Η αβίαστη συνομιλία του Πικάσο με την αρχαία Ελλάδα

Ένα φωτογραφικό πέρασμα του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου από τη μεγάλη έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος
Η αβίαστη συνομιλία του Πικάσο με την αρχαία Ελλάδα

Στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων «Θεϊκοί Διάλογοι», το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάζει τη μεγάλη έκθεση με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός». Πρόκειται για μια σπάνια έκθεση για τα κεραμικά και τα σχέδια που εμπνεύστηκε ο Πικάσο από την αρχαιότητα σε συνομιλία με αρχαία έργα, σε επιμέλεια του Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη και του Olivier Berggruen. Για πρώτη φορά 68 σπάνια κεραμικά και σχέδια του Πικάσο με πτηνά, τετράποδα και θαλάσσια όντα, ανθρώπινες μορφές, μυθολογικά ή μειξογενή όντα (Κένταυρος-Μινώταυρος) και άλλα έργα εμπνευσμένα από αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, «συνομιλούν» θεματικά με 67 αρχαιότητες, δημιουργώντας έναν ακόμη «Θεϊκό Διάλογο» μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της μοντέρνας τέχνης. 

Η ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΗ ΚΑΤΣΙΚΑ Κατά τη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής σταδιοδρομίας του ο Πικάσο εμπνεύστηκε από μια μεγάλη ποικιλία πηγών, τις οποίες διαρκώς επεξεργαζόταν και αναδιαμόρφωνε. Η κλασική παράδοση παρείχε ένα λεξιλόγιο ατελείωτων δυνατοτήτων προς χειρισμό και τροποποίηση. Σημαντική μεταξύ αυτών των πηγών υπήρξε η αρχαία Ελλάδα, με τη διαχρονική μυθολογία της και την πλουσιότατη εικονογραφία της. Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
ΤΑΥΡΟΣ / ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ Από την εποχή ακόμα που αποτύπωνε γύψινα εκμαγεία αρχαίων γλυπτών, ο Πικάσο γοητεύτηκε από διάφορα θέματα της ελληνικής μυθολογίας, θέματα που διασκεδάζουν το τετριμμένο ή που δηλώνουν τις συγκρουόμενες παρορμήσεις του ανθρώπου. Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΡΗΝΙΚΗΣτο έργο του Πικάσο αναδύθηκε και μια άλλη εικόνα της Ελλάδας, μια εικόνα ειρηνική, στην οποία αρχαία θέματα και μύθοι οδηγούν στο εξιδανικευμένο όραμα μιας διαχρονικής Αρκαδίας, όραμα που ο Πικάσο επεξεργάστηκε σε γλυπτά και κεραμικά μετά το τέλος του πολέμου. Η αρχαία Ελλάδα ενέπνευσε τον Πικάσο κυρίως μετά τη δεκαετία του '40, μέσα από τα μοτίβα και την εικονογραφία της. Τα έργα αυτά, ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα πρωιμότερα, δεν έχουν την ίδια στενή σχέση με την ελληνική μυθολογία. Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΠΟΥ ΚΑΘΕΤΑΙ Τη δεκαετία του '50, στο χωριουδάκι Βαλορί, ο Πικάσο δημιούργησε ένα εντυπωσιακό σύνολο έργων κεραμικής, τα οποία αφενός παραπέμπουν σε μια γενική ιδέα ενός μυθικού παρελθόντος αφετέρου αντλούν από διαχρονικές εικόνες, όπως φαύνους, πουλιά, μουσικούς κλπ. Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 

Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO

 
ΣΤΙΒΑΡΑ ΣΧΗΜΑΤΑ, ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ Η γραμμή είναι το μέσο με το οποίο διαιρείται ο χώρος και δημιουργείται φως. Αυτό που θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει ως «απόλυτη σαφήνεια» των διαχρονικών, στιβαρών σχημάτων της αρχαιότητας (το απολλώνιο) και η διάρρηξη του σχήματος, δηλαδή η γραμμή, αμφιταλαντευόμενη και αντιδραστική, ή η αποδόμηση της μορφής ορισμένων κεραμικών, αποτελούν βασική συνιστώσα του έργου του Πικάσο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμή, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του '20 και του '30 είτε για αγγειογραφίες, που τόσο θυμίζουν τα αττικά αγγεία για παράδειγμα.  Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
Με τα κεραμικά και τα γλυπτά που δημιούργησε στο Βαλορί ο Πικάσο κατέφυγε στη μνήμη και την εμπειρία προκειμένου να χτίσει το δικό του theatrum mundi, μια φαντασία αρκαδικής ζωής, που έμοιαζε εφικτή σε μια περίοδο σχετικής ευτυχίας στη ζωή του. Οι πρωταγωνιστές αυτών των ζωντανών πινάκων από κεραμικό, γλυπτά γυναικών με τη μορφή φρούτων και άλλων οργανικών σχημάτων, αποτελούν αναμφίβολα προέκταση του καλλιτέχνη, μια απτή έκφραση του κόσμου που έλεγχε. Ο Πικάσο δεν αρκέστηκε στην παρατήρηση του κόσμου· δημιούργησε έναν κόσμο όπως εκείνος τον επιθυμούσε, σαν μυθικός γλύπτης της αρχαίας ελληνικής παράδοσης.
 
Ο ΠΙΚΑΣΟ ΜΕ ΜΑΣΚΑ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΥ Ο Pablo Picasso φορώντας μάσκα Mινώταυρου στην παραλία στο Golfe Juan κοντά στο Vallauris, το 1949... Ο Μινώταυρος, διονυσιακό πλάσμα, μισός άνθρωπος και μισός ζώο, αναδείχτηκε σε σύμβολο των σκοτεινότερων πτυχών της ανθρώπινης ψυχής και μαζί του παραλογισμού του πολέμου, που ξεσπούσε τη δεκαετία του '30. Για τον Πικάσο, ο διονυσιακός Μινώταυρος λειτούργησε ως μεταφορά της δημιουργικής πράξης και της παραγωγής αντιφατικών και διφορούμενων εικόνων, που εξέφραζαν με τα συναισθήματα και τις ιδέες του.  Φωτ.: Gjon Mili
 
Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΩΜΑΤΑΤόσο το απολλώνιο όσο και το διονυσιακό είναι εκφάνσεις της Αρκαδίας, όπως στον πίνακα του Νικολά Πουσέν Et in Arcadia Ego, όπου, μέσα σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, οι ήρεμες μορφές συνειδητοποιούν την τραγική όσο και αναπόφευκτη κατάληξη όλων, τον θάνατο. Αντίθετα από τον Απόλλωνα, ο Διόνυσος αντιπροσωπεύει τις οργιαστικές δυνάμεις της βούλησης, της αδάμαστης επιθυμίας.  Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 
ΓΛΑΥΞ Την κεραμική, αρχαία και νεότερη, και τα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα έργα του Πικάσο (οι Τρεις Χάριτες ή η εικονογράφηση για τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη) συνδέουν, εκτός της εικονογραφίας, η μορφή και το σχέδιο.  Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO
 

Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO

 

ΜΕΙΞΟΓΕΝΗ, ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΑ ΟΝΤΑ: Προς το τέλος της δεκαετίας του '20, φαύνοι, Κένταυροι και Μινώταυροι εμφανίζονται συχνά στο έργο του Πικάσο, καταδεικνύοντας τη σχέση του καλλιτέχνη με την αρχαιότητα και την έλξη που ασκούν επάνω του πράξεις απαγορευμένες ή παρεκβατικές.  Φωτ.: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / LIFO

 
 

Οι λεζάντες των φωτογραφιών έχουν πηγή τα κείμενα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για την συγκεκριμένη έκθεση

 

Εικαστικά