Πριν από δύο εβδομάδες η νέα περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου επέλεξε να δώσει μια συνέντευξή από τον χώρο του Πεδίου του Άρεως για «συμβολικούς λόγους», όπως δήλωσε η ίδια. «Επιδίωξα η συνάντηση να γίνει στο Πεδίον του Άρεως ακριβώς επειδή πιστεύω ότι ο συγκεκριμένος χώρος και η ιστορία της εγκατάλειψής του παρουσιάζουν αντιστοιχίες με την ευρύτερη εικόνα της Ελλάδας τα χρόνια της κρίσης» είπε ευθύς εξαρχής στον συντάκτη του BHMAgazino. Πώς, όμως, φτάσαμε σε αυτό το σημείο, το δεύτερο μεγαλύτερο πάρκο της Αθήνας να γίνεται σύμβολο παρακμής και εξαθλίωσης;
Το Πεδίον του Άρεως συγκεντρώνει ένα μεγάλο κομμάτι της παθογένειας της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και προφανώς δεν μπορούν να παραβλεφθούν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης σε ολόκληρες ομάδες συμπολιτών μας.
Τέσσερα μόλις χρόνια μετά την περιβόητη ανάπλαση του πάρκου –που στοίχισε, ούτε λίγο ούτε πολύ, 9,5 εκατ. ευρώ–, τα 277 στρέμματά του απέχουν πολύ από τον επίγειο παράδεισο με τα σιντριβάνια και τα ρυάκια που μας υποσχέθηκαν. Αντιθέτως, σύμφωνα με πλείστα ρεπορτάζ που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, το «πάρκο», όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι της περιοχής, φέρνει περισσότερο σε κόλαση: πλήθος τοξικοεξαρτημένων ανθρώπων μπαίνουν εκεί τις βραδινές ώρες, όπου προμηθεύονται και κάνουν χρήση διαφόρων ουσιών, με τη σίσα –ένα φρικιαστικό ναρκωτικό που αποτελείται από μεθαμφεταμίνη αναμεμειγμένη με υγρό μπαταρίας– να θερίζει. Άστεγοι βρίσκουν καταφύγιο στις πυκνές φυλλωσιές του, ανάμεσα στα 1.200 δέντρα και τα 50.000 ανθόφυτα. Ανήλικοι μετανάστες εκδίδονται για εξευτελιστικά ποσά της τάξεως των 2-5 ευρώ, ενώ υπάρχουν αναφορές ότι την πιάτσα της ανήλικης πορνείας έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν και τουρίστες, οι οποίοι φαίνεται πως ανακάλυψαν μια μικρή «Ταϊλάνδη» στο κέντρο μιας δυτικής, ας πούμε, πρωτεύουσας.
Οι καταστηματάρχες που δουλεύουν δίπλα στο πάρκο μάς επιβεβαιώνουν τα ρεπορτάζ και μεταφέρουν πολύ άσχημες εικόνες από καβγάδες μεταξύ συμμοριών που πωλούν ναρκωτικά και θανάτους από υπερβολική δόση. Εκτός από τις παραπάνω κατηγορίες, ένα ηλιόλουστο πρωινό, όπως αυτό της προηγούμενης Δευτέρας, συναντήσαμε μόνο μερικούς παππούδες που έπαιζαν τάβλι και μερικούς δρομείς. Πού είναι, όμως, οι υπόλοιποι «κανονικοί» άνθρωποι; Το πάρκο συνορεύει με την Κυψέλη, μια συνοικία από τις πιο πυκνοκατοικημένες της Ευρώπης, γεμάτη μπετόν και έλλειψη πρασίνου. Κανονικά, οι κάτοικοί της θα έπρεπε να το πλημμυρίζουν.
Η Αναστασία Κυριαζοπούλου, δευτεροετής φοιτήτρια στη γειτονική ΑΣΟΕΕ, μας λέει ότι, αν και το πάρκο προσφέρεται για φοιτητικές «εξωσχολικές» δραστηριότητες, εντούτοις δεν το επισκέπτεται κανείς. «Δεν μου προκαλεί κανένα ενδιαφέρον να πάω, ίσα-ίσα, όταν τυχαίνει και περνάω για να φτάσω στη σχολή, νιώθω άβολα. Ειδικά τις νυχτερινές ώρες, φοβάσαι. Έναν συμφοιτητή μου τον είχαν κλέψει μάλιστα εκεί». Η Λένα Σπυροπούλου, 31 ετών και γέννημα-θρέμμα Κυψελιώτισσα, παραδέχτηκε ότι έχει να το επισκεφθεί από τα μαθητικά της χρόνια, όταν πήγαινε εκδρομή με το σχολείο. «Κοίτα, δεν είμαι της φάσης "άραγμα σε πάρκο", αλλά θα το διέσχιζα καμιά φορά, έτσι, για βόλτα. Δεν το κάνω λόγω αυτών που ακούγονται, ότι είναι επικίνδυνο».
