Θα έχεις σίγουρα ακούσει ή διαβάσει κάπου γι' αυτόν, πιθανόν να τον έχεις απαντήσει κιόλας σε κάποιο φόρουμ, κάποια πορεία είτε στον «φυσικό» του χώρο, τα δικαστήρια. Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και δικαιωματικός αγωνιστής με πλούσια δράση, ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) δεν έχει άδικα τη φήμη του ασυμβίβαστου. Με την ιδιότητα αυτή έχει προβεί σε δεκάδες μηνύσεις και καταγγελίες για θέματα ρατσισμού, διακρίσεων και καταπατήσεων δικαιωμάτων εθνικών, φυλετικών, θρησκευτικών, σεξουαλικών κ.λπ. μειονοτήτων. Στήριξε και ο ίδιος δικαστικά πολλές από αυτές τις υποθέσεις, είχε μάλιστα υποχρεωθεί παλιότερα σε παραίτηση από τη θέση του επίκουρου καθηγητή στην ΑΣΟΕΕ διότι η εμμονή του σε ζητήματα-ταμπού όπως το Μακεδονικό «ενοχλούσε» υπερβολικά. Οι ακραίες για κάποιους απόψεις του καθώς και η άτεγκτη, αδιαπραγμάτευτη στάση του έχουν συχνά προκαλέσει τη μήνη των συντηρητικών και ιδιαίτερα των εθνικιστικών-ακροδεξιών κύκλων, ενώ όχι σπάνια προξενούν «αμηχανία» ακόμα και σε προοδευτικότερους χώρους. Είτε συμφωνήσεις μαζί του είτε εν τέλει διαφωνήσεις, γεγονός παραμένει πως για τον Παναγιώτη Δημητρά ουμανισμός με εκπτώσεις δεν υφίσταται.
Κύριε Δημητρά, γιατί πιστεύετε πως χρειαζόμαστε ένα νέο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο; Τι ακριβώς «λείπει» από τη νομοθεσία μας; Διότι υπάρχει, ξέρετε, η άποψη ότι τέτοιοι νόμοι υπάρχουν, αλλά δεν εφαρμόζονται.
Όντως, υπάρχουν οι ανεφάρμοστοι Ν. 927/79 και 3304/2005.Χρειάζεται,όμως,νόμος ο οποίος να ενσωματώνει την απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της Ε.Ε., χωρίς να αποδυναμώνει καμιά από τις υπάρχουσες διατάξεις. Αντίθετα, πρέπει να τις αυστηροποιεί.
Τι θα απαντούσατε σε όσους αντιδρούν σε ένα τέτοιο νομοθετικό ενδεχόμενο, προτάσσοντας την ελευθερία λόγου και έκφρασης; Υπάρχουν, κατά τη γνώμη σας, όρια σε αυτή την ελευθερία και πώς οριοθετούνται;
Κανένας/μιά από αυτούς/ές που επιχειρηματολογούν δήθεν υπέρ της ελευθερίας του λόγου δεν είναι ειλικρινής: την επικαλούνται προς υπεράσπιση μόνο της ελευθερίας του ρατσιστικού λόγου, αφού ποτέ δεν την επικαλέστηκαν σε σχέση με πάμπολλους άλλους νομοθετικούς περιορισμούς του λόγου, για παράδειγμα όταν προκαλεί διατάραξη της ειρήνης των πολιτών (άρθρα 191-192) ή συνιστά απειλή (άρθρο 333), εξύβριση (άρθρο 361) ή δυσφήμιση (άρθρο 362). Ούτε ποτέ ζήτησαν η Ελλάδα να καταγγείλει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), τη Διεθνή Σύμβαση για την Κατάργηση Κάθε Μορφής Φυλετικών Διακρίσεων και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ), που τη δεσμεύουν αφότου τις κύρωσε. Το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ λέει ρητά πως «Η άσκησις των ελευθεριών τoύτων, συνεπαγoµένων καθήκoντα και ευθύνας, δύναται να υπαχθή εις ωρισµένας διατυπώσεις, όρoυς, περιoρισµoύς ή κυρώσεις, πρoβλεπoµένoυς υπό τoυ νόµoυ και απoτελoύντας αναγκαία µέτρα εν δηµoκρατική κoινωνία διά την εθνικήν