο. Η έκθεση φτάνει μέχρι το σύγχρονο Ιράν, σε μια περίοδο δυναμικής κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής, με την Ισλαμική Επανάσταση, τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ και την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Τα πέντε χιλιάδες χρόνια της τέχνης του Ιράν είναι λαμπρά και η έκθεση αυτή δείχνει αριστουργήματα από την ισχυρή καλλιτεχνική παράδοση της πανάρχαιης αυτής χώρας της Ανατολής.