«Θα μείνω χήρα;», «Θα ξαναπαντρευτώ;». Αυτά είναι τα διαδοχικά ερωτήματα που η Μύρτα απηύθυνε πριν από αιώνες στο Μαντείο της Δωδώνης και ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών μαζί με πάνω από 5.000 άλλα, χαραγμένα σε μολύβδινα ελάσματα. Ορισμένα από αυτά τα ελάσματα με ερωτήματα για το εμπόριο, τα χρέη, τα περιουσιακά, τα δικαστήρια, την υγεία, την απόκτηση παιδιών, τον γάμο και την προίκα παρουσιάζονται στην έκθεση «Δωδώνη. Το μαντείο των ήχων», που ξεκινά σε λίγες μέρες στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Πρόκειται για τη δεύτερη μετά την έκθεση «Σαμοθράκη. Τα Μυστήρια των Μεγάλων Θεών» μιας σειράς περιοδικών εκθέσεων με σημαντικά έργα της αρχαιότητας από σπουδαίους τόπους της ελληνικής περιφέρειας και σκοπός της είναι να κάνει ευρύτερα γνωστό το παλαιότερο ελληνικό μαντείο, να δείξει τον τρόπο λειτουργίας, τον ρόλο και τη σημασία του στον αρχαίο κόσμο, αλλά και να αναδείξει την ανάγκη του ανθρώπου να προβλέπει το μέλλον. Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία του Μουσείου με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ενώ τα εκθέματα προέρχονται από το Μουσείο Ιωαννίνων και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Συλλογή Καραπάνου. Είναι η πρώτη φορά που συνενώνονται ευρήματα πριν την απελευθέρωση -καθώς η Συλλογή Καραπάνου δωρήθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όταν η περιοχή της Δωδώνης αποτελούσε έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- με ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν μετά την απελευθέρωση.
Η μαντική βελανιδιά -στις ρίζες της οποίας πίστευαν ότι κατοικούσε ο Δίας με τη σύζυγό του, Διώνη- με το θρόισμα των φύλλων της απαντούσε στα αγωνιώδη ερωτήματα των ανθρώπων για τα μελλούμενα, ενώ οι ιερείς αποκρυπτογραφούσαν τους χρησμούς και από τους ήχους χάλκινων λεβήτων και το κρώξιμο των περιστεριών.
Η έκθεση, όπως και η «Σαμοθράκη», ακολουθεί έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης και παρουσιάζει τις αρχαιότητες ενταγμένες σε ένα ευρύτερο σύνολο. Γίνεται προσπάθεια να σκηνοθετηθούν οι αρχαίοι χώροι, ενώ στην έκθεση συμπεριλαμβάνεται και οπτικοακουστικό υλικό από τον αρχαιολογικό χώρο. Η αφήγηση ξεκινάει με τη Δωδώνη της ύστερης εποχής του χαλκού. Πήλινα και χάλκινα αντικείμενα αναδεικνύουν την ταυτότητα των πρώτων κατοίκων, την αρχέγονη λατρεία της Μητέρας Γης και την καθιέρωση της λατρείας του Διός. «Η έκθεση αυτή έχει μόνο μικρά και σπουδαία ευρήματα», τονίζει ο Πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης και επιμελητής της έκθεσης κ. Δημήτριος Παντερμαλής, συμπληρώνοντας ότι επιλέχθηκε η δημιουργία βίντεο για την ανάδειξη των εκθεμάτων, σε μια προσπάθεια για μετάβαση από τον περιγραφικό υπομνηματισμό, στον οπτικό.
Το Μαντείο της Δωδώνης ήταν ένα Μαντείο Ήχων. Η μαντική βελανιδιά -στις ρίζες της οποίας πίστευαν ότι κατοικούσε ο Δίας με τη σύζυγό του, Διώνη- με το θρόισμα των φύλλων της απαντούσε στα αγωνιώδη ερωτήματα των ανθρώπων για τα μελλούμενα, ενώ οι ιερείς αποκρυπτογραφούσαν τους χρησμούς και από τους ήχους χάλκινων λεβήτων και το κρώξιμο των περιστεριών. Μια αφαιρετική βελανιδιά, με μία κολώνα για κορμό και 8.000 φύλλα, κυριαρχεί στο χώρο της έκθεσης, όπως κυριαρχούσε στη Δωδώνη όπου συνέρρεαν άνθρωποι όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά από ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Η Δωδώνη ήταν το πιο γνωστό και προσιτό αρχαίο ιερό των Ελλήνων και αυτό γίνεται σαφές από τα χιλιάδες ερωτήματα απλών ανθρώπων που έχουν σωθεί. Μαζί με αυτά, στην έκθεση παρουσιάζονται και αναθήματα στο ιερό, όπως τμήματα από χάλκινους ανδριάντες, επωμίδες, τελαμώνες, και ξίφη –αφιερώματα αυτών που ωφελήθηκαν ή ζητούσαν τη βοήθεια των θεών. Επιπλέον, μέσα από χαρακτηριστικά νομίσματα, αναδεικνύεται και ο πολιτικός χαρακτήρας του μαντείου, καθώς και η σχέση του με τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου, ενώ δύο εκθέματα από το Μουσείο της Ακρόπολης παρουσιάζουν τις σχέσεις της Δωδώνης με την Αθήνα.
Σήμερα, στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης συνεχίζονται οι εργασίες συντήρησης, αναστήλωσης και ανάδειξης, ενώ το βασικό πρόβλημα είναι ο λίθος από τον οποίο έχουν κατασκευαστεί η ιερά οικία, οι ναοί, το θέατρο, το βουλευτήριο, το πρυτανείο και το στάδιο. Όπως εξηγεί ο Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων κ. Κωνσταντίνος Σουέρεφ, ο τοπικός ασβεστόλιθος από τον οποίο είναι κατασκευασμένα τα μνημεία το χειμώνα λόγω του ψύχους σπάει, με αποτέλεσμα να είναι επιτακτική η ανάγκη ανεύρεσης τρόπου συντήρησης, ώστε να εξασφαλιστεί η διαιώνιση το χώρου.
Η βελανιδιά της Δωδώνης «μίλησε» για πρώτη φορά αποκαλύπτοντας την ταυτότητα ενός κλέφτη προβάτων και αφού για αιώνες απαντούσε σε αγωνιώδη ερωτήματα βασιλιάδων όπως ο Πύρρος και απλών θνητών σαν τη Μύρτα, έδωσε έναν από τους τελευταίους της χρησμούς στον Ιουλιανό τον Παραβάτη το 362 μ.Χ. Λίγα χρόνια αργότερα κάποιος έκοψε το δέντρο και το ιερό εγκαταλείφθηκε, ενώ πάνω στα ερείπιά του χτίστηκε χριστιανική εκκλησία. Σήμερα, η ιστορία του Μαντείου των Ήχων ξαναζωντανεύει στο Μουσείο της Ακρόπολης, στην περιοδική έκθεση που φέρνει πιο κοντά στην Αθήνα τη Δωδώνη την, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, «αρχαιοτέρα Ελλάδα».