ασφάλειαν, την εδαφικήν ακεραιότηταν ή δηµoσίαν ασφάλειαν, την πρoάσπισιν της τάξεως και πρόληψιν τoυ εγκλήµατoς, την πρoστασίαν της υπoλήψεως ή των δικαιωµάτων των τρίτων, την παρεµπόδισιν της κoινoλoγήσεως εµπιστευτικών πληρoφoριών ή την διασφάλισιν τoυ κύρoυς και αµερoληψίας της δικαστικής εξoυσίας». Το δε άρθρο 20 του ΔΣΑΠΔ προβλέπει πως «Κάθε επίκληση εθνικού, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, πoυ απoτελεί υπoκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας απαγορεύεται, από τoν νόμο». Η ειρωνεία είναι πως τα άτομα αυτά δεν εξέφρασαν ποτέ αντίρρηση ούτε για τον υπάρχοντα αντιρατσιστικό νόμο Ν. 927/79!
Ποιο από τα τέσσερα προτεινόμενα αντιρατσιστικά νομοσχέδια είναι, πιστεύετε, το καλύτερο και γιατί;
Το μόνο σχέδιο νόμου που αυστηροποιεί την υπάρχουσα νομοθεσία είναι αυτό του ΣΥΡΙΖΑ, αν και παραλείπει να ενσωματώσει την απόφαση-πλαίσιο στο θέμα της περιορισμένης ή γενικής ποινικοποίησης της άρνησης του Ολοκαυτώματος που πρέπει να προστεθεί για να μην παραπεμφθεί η Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το χειρότερο είναι το σχέδιο του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗ.ΜΑΡ., που καταργεί τον υπάρχοντα Ν. 927/79 αφήνοντας ελεύθερο πεδίο στον ρατσιστικό λόγο. Όπως αναφέρει η απόφαση του ΟΗΕ στην Υπόθεση Faurisson κατά Γαλλίας,«ο ρατσισμός δεν είναι άποψη αλλά επιθετική συμπεριφορά, η οποία, όποτε αφέθηκε να εκφραστεί δημόσια, οδήγησε σε άμεση και σοβαρή απειλή της δημόσιας τάξης».
Πώς θα περιγράφατε συνοπτικά την κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα από πλευράς σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και δικαιωμάτων των μειονοτήτων της και πόσο αντικατοπτρίζει η εικόνα αυτή την ποιότητα της δημοκρατίας μας;
Η Ελλάδα υποφέρει από απουσία κουλτούρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνίας πολιτών, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στις άλλες δημοκρατίες της Ε.Ε. Αποτέλεσμα είναι να θεωρείται ταμπού η ύπαρξη των εθνικών μειονοτήτων των Τούρκων και των Μακεδόνων και η αναφορά στην εξαφάνιση της εθνικής μειονότητας των Τσάμηδων, να υπάρχει σχεδόν παντού ρατσισμός κατά των Ρομά, να μειονεκτεί όποιος/α δηλώσει άθεος/α στα δικαστήρια, να υφίστανται διακρίσεις οι θρησκευτικές μειονότητες, να υπάρχει η παγκόσμια αποκλειστικότητα Συμφώνου Συμβίωσης μόνο για ζευγάρια διαφορετικού φύλου και να παραμένει σε ισχύ το επονείδιστο άρθρο 347 ΠΚ περί «παρά φύση ασέλγεια μεταξύ αρρένων». Και, κυρίως, η μεγάλη πλειονότητα των δικαστών μέχρι τον Άρειο Πάγο να εκδηλώνει ελεύθερα, ακόμα και στις αποφάσεις της, ρατσισμό και περιφρόνηση στη νομοθετηθείσα κατάργηση της αναφοράς του θρησκεύματος των μαρτύρων και κατηγορουμένων, μετά από τρεις καταδίκες της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις υποθέσεις Δημητράς και λοιποί/ές κατά Ελλάδας. Γενικά, η Ελλάδα είναι σε χειρότερη θέση από κάθε άλλη χώρα της Ε.Ε., αν όχι γενικά της μη μετα-σοβιετικής Ευρώπης.
