Η Περσέπολις είναι η «Ακρόπολη των Περσών». Ως προς τη σημειολογία του αρχαιολογικού χώρου, το κύρος που εκπέμπει και τη συμβολική απήχηση της τέχνης των Αχαιμενιδών (550 – 330 π.Χ), οι οποίοι δημιούργησαν μια τεράστια Αυτοκρατορία από τη Θράκη μέχρι την Τρανσοξιανή, την Αίγυπτο και τον Ινδό ποταμό. Οι Ιρανοί την αποκαλούν «Ταχτ ε Τζαμσίντ», (Ο θρόνος του Τζαμσίντ). Ο Τζαμσίντ είναι πρόσωπο της περσική μυθολογίας.
Ωστόσο, ο αρχαιολογικός χώρος της Περσέπολης αφορά μια τεχνητή εξέδρα 125 στρεμμάτων που στεγαζόταν το ανακτορικό σύμπλεγμα, το θησαυροφυλάκιο και άλλα κτίρια στρατιωτικής χρήσεως. Δεν πρόκειται για ιερό λατρευτικό χώρο, όπως η Ακρόπολη των Αθηνών. Επίσης η Περσέπολις βρίσκεται σε μια απομακρυσμένη περιοχή, πολύ μακριά από όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα του σημερινού Ιράν, καθιστώντας πολύ δύσκολη την πρόσβαση για τους Ιρανούς. Η κοντινότερη πόλη, το ιστορικό Σιράζ απέχει 70 χλμ, ενώ η Τεχεράνη 919 χλμ. Υπάρχουν Ιρανοί που δεν θα αντικρίσουν ποτέ στη ζωή τους, την πρωτεύουσα των αρχαίων Περσών σε αντίθεση με τον υπερυψωμένο Ιερό Βράχο που στέκεται μεγαλόπρεπα στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας και είναι ορατός από πολλές γειτονιές.
Στο Ιράν που δεν έχει επιτευχθεί μια ισορροπία στη σχέση ιστορικών περιόδων και ταυτοτήτων, η Περσέπολις κατέχει τη δική της συμβολική αξία. Οι Ιρανοί εθνικιστές εκλαμβάνουν το Ισλάμ ως προϊόν της εισβολής των Αράβων, ως ξενόφερτο και αντίθετο με τα περσικά ήθη και έθιμα, την κουλτούρα και τις βασικές ηθικές αρχές της αρχαίας τους θρησκείας του Ζωροαστρισμού. Ως σημεία αναφοράς επιλέγονται η Αυτοκρατορία του Μεγάλου Κύρου, η πρώτη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τον κύλινδρο του Κύρου που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και η αίγλη της Περσέπολης.
Χαρακτηριστικό δείγμα της προσέγγισης αυτής υπήρξε η περίπτωση της τελευταίας βασιλικής δυναστείας των Παχλαβί. Ο ιδρυτής της, Ρεζά Σαχ υιοθετώντας μέτρα εκκοσμίκευσης και εκδυτικισμού ως άλλος ένας Ιρανός Ατατούρκ, περιορίζει τον ισλαμικό κλήρο εντός των τεμενών, απαγορεύοντάς τους κάθε ανάμειξη με την πολιτική και την απόδοση δικαιοσύνης. Επιχειρείται η διαμόρφωση μιας εθνικής ταυτότητας που να συνδέει τους σύγχρονους Ιρανούς με τους αρχαίους Πέρσες, μέσω μια αδιάκοπης ιστορικής συνέχειας.
Ξένες αρχαιολογικές ομάδες καλούνται για ανασκαφές στην Περσέπολη και σε άλλα πιθανά σημεία, ενώ οι αρχιτέκτονες στην Τεχεράνη κατασκευάζουν τράπεζες, κυβερνητικά και δημόσια κτίρια με εξωτερικές όψεις που παραπέμπουν στα ανάκτορα της Περσέπολης και με διακοσμητικές λεπτομέρειες όπως φτερωτούς λέοντες και γρύπες της περσικής μυθολογίας. Οι τουλίπες και τα συμμετρικά γεωμετρικά μοτίβα της ισλαμικής τέχνης δεν έχουν την τιμητική τους.
