«...Τεμάχια σαπρών ξύλων από ξεχώματα, ήτοι ανακομιδάς ανθρωπίνων σκελετών, λείψανα από χρυσές γόβες ή χρυσοκέντητα υποκάμισα νεαρών γυναικών, συνταφέντα ποτέ μαζί των, βόστρυχοι από κόμας ξανθάς, και άλλα του θανάτου λάφυρα».
― Παπαδιαμάντης, Το μοιρολόγι της φώκιας
Παγωμένος άνεμος φυσάει στο κοιμητήρι των φιλελευθέρων. Από τους «νουνεχείς» δεξιούς και τους κοσμοπολίτες συντηρητικούς μέχρι τις εκσυγχρονιστικές παρυφές της κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας δεν ακούγεται τίποτα. Υπό κανονικές συνθήκες, ο χώρος στοχάζεται, παράγει ιδέες, προωθεί τομές. Σήμερα τον τόνο δίνουν οι θιασώτες του ταλιμπανικού νεοφιλελευθερισμού. Στα social media (και κάποια παραδοσιακά) ακούγονται μόνο κάτι «φιλελεύθερα» attention whores. Κατάντησε ο χώρος αυτός μόνο συνεκτικό ιστό να έχει τον λυσσαλέο αντισυριζαϊσμό. Αλλά τι να το κάνεις; Σε αυτόν είναι καλύτερος ο Άδωνις Γεωργιάδης.
Δεν ήταν ποτέ πλειοψηφικές οι φιλελεύθερες ιδέες στη χώρα. Του Έλληνος ο τράχηλος Διαφωτισμό δεν υπομένει. Είχαν καταφέρει όμως, μαζί με την ανανεωτική αριστερά, να θέσουν καίρια ζητήματα ελευθεριών και δημοκρατίας. Απέναντί τους είχαν αυταρχικές εξουσίες και καταπιεστικές πλειοψηφίες. Υπήρξε, λοιπόν, ο πολιτικός φιλελευθερισμός σημαντικό ρεύμα ανθρώπινης χειραφέτησης, βασικός επίγονος του Διαφωτισμού μαζί με τον σοσιαλισμό. Ο φιλελεύθερος και ο δημοκράτης σοσιαλιστής δεν θυσιάζει τις αρχές της ανοιχτής κοινωνίας στο όνομα μιας τάχα εθνικής ενότητας ή του υπέρτερου συμφέροντος. Και κάτι ακόμα: ο γνήσιος πολιτικός φιλελευθερισμός δεν απολυτοποιεί την οικονομική ελευθερία, οφείλει να μην ανέχεται την κυριαρχία της οικονομίας επί του πολιτικού.
Δεν ακούγεται κιχ! Ο δε «φιλελεύθερος» κύριος Μητσοτάκης μιλάει για εξωγήινους που ωθούν τους νέους σε αλλαγή φύλου (sic) και διαβεβαιώνει τον Αρχιεπίσκοπο ότι δεν χρειάζεται συνταγματική αλλαγή στις σχέσεις κράτους-Εκκλησίας. Κάποιος να του θυμίσει τις καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας.
Αυτά στη θεωρία. Γιατί η πράξη αποδεικνύεται θλιβερή. Πού ήταν η φιλελεύθερη ΝΔ στις πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες διεύρυνσης των δικαιωμάτων (Σύμφωνο Συμβίωσης, νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, ίση μεταχείριση και καταπολέμηση των διακρίσεων, νομοθεσία κατά του ρατσιστικού εγκλήματος, ιθαγένεια για τα παιδιά των μεταναστών); Στα θέματα που ανήκουν στον πυρήνα της φιλελεύθερης σκέψης οι φιλελεύθεροι κόπηκαν. Ηχηρές απουσίες, εύγλωττες σιωπές, ελάχιστες θαρραλέες φωνές. Μαζί τους σιγοσφύριζαν αδιάφορα (ή με τρόπο απουσίαζαν) και κάποιοι τάχα κεντροαριστεροί.
