Για τον ερωτικό παροξυσμό της υπερρεαλίστριας Μάτσης Χατζηλαζάρου

Για τον ερωτικό παροξυσμό της υπερρεαλίστριας Μάτσης Χατζηλαζάρου Facebook Twitter
0
Για τον ερωτικό παροξυσμό της υπερρεαλίστριας Μάτσης Χατζηλαζάρου Facebook Twitter
H Mάτση φωτογραφημένη από τον Ανδρέα Εμπειρίκο

Την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου μού την έμαθε ο Μάνος Χατζιδάκις μέσω του σχόλιου του στο Τρίτο Πρόγραμμα υπό τον τίτλο Ο Μελαχρινός Έρως, το Εκκρεμές και η Μάτση των Ονείρων (Κυριακή, 9 Δεκεμβρίου 1979).

 

 

 

 

 

 Ο Αντρέας Παγουλάτος επίσης, που αγαπούσε πολύ τους υπερρεαλιστές, μου είχε χαρίσει πριν αρκετά χρόνια τα άπαντα της Χατζηλαζάρου υπό τον τίτλο Ποιήματα 1944- 1985 (εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, Δεκέμβριος 1989).

 

Γεννημένη το 1914 στη Θεσ/νίκη, η ποιήτρια θα χάσει τους μορφινομανείς και οικονομικά κατεστραμμένους γονείς της το 1934, ούσα ήδη παντρεμένη και διαμένοντας μόνιμα στην Αθήνα. Η αποτυχία ενός δεύτερου γάμου με πολύ μικρότερη διάρκεια συγκριτικά με τον πρώτο, θα την οδηγήσει στην ψυχανάλυση κι από ΄κει στον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο, με τον οποίο θα ζήσουν για μία τετραετία έναν παθιασμένο έρωτα.

 

Στην οικία τους πραγματοποιούνται κάθε Πέμπτη οι περίφημες ποιητικές μαζώξεις, παρουσία του Νάνου Βαλαωρίτη, του Νίκου Γκάτσου, του Μίλτου Σαχτούρη, του Νίκου Εγγονόπουλου και του Ανδρέα Καμπά. Με τον τελευταίο η Χατζηλαζάρου θα κάνει σχέση, εγκαταλείποντας οριστικά τον Εμπειρίκο το 1943. Ένα χρόνο μετά η σημαντική ποιητική συλλογή της με τίτλο Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης κυκλοφορεί και είναι αφιερωμένη ...στον Αντρέα. Ποιον Ανδρέα, όμως; Τον Εμπειρίκο ή τον Καμπά;

 

Κατά τον Χατζιδάκι, η αφιέρωση της Χατζηλαζάρου περιελάμβανε και τους δύο πρόσφατους έρωτες της. Άλλωστε, σύμφωνα πάντα με τον συνθέτη, η Μάτση έγραφε, γυρμένη στο πλευρό του Έρωτα και ζαλισμένη λίγο απ' το κρασί...Γυναίκα αθάνατη και Μάτση των ονείρων.

 

Στο ίδιο σχόλιο του στο Τρίτο Πρόγραμμα, ο Χατζιδάκις, ακολουθώντας την ονειρική-σουρεαλιστική διαδρομή του κυρίως θέματος του, της Μάτσης Χατζηλαζάρου δηλαδή, έμπλεξε και το Εκκρεμές: την ιστορία ενός ρολογιού μέσα σε μια παλιά σπιτική ταβέρνα της Καστέλλας τα χρόνια της Κατοχής, όπου καθώς τα κύματα έφταναν μέχρι το παράθυρο της, εκείνο χτυπούσε με μία διάθεση τεμαχίσματος της έννοιας του Χρόνου. Για την ακρίβεια, επρόκειτο για ένα παλιότερο ποίημα του Χατζιδάκι που έγινε τραγούδι (Ένα ρολόι στοκαπηλειό, ντουέτο των Βασίλη Λέκκα - Γιώργου Μιχαλισλή) κι εντάχθηκε στον κύκλο Η Εποχή της Μελισσάνθης (1980).

 

 

Πίσω, στην ιστορία της Μάτσης Χατζηλαζάρου, το 1945 τη βρίσκει μαζί με τον Ανδρέα Καμπά πάνω στο πλοίο Ματαρόα με προορισμό τη Γαλλία. Κατόπιν χορήγησης υποτροφιών της γαλλικής κυβέρνησης σε ξεχωριστούς Έλληνες φοιτητές, στο ίδιο πλοίο επιβιβάζονται, μεταξύ άλλων, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Άδωνις Κύρου, ο Ιάνης Ξενάκης και ο Εμμανουήλ Κριαράς.

 

Στο Παρίσι, η Χατζηλαζάρου χωρίζει με τον Καμπά και γίνεται ζευγάρι μέχρι το 1956 με τον Ισπανό ζωγράφο Javier Vilato, ο οποίος φιλοτέχνησε και το πορτραίτο της. Ακολουθούν ο χωρισμός της με τον Vilato και η σχέση της για δύο χρόνια και με τον Καστοριάδη. Το 1958 η Μάτση Χατζηλαζάρου επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα.

 

Στις 16 Ιουνίου του 1987 πεθαίνει στην Αθήνα. Η θυελλώδης προσωπικότητα της αποτυπώνεται τέλεια στην ανάγνωση αποσπασμάτων από την ποιητική της σύνθεση Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης με τα μικρά λαθάκια της την ώρα που διαβάζει, κυρίως όμως με την τολμηρότητα και με τον, στα όρια του παροξυσμού, ερωτισμό της γραφής της. Προσωπικά, η μέχρι τώρα μελέτη του έργου της Μάτσης Χατζηλαζάρου, με κάνει να μη μπορώ να τη χαρακτηρίσω Ελληνίδα εκπρόσωπο του ποιητικού υπερρεαλισμού, παρ' όλο που τό' χουν ήδη κάνει άλλοι πριν από μένα και μάλιστα πολύ πιο αρμόδιοι. Θα της χάριζα άνετα όμως τον τίτλο της πιο θαρραλ

 έας και ερωτογενούς ποιήτριας, συνδέοντας την άμεσα με την γη των προγόνων της και τη λυρική Σαπφώ.

 

Γιατί ο έρωτας - όπως σημείωνε ο Μάνος Χατζιδάκις - απαραίτητα έχει στη ζυγαριά ή στο κρεβάτι, αν προτιμάτε, ένα κορίτσι. Και το κορίτσι αυτό, το λέγαν' κείνο τον καιρό, Μάτση των Ονείρων.

 

 

 

 

 

* Το βίντεο - ντοκουμέντο του post, το οφείλουμε στον Χρήστο Δανιήλ, συγγραφέα ενός βιβλίου για τη Μάτση Χατζηλαζάρου που κυκλοφόρησε το 2011 με τίτλο Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Marina - Μάτση Χατζηλαζάρου, η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια (εκδόσεις Τόπος). Ο Δανιήλ, ερευνώντας το αρχείο της ποιήτριας, βρήκε αυτή την απαγγελία της σε μια παλιά κασέτα και τη διέσωσε, φτιάχνοντας το συγκεκριμένο βίντεο. Το σπάνιο φωτογραφικό υλικό προέρχεται επίσης από το αρχείο της Χατζηλαζάρου. Αναζητήστε το βιβλίο, είναι ό,τι πιο εμπεριστατωμένο και ενδεχομένως το μοναδικό που έχει εκδοθεί για την περίπτωση της Μάτσης Χατζηλαζάρου.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