Στον αντίποδα, για τους βαθιά θρησκευόμενους Ιρανούς, όπως εκείνοι του σημερινού καθεστώτος, η περσική ιστορία διχοτομείται σε προϊσλαμική και μεταϊσλαμική. Η προϊσλαμική απαξιώνεται ως παγανιστική, ανάξια μελέτης και αναφοράς. Μάλιστα μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 και την επικράτηση του θεοκρατικού καθεστώτος, ένας από τους πιο επιφανείς κληρικούς, ο Αγιοταλλάχ Χαλχαλί, είχε στείλει μπουλντόζες να κατεδαφίσουν την Περσέπολη και το μαυσωλείο του μεγάλου επικού ποιητή, του Ιρανού Ομήρου, Φιρντουσί στην πόλη Μασχάντ. Οι μπουλντόζες συνάντησαν ανθρώπους ξαπλωμένους στο έδαφος να σχηματίζουν μια ασπίδα προστασίας και τελικά τα σχέδια του φανατικού κληρικού ναυάγησαν.
Επομένως υπάρχει μια έντονη συγκρουσιακή σχέση ανάμεσα στην προϊσλαμική και μεταϊσλαμική περσική ιστορία και ανάμεσα σε ότι πρεσβεύουν οι δύο αυτές περίοδοι. Όπως υπάρχουν Ιρανοί που θα έχουν πάει και πέντε φορές στη Μέκκα αλλά καμία φορά στην Περσέπολη, έτσι υπάρχουν και Ιρανοί που θα χουν πάει πέντε φορές στην Περσέπολη και καμία στην Μέκκα και Ιρανοί που συγκεράζουν τις δύο ταυτότητες επιτυχώς, επισκεπτόμενοι και τα δύο μέρη.
Η Περσέπολις κατασκευάστηκε περί το 515 π.Χ δυτικά του βουνού Kuh e Rahmet. Στο βουνό αυτό υπήρχε δεξαμενή αποθήκευσης νερού ενώ στα υπόγεια του κτιριακού συμπλέγματος βρισκόταν το αποχετευτικό δίκτυο με κανάλια. Περιστοιχιζόταν από τρεις σειρές οχυρώσεων, 7, 14 και 27 μέτρων ύψους αντίστοιχα με πολεμίστρες και πύργους. Κατά τη διάρκεια της καταστροφής της από τους Μακεδόνες, τα τείχη καταπλάκωσαν δύο δωμάτια που βρίσκονταν τριάντα χιλιάδες πήλινες πινακίδες ελαμιτικής γραφής και τελικώς γλίτωσαν από την πυρκαγιά. Το 1969 δημοσιεύθηκαν οι 2.087 εκ των 30.000 πινακίδων και μέσω αυτών διαθέτουμε πολλά ιστορικά στοιχεία για τη ζωή στην Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών. Περιφερειακά των ανακτόρων εκτείνονταν οι κατοικίες των υπηκόων και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις σιτηρών, κριθαριού και οπωροκηπευτικών.
1) Η σκάλα με τα 111 σκαλοπάτια, 7 μέτρα πλάτους.
2) Η Πύλη όλων των Εθνών
3) Ο προαύλιος χώρος της Απαντάνα, της αίθουσας ακροάσεων του Δαρείου.
4) Ο δρόμος του Στρατού
5) Το Χαρέμι
6) Η Απαντάνα, αίθουσα ακροάσεων του Δαρείου.
7) Ταχάρα, το παλάτι του Δαρείου
8) Χαντίς, το παλάτι του Ξέρξη
9) Κεντρικό Παλάτι ή Τρίπυλο του Αρταξέρξη Α'
10) Θησαυροφυλάκιο (120 επί 20 μέτρα και με μία μοναδική είσοδο)
11) Αίθουσα με τους 100 κίονες (ύψους 14 μέτρων) ή Αίθουσα του Θρόνου του Ξέρξη
12) Η Πύλη όλων των Εθνών που παρέμεινε ατελείωτη
13) Θησαυροφυλάκιο
14) Ο λαξευμένος τάφος του Αρταξέρξη Γ'
15) Ναός των Ζωροαστρών, Kaaba Zardosht
Persepolis Festivities 1971
Η Περσέπολις έγινε πολύ γνωστή μέσω του αυτοβιογραφικού κόμικς - και μετέπειτα ταινίας - της Ιρανής εικαστικού Μαρτζάν Σατραπί, ''Persepolis''.
Είχε όμως τη διεθνή της προβολή πολύ νωρίτερα, το 1971, όταν επιλέχθηκε ως η κατάλληλη τοποθεσία για τον εορτασμό των 2.500 χρόνων περσικής μοναρχίας.
