Αν θέλετε εισιτήρια για την επικείμενη «τιτανομαχία» επιφανών μορφών της σύγχρονης θεωρίας και σκέψης ανάμεσα στον Τζόρνταν Πίτερσον και στον Σλάβοϊ Ζίζεκ που θα διεξαχθεί στον Τορόντο στις 19 Απριλίου, θα πρέπει να σπεύσετε, αν δεν είναι ήδη πολύ αργά. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές [5 Απριλίου] έχουν μείνει μόνο δύο και κοστίζουν 1.500 δολάρια (το ένα). Το αταίριαστο (ή μήπως όχι;) ζευγάρι θα εμφανιστεί στο χωρητικότητας 3.000 θέσεων Sony Centre for the Performing Arts, γνωστό κυρίως ως χώρος εμφανίσεων αστέρων της μουσικής ή της κωμωδίας.
Δεν γνωρίζουμε αν θα είναι διαμορφωμένη σε ρινγκ η κεντρική σκηνή της αίθουσας τη βραδιά που σύμφωνα με την αφίσα της εκδήλωσης, θα κριθεί αν ο καπιταλισμός ή ο μαρξισμός αποτελεί την οδό προς την ευτυχία, μπορούμε να το φανταστούμε όμως. Στη γωνία του καπιταλισμού λοιπόν βρίσκεται ο Τζόρνταν Πίτερσον, ο άλλοτε ευέξαπτος και άλλοτε βλοσυρός (καμιά φορά και συγχρόνως) Καναδός ψυχολόγος που εκτινάχτηκε στα ύψη της δημοσιότητας ως γκουρού του νεοσυντηρητισμού και της σύγχρονης αντιδραστικής σκέψης και πάνω απ' όλα ως φλογερός κριτής της αγρίως εκτροχιασμένης, σύμφωνα με τον ίδιο, πολιτικής ορθότητας.
Το αν θα αποδεχθεί χάσιμο χρόνου εξαρτάται από τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του καθενός. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα υπάρξει οριστική επίλυση του ζητήματος αν ο καπιταλισμός ή ο μαρξισμός οδηγεί στην ευτυχία.
Ο Πίτερσον έχει πάνω από ένα εκατομμύριο followers στο Twitter και το μανιφέστο αυτοβοήθειας που εξέδωσε με τίτλο «12 Κανόνες Ζωής: Ένα Αντίδοτο στο Χάος» έχει πουλήσει γύρω στα δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Η καταξίωσή του βέβαια δεν είναι οικουμενική: Μόλις πρόσφατα ανεκλήθη η θέση του ως υπότροφου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ μετά τις έντονες διαμαρτυρίες φοιτητών σύμφωνα με τις οποίες οι απόψεις του βρίσκονται «σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές του Πανεπιστημίου».
Και στη γωνία του μαρξισμού έχουμε τον διάσημο μαρξιστή, λακανικό και απείρως ιδιοσυγκρασιακό Σλοβένο φιλόσοφο Σλάβοϊ Ζίζεκ, με την μακροσκελή βιβλιογραφία – αυτόν τον «Έλβις της πολιτικής και πολιτισμικής θεωρίας» που έχει πρωταγωνιστήσει σε εκπαιδευτικά αλλά και πολύ ψυχαγωγικά ντοκιμαντέρ όπως το The Pervert's Guide to Ideology του 2012, στο οποίο μεταξύ άλλων υποδύεται και τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο στον «Τιτανικό» την ώρα που τον σκεπάζουν οι πάγοι.
Στα 70 του πλέον, ο Ζίζεκ είναι βετεράνος στο σταρ σύστεμ των επιφανών διανοούμενων του πλανήτη, σε αντίθεση με τον «πρωτάρη» σχετικά Πίτερσον στα 56 του χρόνια.
Η κόντρα που οδήγησε σ' αυτό το «ματς χωρίς αύριο» ξεκίνησε όταν σ' ένα άρθρο του στον Independent, ο Ζίζεκ επιτέθηκε στον Πίτερσον, στιγματίζοντας «τις παρανοϊκές συμβάσεις που χρησιμοποιεί για την ερμηνεία αυτών που ο ίδιος βλέπει ως γεγονότα» αλλά και την «τρελή θεωρία συνομωσίας» σύμφωνα με την οποία πίσω από τα προοδευτικά κοινωνικά κινήματα παραμονεύουν σατανικές μαρξιστικές δυνάμεις.