Κατά γενική ομολογία, η Πολιτεία καθυστέρησε ανεπίτρεπτα να αντιμετωπίσει το φαινόμενο «Χρυσή Αυγή». Χρειάστηκε να χυθεί αίμα ελληνικό –το ξένο δεν μέτραγε το ίδιο–, χρειάστηκε η διεθνής κατακραυγή, χρειάστηκε να τρομάξει κι η ίδια. Αδιαφορία, αμηχανία, φόβος ή «συνενοχή»; Και αρκεί, άραγε, μια αλλαγή νομοθεσίας ή χρειάζονται καταρχάς αλλαγές στην εκπαίδευση, τη νοοτροπία, την κουλτούρα μας;
Οι εξελίξεις δείχνουν πως από τη μία έχουμε νομοθεσία που επιτρέπει τη δίωξη των εγκλημάτων της Χρυσής Αυγής και από την άλλη εγκλημάτησαν κατά σειρά δικαιοσύνη, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, ΜΜΕ και –με ελάχιστες εξαιρέσεις– οργανώσεις που αγνόησαν τις δεκάδες καταγγελίες κατά των νεοναζί αλλά και γενικά για ρατσιστική βία ή απλώς τις μετέτρεψαν σε δικογραφίες που χάθηκαν κάπου στα εισαγγελικά συρτάρια. Είναι δε εκπληκτικό πως ομόφωνα η Βουλή ψήφισε τον Σεπτέμβριο 2013 την παραγραφή όλων των αδικημάτων για τα οποία προβλέπεται ποινή μέχρι ένα έτος ή έχει επιβληθεί πρωτόδικα ποινή μέχρι έξι μήνες, με ελάχιστες εξαιρέσεις στις οποίες δεν περιλαμβάνονταν τα αδικήματα του Ν. 927/79. Έτσι τη γλίτωσαν Μπαρμπαρούσης, Παναγιώταρος, Πλωμαρίτης και άλλοι εκδηλωμένοι ρατσιστές της Χ.Α. ή και εκτός αυτής, μερικοί από τους οποίους ήταν ήδη υπόδικοι!
Κρίση οικονομική υπάρχει κι αλλού στην Ευρώπη, πρόβλημα με το μεταναστευτικό επίσης, πουθενά όμως δεν παρατηρήθηκε τέτοια θεαματική αναβίωση μιας απροκάλυπτα ναζιστικής ακροδεξιάς. Γιατί εδώ, γιατί σε μας;
Διότι καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν χαρακτηρίζει τόσο έντονα η κυριαρχία του απομονωτικού εθνικισμού, πράγμα που αποτελεί τη βασική αιτία της άνθησης της ακροδεξιάς (πάνω από 20% Χ.Α. - ΑΝ.ΕΛ. - ΛΑΟΣ) στην Ελλάδα.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η συλλήβδην «δαιμονοποίηση» ως ρατσιστών και φασιστών κατοίκων από περιοχές που αντιμετώπιζαν υπαρκτά προβλήματα με την ανεξέλεγκτη μετανάστευση –οι λεγόμενες «αποθήκες ανθρώπων»– έριξε επίσης νερό στον μύλο της Χ.Α. Λένε, δηλαδή, ότι έχει και η Αριστερά ευθύνες. Η δική σας γνώμη;
Όλοι/ες, δεξιοί/ές και αριστεροί/ές, άφησαν τους ανθρώπους με πραγματικά προβλήματα στο έλεος της ακροδεξιάς, όπως συμβολικά έδειξε το κλείσιμο της παιδικής χαράς στην πλατεία Αγίου Παντελεήμονα όπου σύχναζαν παιδιά μεταναστών/τριών, επειδή το απαίτησε η χρυσαυγίτικη τοπική επιτροπή κατοίκων, χωρίς ποτέ κανένας/μιά μέχρι πριν από έναν μήνα να διαφωνήσει (σ.σ. μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκε το ξανάνοιγμα της «παιδικής χαράς της ντροπής»).
