Αβινιόν
Όποτε ετοιμάζουμε το οδικό ταξίδι του καλοκαιριού στην Ευρώπη –εάν και εφόσον τα οικονομικά μας το επιτρέπουν–, ο καθένας μας λέει το μακρύ του και το κοντό του, με τις προτάσεις πολλές φορές να είναι αδύνατο να συνδυαστούν. Αυτήν τη φορά ο Τάσος ήθελε να πάμε Προβηγκία, ο Άλκης Νίκαια και Μονακό, εγώ πάλι όλα τα λιμπιζόμουνα, πρόβλημα δεν είχα, πολλά μουσεία, πολλούς ζωγράφους και πολλές λεβάντες έβλεπα, μια χαρά χαρούμενη ήμουν.
Για την Αβινιόν συμφωνούσαμε όλοι. Οι γονείς παρακολουθούσαμε εξ αποστάσεως το φεστιβάλ και θέλαμε να ζήσουμε την ατμόσφαιρα έστω και χωρίς αυτό –αφού δεν πλησιάζονται οι τιμές κατά τη διάρκειά του–, ο Άλκης από την άλλη ήξερε την ιστορία της πόλης και ήθελε να δει το Παλάτι των Παπών, την ύπαρξη του οποίου αγνοούσα – μαζί με όλο το παπικό πακέτο.
Φτάσαμε βραδάκι ξεθεωμένοι, μια και κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού είχε παραβιαστεί, ως συνήθως, η συμφωνία για «βιώσιμες» αποστάσεις μεταξύ των πόλεων που θα διανυκτερεύαμε. Είχαμε ανεβοκατέβει τις Άλπεις, ταξιδεύαμε δυτικά για ώρες με τον ήλιο μονίμως φάτσα, ψιλοχαθήκαμε, τσακωθήκαμε και στο τέλος βολοδέρναμε εκτός των τειχών μέχρι να εντοπίσουμε το σωστό στενάκι για να φτάσουμε στο ιδιωτικό πάρκινγκ που υποσχόταν το Airbnb που είχαμε κλείσει πάμφθηνα – τριάρι μεν, στον τέταρτο χωρίς ασανσέρ δε.
Μπορεί η «Βαβυλώνια αιχμαλωσία του Παπισμού» και το μετέπειτα Σχίσμα να υπήρξε μεγάλο στραπάτσο για την Καθολική Εκκλησία, την Αβινιόν ωστόσο την ωφέλησε τα μάλα. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή, απέκτησε τα πιο στιβαρά τείχη που έχω δει, στολίστηκε με εμβληματικές κατασκευές και έγινε –πρωτότυπο– μια «δεύτερη Ρώμη».
Όλα μας τα βάσανα, μαζί και η ναυτία, ξεχάστηκαν μόλις αντικρίσαμε το ιστορικό κέντρο. Σε μερικές πόλεις με έναν μαγικό τρόπο αισθάνεσαι ότι είσαι ακριβώς στα νερά σου και η Αβινιόν για εμάς ήταν μία από αυτές. Οι φοιτητές έπιναν μπίρες στις πλατείες, είπαμε κι εμείς λοιπόν να κάτσουμε με τη νεολαία στην περίφημη Rue des Teinturiers, εκεί όπου από το 1440 κατά μήκος του καναλιού με τους μεγάλους νερόμυλους ανθούσε η βιομηχανία του μεταξιού. Οι παλιές κλωστοϋφαντουργίες, τα βαφεία και τα βυρσοδεψεία έχουν δώσει τη θέση τους σε ατμοσφαιρικά café και εστιατόρια που δεν εξαντλούνται σε μία επίσκεψη, γι’ αυτό και ξανατιμήσαμε την περιοχή τις επόμενες μέρες.
Καθώς η ώρα περνούσε και η πείνα άρχισε να γίνεται ισχυρότερη από τη ρομαντική μας διάθεση, ξεκινήσαμε προς αναζήτηση τροφής, για να διαπιστώσουμε ότι την πατήσαμε για άλλη μια φορά. Περασμένες δέκα, πλέον, οι κουζίνες είχαν κλείσει, με αποτέλεσμα η πρώτη μας επαφή με τη… γαλλική γαστρονομία να περιοριστεί σε μερικά, νόστιμα τουλάχιστον, τυλιχτά με ντονέρ.
Την επομένη ξεκινήσαμε ορεξάτοι για το πιο σημαντικό αξιοθέατο της πόλης, το Παπικό Παλάτι. Ο Άλκης άρχισε να εξηγεί με μπόλικες λεπτομέρειες τι δουλειά είχαν οι Πάπες στην Αβινιόν κι εγώ συγκράτησα τα απολύτως βασικά: ο Πάπας Βονιφάτιος Η΄ προσπάθησε να ανακατευτεί στα εσωτερικά της Γαλλίας και ο Φίλιππος Δ' έστειλε να τον συλλάβουν για να τον «τρομάξουν», υποθέτω. Αν και αφέθηκε ελεύθερος, ο Ποντίφικας πέθανε λίγο αργότερα «από θλίψη».