Μήπως, όμως, στην πρώτη αποστροφή της Λένας κρύβεται όλη η αλήθεια; Μήπως οι Αθηναίοι απλώς δεν είμαστε εξοικειωμένοι με την κουλτούρα του πάρκου; Μήπως, ακόμα και αν είχαμε το Central Park στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, θα προτιμούσαμε το "άραγμα" σε μια hip καφετέρια της πλατείας Αγίας Ειρήνης; Μήπως οι γενιές που έχουν μεγαλώσει στην Αθήνα έχασαν τη σύνδεσή τους με την ύπαιθρο και προτιμούν μπίρα στο χέρι στην urban Αθήνα;
Αν ήταν έτσι, βέβαια, θα έπρεπε όλα τα πάρκα της Αθήνας να ρημάζουν. Όμως η κατάσταση στον Εθνικό Κήπο είναι απείρως καλύτερη, ενώ πάρκα σε άλλους δήμους της Αττικής σφύζουν από ζωή. Είναι σημαντικό να σκεφτούμε ότι ακόμα και το Central Park δεν ήταν πάντα αυτό που ξέρουμε – ο επίγειος παράδεισος όπου κάνει τις μεσημεριανές της βόλτες η Κάρι Μπράντσο. Το Central Park την προ-Τζουλιάνι εποχή ήταν πεδίο δράσης βιαστών και ληστών, με εγκληματικότητα ανάλογη της πόλης στην οποία ανήκει. Το πάρκο «καθάρισε», όπως και όλη η Νέα Υόρκη, με σκληρή αστυνόμευση και την εφαρμογή της θεωρίας των «σπασμένων παραθύρων». Και για να μεταφερθούμε ξανά στο εδώ και το τώρα, δεν μπορεί να είναι τυχαίο το ότι πολλές από τις ναρκο-πιάτσες του κέντρου έχουν «σπάσει» τους τελευταίους μήνες και δεν παρατηρούμε πια εμπόριο και χρήση ναρκωτικών σε μέρη όπου είχαμε συνηθίσει να τα βλέπουμε. Μήπως δεν εξαλείφθηκε το πρόβλημα και απλώς έχει μεταφερθεί στο πάρκο, μακριά από τους περισσότερους από εμάς;
Η Ερμίνα Κυπριανίδου, αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών, μας είπε ότι η αναβάθμιση του Πεδίου του Άρεως αποτελεί και για τη νέα περιφερειακή αρχή της Αττικής και για εκείνη προσωπικά κεντρικό στοίχημα. «Ήδη, με μια σειρά από ενέργειες διασφαλίζουμε άμεσα τα ελάχιστα: συνθήκες καλύτερης φύλαξης, καθαριότητας και συντήρησης του πρασίνου. Επιπλέον, έχουμε ξεκινήσει στενή συνεργασία με ενεργές συλλογικότητες πολιτών και κοινωνικούς φορείς, ώστε μεσοπρόθεσμα το Πεδίον του Άρεως να ξαναγίνει ένας πνεύμονας πρασίνου και δημιουργίας, που τόσο έχουν σήμερα ανάγκη οι κάτοικοι των γύρω περιοχών και οι Αθηναίοι γενικότερα. Ήδη, για τις 18-19 Οκτώβρη υποστηρίζουμε και θα συμμετέχουμε σε δράσεις ευαισθητοποίησης και διαλόγου που διοργανώνουν πολυάριθμες κοινωνικές οργανώσεις της πόλης. Θα κάνουμε τα πάντα ώστε το Πεδίον του Άρεως να γίνει η "βιτρίνα" όλης της Περιφέρειας Αττικής για την ποιότητα ζωής, την αλληλεγγύη και τον πολιτισμό του – και γι' αυτό ζητάμε τη συνδρομή όλων, πολιτών και θεσμικά συναρμόδιων φορέων». Από τον Δήμο Αθηναίων μας είπαν ότι εκκρεμεί ακόμα το επίσημο αίτημά τους στην προηγούμενη αρχή της περιφέρειας, για ανάληψη της διαχείρισης του πάρκου με ταυτόχρονη μεταφορά των κονδυλίων που τη συνοδεύουν. Όπως υπογραμμίζουν, ήδη οι υπηρεσίες του δήμου φροντίζουν για την καθαριότητα του πάρκου, αν και δεν βρίσκεται στην αρμοδιότητά τους.
Το Πεδίον του Άρεως συγκεντρώνει ένα μεγάλο κομμάτι της παθογένειας της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και προφανώς δεν μπορούν να παραβλεφθούν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης σε ολόκληρες ομάδες συμπολιτών μας. Ίσως είναι ουτοπικό να ζητάμε ένα Hyde Park για την Κυψέλη, αλλά, από την άλλη, δεν χρειάζεται και να συμβιβαζόμαστε με το μίζερο παρόν.