Τι, ακριβώς, είναι το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ); Πού και πώς δραστηριοποιείται εντός κι εκτός Ελλάδας; Ποιες είναι οι σημαντικότερες «νίκες» που έχει πετύχει ως τώρα; Μπορεί κάποιος-α να γίνει μέλος και πώς; Από πού εκπορεύεται η φημολογία ότι κατευθύνεται από «ξένα κέντρα» τα οποία και υποτίθεται ότι το χρηματοδοτούν;
Δύσκολη μια σύντομη απάντηση. Το ΕΠΣΕ συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια λειτουργίας. Ασφαλώς, οι μεγαλύτερες «νίκες» είναι οι πάνω από είκοσι καταδίκες της Ελλάδας από ΕΔΔΑ και ΟΗΕ για διακρίσεις σε βάρος Ρομά, ατιμώρητη αστυνομική βία και θρησκευτικό όρκο και η υιοθέτηση των θέσεών του απ' όλες τις επιτροπές εμπειρογνωμόνων ΟΗΕ και Συμβουλίου της Ευρώπης, ακόμα και σε θέματα «ταμπού» που δεν τολμά να συζητήσει κανένα κόμμα, ΜΜΕ ή άλλος φορέας στην Ελλάδα. Όσο για τις φημολογίες, είναι άλλο ένα δείγμα της συνωμοσιολογίας που χαρακτηρίζει τον κυρίαρχο εθνολαϊκισμό. Ας γνωρίζουν όλοι/ες πως σήμερα το ΕΠΣΕ είναι οργάνωση άξιων και ικανότατων εθελοντών/τριών χωρίς χρηματοδότηση.
Είναι απόλυτη αυταξία τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμα κι αν κάποτε μπορεί να χρησιμοποιούνται από εξουσίες για ιδιοτελείς σκοπούς; Και μπορεί, άραγε, να γίνει παγκόσμια η κουλτούρα τους, ξεπερνώντας τα σύνορα της Δύσης του Διαφωτισμού;
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι οικουμενικά και μη διαπραγματεύσιμα. Το ότι κάποιοι/ες τα εκμεταλλεύονται χωρίς να πιστεύουν σε αυτά δεν μειώνει τη σημασία τους. Η ισχυροποίηση των διακρατικών οργάνων με πίεση της διεθνούς κοινωνίας των πολιτών θα συμβάλει καθοριστικά στην εφαρμογή τους χωρίς όρια σε ολοένα περισσότερες χώρες, έστω και με παλινδρομήσεις, όπως μας δείχνει η «αραβική άνοιξη».
Το προσωπικό σας πιστεύω ως πολιτικού επιστήμονα και ακτιβιστή, ως Παναγιώτη; Θα συμμετείχατε ξανά σε κάποιο πολιτικό σχήμα και με τι προϋποθέσεις;
Είμαι άτεγκτος δικαιωματικός. Αν ένα κόμμα επιθυμεί να συμμεριστεί τις θέσεις αυτές, θα το ενισχύσω, αν μετά αρχίσει τακτικίστικους συμψηφισμούς, θα αποχωρήσω. Αυτό έγινε τόσο το 1990 με τους Οικολόγους-Εναλλακτικούς όσο και με τη Φιλελεύθερη Συμμαχία το 2007.
σχόλια