Κάθε χρόνο στη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ο Λαγκαδάς «παίρνει φωτιά» από τα Αναστενάρια, το γνωστό έθιμο της πυροβασίας που αναβιώνουν παραδοσιακά οι κάτοικοι στην περιοχή, παρόλο που η επίσημη εκκλησία θεωρεί ότι είναι ειδωλολατρικό και δεν το αποδέχεται.
Σύμφωνα με την παράδοση, κάποτε ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Κωστί έπιασε φωτιά. Καθώς ο ναός φλεγόταν, ακούστηκαν φωνές μέσα από τις φλόγες γιατί οι εικόνες «ζητούσαν βοήθεια».
Κάποιοι κάτοικοι μπήκαν στην εκκλησία για να τις σώσουν και όταν βγήκαν έξω ούτε οι εικόνες ούτε οι άνθρωποι είχαν καεί. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, οι κάτοικοι της περιοχής αυτής εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου και κυρίως στη Μακεδονία, όπου μαζί με τα άλλα έθιμά τους μετέφεραν και τα Αναστενάρια. Οι Αναστενάρηδες προσάρμοσαν το έθιμο, που έλκει την καταγωγή του στην Αρχαιότητα, ανάλογα με τις κατά τόπους ιδιαιτερότητες.
Η ονομασία δόθηκε από το αναστενάρι, το εικόνισμα που κρατούν σε όλη τη διάρκεια της γιορτής στα χέρια τους οι αναστενάρηδες. Προσεύχονται, χορεύουν και πυροβατούν σε αναμμένα κάρβουνα με γυμνά πόδια χωρίς να καίγονται. Όσοι συμμετέχουν, επικαλούνται τη βοήθεια των αγίων για να έχουν πλούσια γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, καθώς και καλή υγεία. «Τους πιάνει ο Άγιος και τους καλεί», λένε. Το αν θα πατήσουν στα αναμμένα κάρβουνα το αποφασίζουν την τελευταία στιγμή.
Η τελετή ξεκινά την παραμονή της εορτής στις 20 Μαΐου με τη θυσία του ζώου και τη μεταφορά των εικόνων του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης από την εκκλησία στο κονάκι του χωριού.
Στη συνέχεια ακολουθεί η αγρυπνία η οποία είναι ουσιαστικά η προετοιμασία των Αναστενάρηδων. Μια διαδικασία μύησης κι έκστασης με μουσική από λύρα θρακιώτικη και νταούλι, συνεχίζουν με ένα χορό κι όταν έρθουν σε απόλυτη έκσταση Το πρωί μεταφέρονται τα εικονίσματα στο αγίασμα, το σημείο που θα γίνει η πυροβασία και αργά το απόγευμα ανάβει η φωτιά. Όταν η θράκα είναι έτοιμη, έρχονται οι Αναστρενάρηδες και αρχίζει αυτός ο μυσταγωγικός χορός.
Σήμερα το έθιμο αναβιώνει στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, στην Αγία Ελένη και στην Κερκίνη Σερρών, στη Μελίκη Ημαθίας και στη Μαυρολεύκη της Δράμας.
Konstantinos Tsakalidis / SOOC
σχόλια