Στις 12 Οκτωβρίου 1971 ο Σάχης απηύθυνε χαιρετισμό στον τάφο του Κύρου Β' στις Πασαργάδες. Για τις επόμενες δύο μέρες, η διεθνής κοινότητα έγινε μάρτυρας ενός σκηνικού αμύθητης χλιδής που στήθηκε στην Περσέπολη. Μια κατασκήνωση από πολυτελείς σκηνές την διακόσμηση των οποίων επιμελήθηκε ο παριζιάνικος οίκος Maison Jansen, φιλοξένησε μονάρχες και άλλους αρχηγούς κρατών από όλο τον κόσμο.
Από την ευρωπαϊκή ήπειρο υπήρξαν μονάχα δύο απουσίες, της Αλβανίας και της Ιρλανδίας. Από την αμερικανική εκπροσωπήθηκαν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βραζιλία, από την Μέση Ανατολή όλα τα κράτη με εξαίρεση το Ιράκ, τη Συρία και τη Σαουδική Αραβία και από την Ασία απουσίασαν η Μογγολία και η Βιρμανία. Παρεβρέθηκαν οι βασιλείς της Ολλανδίας, Βελγίου, Ισπανίας, Μαρόκου, Ιορδανίας, Ταϋλάνδης, Δανίας, Σουηδίας, Νορβηγίας, Ελλάδας και Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης ο Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ, ο Πρόεδρος Τίτο της Γιουγκοσλαβίας, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Άγκνιου, ο Σοβιετικός Πρόεδρος Ποντγκόρνι και ο Πρίγκιπας Ρενιέ του Μονακό με την Γκρέις Κέλλυ.
Μια παρέλαση 1780 αντρών των Ενόπλων Δυνάμεων με στολές πολεμιστών των διαφορετικών ιστορικών περιόδων έλαβε χώρα μπροστά στα ερείπια της Περσέπολης ενώ το επίσημο δείπνο πραγματοποιήθηκε στην κεντρική σκηνή μήκους 68 επί 24 μέτρων.
Οι καλεσμένοι κατά την αναχώρηση τους έλαβαν ως δώρο από ένα περσικό χαλί με κεντρικό μοτίβο το πρόσωπό τους.
Παρά την πρωτοφανή και άκρατη πολυτέλεια υπήρξε και η θετική διάσταση των εορτασμών. Το διάστημα 14-16 Οκτωβρίου 1971, 300 Ιρανολόγοι από όλο τον κόσμο συμμετείχαν στο Διεθνές Συνέδριο Ιρανολόγων στο Σιράζ ενώ τον ίδιο χρόνο υπεγράφη η συνθήκη Ραμσάρ για την προστασία των υδροβιότοπων στην ομώνυμη πόλη της Κασπίας Θάλασσας.
Κατασκευάστηκαν 3.200 σχολεία, διανοίχθηκαν και ασφαλτοστρώθηκαν δρόμοι, κατασκευάστηκαν ξενοδοχειακές μονάδες, ψυχαγωγικά κέντρα και αθλητικές εγκαταστάσεις. Μέσω της προβολής της χώρας στο εξωτερικό, τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε έκρηξη στην προσέλευση τουριστών.
Persepolis της Μαρτζάν Σατραπί
Η εικαστικός καλλιτέχνης Μαρτζάν Σατραπί εξιστορεί τη ζωή της στο Ιράν. Ως μικρό κορίτσι έζησε την Ισλαμική Επανάσταση, τη μετάβαση από τη μοναρχία στο ισλαμικό καθεστώς και τον οχτάχρονο πόλεμο με το Ιράκ.
Η Σατραπή που πλέον ζει εξόριστη στη Γαλλία δημιούργησε τη δίτομη σειρά κόμικς ''Persepolis'' όταν οι φίλοι της πρότειναν να μεταφέρει στο χαρτί όλες τις ιστορίες που τους διηγόταν.
Η σειρά των κόμικς αργότερα μεταφέρθηκε και στις κινηματογραφικές αίθουσες με μεγάλη επιτυχία παγκοσμίως.
Εκτός της επιτυχίας, το κοινό είχε την ευκαιρία να διακρίνει τα βάσανα και την παράνοια που γεννά ο θρησκευτικός φανατισμός, κυρίως δυσχεραίνοντας τη θέση της γυναίκας.