Ο επόμενος Πάπας ήταν εξαιρετικά βραχύβιος και στη συνέχεια ο Γάλλος βασιλιάς πήρε την κατάσταση στα χέρια του: φρόντισε να εκλεγεί ο συμπατριώτης του, προφανώς, Πάπας Κλήμης Β’, που μετέφερε την Αγία Έδρα, «για λόγους ασφαλείας», αρχικά στο Πουατιέ και εν τέλει στην κοντινή Αβινιόν το 1309, ώστε να μπορεί το Παλάτι να ρίχνει καμιά ματιά.
Επτά Πάπες, όλοι Γάλλοι, για 68 χρόνια είχαν για έδρα τους την πόλη. Το 1376 ο Γρηγόριος ΙΔ' αποφάσισε να επιστρέψει στη Ρώμη, ο θάνατός του όμως δύο χρόνια αργότερα υπήρξε η αρχή του Δυτικού Σχίσματος – φαίνεται πως δεν υπάρχει μόνο το Σχίσμα που μάθαμε στο σχολείο. Μέχρι το 1417 είχαμε Πάπα στη Ρώμη και αντιπάπα στην Αβινιόν, μετά τα βρήκανε και έκλεισε κι αυτή η σελίδα της ιστορίας.
Μπορεί η «Βαβυλώνια αιχμαλωσία του Παπισμού» και το μετέπειτα Σχίσμα να υπήρξε μεγάλο στραπάτσο για την Καθολική Εκκλησία, την Αβινιόν ωστόσο την ωφέλησε τα μάλα. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή, απέκτησε τα πιο στιβαρά τείχη που έχω δει, στολίστηκε με εμβληματικές κατασκευές και έγινε –πρωτότυπο– μια «δεύτερη Ρώμη».
Το Παλάτι των Παπών δεσπόζει και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, καθώς είναι ένα από τα σημαντικότερα γοτθικής αρχιτεκτονικής κτίρια στην Ευρώπη. Περισσότερο φρούριο παρά παλάτι, δεν παραπέμπει ούτε κατά διάνοια σε θρησκευτικό ηγέτη, κάνει όμως μια απολύτως σαφή επίδειξη δύναμης. Μπήκαμε, το γυρίσαμε, έχει μερικά πλουμιστά δωμάτια με έργα τέχνης, είναι τεράστιο, έχει και ωραία θέα από ψηλά – εντάξει.
Με τα παλάτια δεν το έχω, το παραδέχομαι. Το Musée du Petit Palais που βρίσκεται δίπλα, όμως, μου άρεσε πολύ. Στεγάζεται σε ένα ακόμα μεσαιωνικό «μικρό παλάτι», έχει ελεύθερη είσοδο και εκτός από την «Παναγία και το Βρέφος» του Μποτιτσέλι, βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τη μεγάλη συλλογή του από μεσαιωνική θρησκευτική ζωγραφική.
Το επόμενο φημισμένο τοπόσημο της Αβινιόν είναι… μισή γέφυρα του 12ου αιώνα, η Pont Saint-Bénézet. Τον 17ο αιώνα ο ορμητικός Ροδανός παρέσυρε την εντυπωσιακή πέτρινη γέφυρα με τις 22(!) καμάρες και τα 915 μέτρα μήκος, αφήνοντας όρθιες μόνο 4 καμάρες και ένα εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Ακόμα κι έτσι, παραμένει υπέροχη. Για το μνημείο υπάρχει είσοδος, μπορείτε όμως να αγοράσετε ένα pass που περιλαμβάνει το παλάτι, τη γέφυρα και μια ωραία βαρκάδα στον Ροδανό.
Η πόλη έχει πολλά μουσεία και τα περισσότερα είναι δωρεάν. Επισκεφθείτε το Musée Lapidaire που ήταν κολέγιο Ιησουιτών και τώρα φιλοξενεί κυρίως γλυπτά, ετρουσκικά, ρωμαϊκά αλλά και ελληνικά. Πρόκειται για παράρτημα του Musée Calvet, το οποίο στεγάζει τη συλλογή του γιατρού και συλλέκτη Esprit Calvet, που τη δώρισε το 1810 στη γενέτειρά του.
