ΜΙΑ ΑΔΙΚΗΜΕΝΗ ΓΕΝΙΑ
Ξεφύλλιζα τις προάλλες το βιβλίο "The Greatest Generation" του Αμερικανού δημοσιογράφου Tom Brokaw — έναν ύμνο στη γενιά που μεγάλωσε στα δύσκολα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης, πολέμησε στον Β΄ΠΠ ή εργάστηκε υποστηρικτικά στα μετόπισθεν, και έφτιαξε τη μεγάλη Αμερική μεταπολεμικά. Δεν σχολιάζω τις επικρίσεις. Και μόνο το γεγονός ότι ο τίτλος του βιβλίου πέρασε στην καθημερινότητα αποδεικνύει τον σεβασμό των μεταγενέστερων γενιών προς όλους αυτούς τους ανθρώπους.
Σκέπτομαι με θλίψη πώς καταφέραμε να εκμηδενίσουμε την αντίστοιχη δική μας γενιά. Ασφαλώς υπήρξε ο εμφύλιος, ασφαλώς υπήρξε το μετεμφυλιακό κράτος, ασφαλώς υπήρξαν καθάρματα και έγιναν αθλιότητες. Είναι, όμως, μεγάλη διανοητική μιζέρια και αδικία να μην της αναγνωρίσουμε τι πέτυχε. Και είναι ακόμη μεγαλύτερη μιζέρια και αδικία να πιστώνονται τα καλά στους μεν, και τα κακά στους δε, χάνοντας τη μεγάλη εικόνα.
Τα ίδια έλεγα πριν από μια 20-ετία:
Ο πόλεμος του 1940-41 και η αντίσταση στα χρόνια της κατοχής είναι οι πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία της πατρίδας μας μετά την επανάσταση του ΄21. Καμαρώνουμε κι έχουμε ψηλά το κεφάλι χάρη στους αγώνες και την αυταπάρνηση εκείνης της γενιάς. Κι αν οι λέξεις δεν έχουν χάσει το νόημά τους, οφείλουμε διπλή ευγνωμοσύνη σ' αυτή τη γενιά — δηλαδή σε ανθρώπους με τους οποίους ζήσαμε ή ζούμε ακόμη κάτω από την ίδια στέγη. Διότι σ' αυτούς τους ανθρώπους χρωστάμε και το μεταπολεμικό θαύμα της χώρας μας, την ανασυγκρότηση και την οικονομική της ανάπτυξη, αυτή τη φορά χάρη σε έναν άλλο αλλά εξίσου σημαντικό ηρωισμό, τον ηρωισμό της καθημερινής ζωής. Η χώρα μας, ακόμη κι αν δεν έγινε πλούσια, έπαψε πια να είναι φτωχή. πραγματικό κατόρθωμα — που ασφαλώς πιστώνεται σε όλους τους Έλληνες — αν αναλογιστούμε από πού ξεκίνησε και πόσο γρήγορα τα κατάφερε.
• • •
ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΑΚΟ
Ο Τραμπ για την Κάμαλα Χάρις: «Δεν θα έχουμε έναν σοσιαλιστή πρόεδρο, ιδίως μια γυναίκα σοσιαλίστρια πρόεδρο». Με άλλα λόγια, το να είσαι σοσιαλιστής είναι κακό, αλλά το να είσαι γυναίκα είναι το απόλυτο κακό.
Προσπαθώ να καταλάβω γυναίκες που ψηφίζουν Τραμπ, ιδίως όσες τον υποστηρίζουν στη χώρα μας, όταν τις περιφρονεί τόσο ωμά. Εν πάση περιπτώσει, τα σαδομαζοχιστικά είναι εκτός του γνωστικού μου αντικειμένου.
• • •
ΕΙΣΒΟΛΗ ΠΟΛΩΝΩΝ ΣΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Η εισβολή οργισμένων πολιτών σε εκκλησίες είναι αδιανόητο γεγονός για την Πολωνία στην οποία η Καθολική εκκλησία δέσποζε επί αιώνες. Επιπλέον, η Καθολική εκκλησία κέρδισε τον σεβασμό διότι υποστήριξε τους αγώνες των Πολωνών εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Εντούτοις, η Καθολική εκκλησία κατηγορείται σήμερα ότι ταυτίζεται με την ακροδεξιά κυβέρνηση, και ότι εξαιτίας της πίεσής της ψηφίστηκε ο νέος νόμος που απαγορεύει ουσιαστικά τις αμβλώσεις.
• • •
ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ
Ο Μαξίμ Γκόρκι ξεκίνησε να διαβάζει το «Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός» του Λένιν, αλλά το παράτησε στις πρώτες σελίδες. Είχε τους λόγους του:
«Όλοι αυτοί που κραυγάζουν σε όλους και για όλα — 'Είμαι Μαρξιστής' και 'Είμαι προλετάριος' και αμέσως μετά κάθονται στα κεφάλια των πλησίων τους και γαυγίζουν στα μούτρα τους— μου είναι απεχθείς όπως όλοι οι φιλισταίοι: καθένας τους είναι για μένα 'ένας μισάνθρωπος που ψυχαγωγεί τις φαντασιώσεις του', όπως τους χαρακτήρισε ο Leskov. Ένα πρόσωπο είναι σκουπίδι αν δεν δονείται εντός του μια ζωντανή συνείδηση του δεσμού του με ανθρώπους και αν θέλει να θυσιάσει συντροφικά αισθήματα στον βωμό της ματαιοδοξίας του.
Ο Λένιν στο βιβλίο του είναι όπως αυτοί. Η πραγμάτευσή του περί 'αλήθειας' γίνεται όχι για να λάμψει η 'αλήθεια' αλλά για να αποδείξει: 'Είμαι μαρξιστής! Ο καλύτερος μαρξιστής στον κόσμο είμαι εγώ!'» (Robert Service, «Lenin», Macmillan, 2000)
Αυτό, που το βάπτισα «σύνδρομο του Λένιν», το ζήσαμε έντονα τις περασμένες δεκαετίες, το φάγαμε στη μάπα για την ακρίβεια. Το περίεργο είναι να βλέπεις σήμερα να διακατέχονται από το ίδιο ακριβώς σύνδρομο διάφοροι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως φιλελεύθεροι (πρώην μαρξιστές και νυν φιλελεύθεροι, ανέκαθεν φιλελεύθεροι, κ.ά.).
Το αβίαστο συμπέρασμα είναι ότι μπρος στη ματαιοδοξία, μαρξισμός και φιλελευθερισμός είναι ψιλά γράμματα.
• • •
ΔΡΑΚΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΚΟΚΤΟΝΟΙ
Κάθε ξεσηκωμός που σέβεται τον εαυτό του έχει τον δράκο και τον δρακοκτόνο του. Αν δυσκολεύεται να τους βρει, τους δανείζεται.
• • •
ΤΟ ΣΗΜΑΔΙ ΤΗΣ ΙΔΙΟΦΥΙΑΣ
Ο Πάμπλο Πικάσο (25 Οκτωβρίου 1881 - 8 Απριλίου 1973), αυτά και άλλα τα έκανε από 9 έως 16 ετών.