Στο συγκεκριμένο άρθρο πάντως, ο Πίτερσον εμφανιζόταν μόνο ως παράδειγμα των αδυναμιών της Αριστεράς οι οποίες ενισχύουν τη δημοτικότητα τέτοιων προσωπικοτήτων.
Όπως και να' χει, ο Πίτερσον δεν το άφησε να πέσει κάτω και αμέσως έσπευσε από τον λογαριασμό του στον Twitter να προκαλέσει τον Ζίζεκ σε δημόσιο debate, τύπου «όποτε και όπου γουστάρεις, αν είσαι μέσα, το κανονίζουμε».
Το πρόβλημα όμως ήταν ότι ο Ζίζεκ δεν είναι στο Twitter και η διεύθυνση λογαριασμού που έστειλε την πρό(σ)κληση ο Πίτερσον ανήκει σε κάποιο φαν κλαμπ του Σλοβένου. Στην εποχή μας όμως, όλα κυκλοφορούν και κάποια στιγμή το πήρε χαμπάρι και ο ίδιος ο Ζίζεκ, ο οποίος φυσικά αποδέχτηκε την πρόκληση.
Και κάπως έτσι φτάσαμε ως εδώ, μερικές μέρες πριν τη μεγάλη αναμέτρηση. Το αν θα αποδεχθεί χάσιμο χρόνου εξαρτάται από τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του καθενός. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα υπάρξει οριστική επίλυση του ζητήματος αν ο καπιταλισμός ή ο μαρξισμός οδηγεί στην ευτυχία (Ο Ζίζεκ πάντως έχει δηλώσει ότι δεν πιστεύει ότι η ευτυχία είναι σημαντικό πράγμα).
Ποιος ξέρει; Μπορεί ακόμα και να τα βρουν μέσω μιας κοινής δυσανεξίας με την πολιτική ορθότητα. Όπως είχε πει κάποτε κι ο Ζίζεκ, «το μόνο μέτρο του αληθινού έρωτα είναι να μπορείς να προσβάλλεις τον άλλον».
Πίτερσον vs Ζίζεκ: Ντέρμπι μέχρις εσχάτων
Η ΖΩΗ
Πίτερσον: «Ο σκοπός της ζωής είναι να βρεις το μεγαλύτερο φορτίο που μπορείς να σηκώσεις και να το σηκώσεις»
Ζίζεκ: «Η μόνη ζωή που μπορεί να προσφέρει βαθιά ικανοποίηση είναι η ζωή του αιώνιου αγώνα»
ΤΟ ΚΑΚΟ
Πίτερσον: «Δε νομίζω ότι μπορείς να αποκτήσεις καμιά αντίληψη για την ικανότητα που έχεις για το καλό αν δεν αναπτύξεις πρώτα την αντίληψη για την ικανότητα που έχεις για το κακό»
Ζίζεκ: «Κατά βάση είμαστε όλοι κακοί, εγωιστές, απεχθείς».
Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ
Πίτερσον: «Οι άνθρωποι καμουφλάρονται απέναντι στο κοπάδι»
Ζίζεκ: «Η ανθρωπότητα είναι ΟΚ, αλλά το 99 τοις εκατό των ανθρώπων είναι βαρετοί ηλίθιοι»
ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Πίτερσον: «Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να είναι ούτε 'σπίτι' ούτε 'ασφαλής χώρος'»
Ζίζεκ: «Τα πανεπιστήμιο είναι φάμπρικα παραγωγής ειδικοτήτων. Προτιμώ τα πανεπιστήμια χωρίς φοιτητές»
ΤΟ ΑΤΟΜΟ
Πίτερσον: «Η σωτηρία δεν βρίσκεται στο κράτος, αλλά στον ατομικό ψυχισμό»
Ζίζεκ: «Δεν μπορείς να αλλάξεις τους ανθρώπους, μπορείς όμως να αλλάξεις το σύστημα για να μην εξωθούνται οι άνθρωποι στο κακό»
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΘΟΤΗΤΑ
Πίτερσον: «Η πολιτική ορθότητα είναι η προαγωγή μιας ηθικής στάσης περί ευαισθησίας εις βάρος της αλήθειας»
Ζίζεκ: «Υπάρχει κάτι πολύ ψεύτικο και υποκριτικό στην πολιτική ορθότητα».
Με στοιχεία από το The Chronicle Review