Η γοητεία της Αβινιόν δεν εξαντλείται σε μουσεία και αξιοθέατα. Το ιστορικό της κέντρο είναι γεμάτο ζωντάνια και ατμοσφαιρικές πλατείες, με κεντρική την πολύβουη Place de l’Horloge. Περιπλανηθείτε στα στενά, εντοπίστε μπαράκια και bistro, μπείτε στους φούρνους για ανεφοδιασμό. Αν αγαπάτε τα γαλλικά τυριά, και όχι μόνο, κάντε μια βόλτα στο Les Halles, την αγορά της πόλης. Αν πάλι αναζητάτε τα ιστορικά καφέ, όπως εμείς, χαλαρώστε στο Grand Café Barretta, που λειτουργεί στην Place Saint Didier από το 1784 –σύχναζε εκεί και ο Μέγας Ναπολέων.
Αρλ
Σαράντα χιλιόμετρα από την Αβινιόν βρίσκεται η Αρλ, οπότε μια επίσκεψη σε αυτήν ήταν αυτονόητη. Σε περίπτωση που αναρωτιέστε ποια είναι η Αρλ και γιατί τέτοιος καημός, να αναφέρω ότι πρόκειται για την πόλη όπου ζούσε ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, όταν έκοψε το αυτί του. Ο ζωγράφος συγκατοικούσε στο περίφημο «Κίτρινο σπίτι» με τον Πολ Γκογκέν –ο οποίος εξαφανίστηκε αστραπιαία μετά το αιματηρό συμβάν– και μέσα σε δύο χρόνια ολοκλήρωσε περίπου τριακόσια έργα, ανάμεσά τους και μερικά από τα πιο γνωστά του.
Πριν κινήσουμε για την καρδιά της πόλης, κατευθυνθήκαμε προς το Αρχαιολογικό Μουσείο που βρίσκεται στα προάστια, κοντά στον ποταμό Ροδανό. Μέσα σε αυτόν ανακαλύφθηκε το 2011 το σημαντικότερο έκθεμα του μουσείου και για χάρη του χτίστηκε μια νέα πτέρυγα σε χρόνο dt, καθώς πλησίαζε η θητεία της γειτονικής Μασσαλίας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2013.
Ένα αρχαίο ξύλινο πλοίο ηλικίας 2000 ετών μάς περίμενε περίλαμπρο, σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Πρόκειται για μια ρωμαϊκή φορτηγίδα μήκους τριάντα μέτρων, που ανελκύστηκε τμηματικά μέσα από τη λάσπη μαζί με εκατοντάδες αμφορείς, συντηρήθηκε με υπερσύγχρονες μεθόδους και αποτελεί πόλο έλξης και σημείο αναφοράς για την ενάλια αρχαιολογία.
Κατά τα άλλα το μουσείο παρουσιάζει με υποδειγματικό τρόπο ρωμαϊκά ψηφιδωτά και σαρκοφάγους, ενώ αξίζει να εντοπίσετε την παλαιότερη γνωστή προτομή του Ιούλιου Καίσαρα –στον οποίο η πόλη χρωστάει την ανάδειξή της–, που δημιουργήθηκε δύο χρόνια πριν από τη δολοφονία του και απέχει από την ωραιοποιημένη εικόνα που κυριάρχησε μετά τον θάνατό του. Η εντυπωσιακής τελειότητας προτομή είναι σμιλεμένη σε κατάλευκο μάρμαρο και βρέθηκε το 2008, πού αλλού, στον Ροδανό.
Η άνθηση της Αρλ κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους την προίκισε με σημαντικά μνημεία, όπως το Ρωμαϊκό Θέατρο και η Αρένα, τα οποία ανακηρύχθηκαν το 1981 μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Παρότι στην πόλη δεν έχει απομείνει κανένα από τα έργα που δημιούργησε εκεί ο Βαν Γκογκ, είναι γεμάτη από μουσεία και γκαλερί, καθώς οι φιλότεχνοι την επισκέπτονται κατά κύματα, αναζητώντας την αύρα που ενέπνευσε όχι μόνο τον βασανισμένο Ολλανδό, αλλά και τον Πικάσο, τον Γκογκέν και άλλους ζωγράφους.
Πλησιάζοντας στην Place du Forum με σκοπό να αράξουμε στο περίφημο café που απεικόνισε ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ στον διάσημο πίνακα «Εξώστης καφενείου τη νύχτα», αντικρίσαμε δεκάδες ταλαίπωρους Γιαπωνέζους να κάθονται εκεί κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο προσπαθώντας να πιουν καφέ, ενώ τους «έψηνε» ο ανελέητος μεσημεριανός ήλιος, με τη βοήθεια της κατακίτρινης τέντας που έχει τοποθετηθεί για να παραπέμπει στο χαρακτηριστικό χρώμα του ζωγράφου.
Τον αγαπώ τον Βαν Γκογκ, τον λατρεύω, αλλά τέτοιο χουνέρι ούτε στον εχθρό μου. Απλωθήκαμε ακριβώς απέναντι, στη δροσιά, απολαμβάνοντας την ομορφιά της πλατείας. Ναι, σίγουρα δεν την αγάπησαν τόσοι καλλιτέχνες τυχαία αυτή την πόλη.