Πού είναι οι φιλελεύθεροι στις σχέσεις κράτους-Εκκλησίας; Τίποτα μετά τις ταυτότητες και το νικηφόρο bras de fer του Σημίτη με τον εθνολαϊκιστή Χριστόδουλο. Εκτός αν βαφτίζουμε τομές τα αυτονόητα (τζαμί στην Αθήνα, αποτέφρωση νεκρών), κολλημένα κι αυτά για χρόνια. Η κυβερνώσα αριστερά επικρίνεται για λιποψυχία απέναντι στην Εκκλησία. Απολύτως δικαιολογημένα. Ωστόσο, είναι η ΝΔ και το παλιό καλό ΠΑΣΟΚ που τζογάρουν στον «ιερό θυμό» των ρασοφόρων. Και εάν κάποια στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ασκούν (αυτο)κριτική, ποιοι επιδεικνύουν αντίστοιχο θάρρος στη ΝΔ και στην κεντροαριστερά;
Δεν ακούγεται κιχ! Ο δε «φιλελεύθερος» κύριος Μητσοτάκης μιλάει για εξωγήινους που ωθούν τους νέους σε αλλαγή φύλου (sic) και διαβεβαιώνει τον Αρχιεπίσκοπο ότι δεν χρειάζεται συνταγματική αλλαγή στις σχέσεις κράτους-Εκκλησίας. Κάποιος να του θυμίσει τις καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας.
Και ύστερα ήρθε το Μακεδονικό. Συντρίμμια και θρύψαλα. Παροιμιώδη όσα λένε οι «φιλελεύθεροι» της ΝΔ για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Θεωρίες συνωμοσίας και εθνικός απομονωτισμός. Ο φιλελευθερισμός τους παρελαύνει αγκαλιά με ενώσεις εφέδρων, ρωσολάγνους τηλεπωλητές, φιλόδοξους απόστρατους και γραφικούς με περικεφαλαίες. Μαζί και η ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛ.: περιδινείται στις βαλκανικές παθογένειες του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ και μιλάει περί «ξεπουλήματος της Μακεδονίας». Μόνο φύλλο συκής τους ο φαιδρός και επικίνδυνος Καμμένος. Όταν, όμως, μόνο ένας Καμμένος δικαιολογεί την ύπαρξή σου, έχεις πεθάνει και δεν το ξέρεις. Και αν είναι σημαντική η διαφοροποίηση του Ποταμιού στα θέματα που αναφέρθηκαν, ωστόσο η βύθισή του στο τέλμα του «ακραίου κέντρου» και η γενικότερη αυτοϋπονόμευση της ηγεσίας του απομειώνουν κάθε θετική του δράση.
Κυριάρχησε η ακραία επιλεκτικότητα: ορθή κριτική στον αρμόδιο υπουργό για το αίσχος της ΕΡΤ, αλλά ούτε λέξη για τον ποινικά ελεγχόμενο εφοπλιστή που ελέγχει τα μισά ΜΜΕ. Όποιος διαφωνεί, στιγματίζεται ως λαϊκιστής, όρος που στο φιλελεύθερο λεξιλόγιο ισοδυναμεί με τον εθνοπροδότη στο μετεμφυλιακό.
Ο φιλελεύθερος χώρος υπέκυψε στη σαγήνη της αγοράς και εγκατέλειψε κάθε πρόθεση πολιτικής ρύθμισης της οικονομίας. Οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες καταρρέουν υπό το βάρος της συγκυβέρνησης με τους συντηρητικούς, η φιλελεύθερη δεξιά λυγίζει από την άνοδο του εθνολαϊκισμού. Στα καθ' ημάς, ο φιλελεύθερος χώρος μετατράπηκε σε «ακραίο κέντρο» ή πολιορκείται από τη σκληρή εθνικιστική δεξιά. Μερικές φωτεινές ατομικές εξαιρέσεις δεν κατάφεραν να ακουστούν και να δώσουν άλλο στίγμα. Κυριάρχησε η ακραία επιλεκτικότητα: ορθή κριτική στον αρμόδιο υπουργό για το αίσχος της ΕΡΤ, αλλά ούτε λέξη για τον ποινικά ελεγχόμενο εφοπλιστή που ελέγχει τα μισά ΜΜΕ. Όποιος διαφωνεί, στιγματίζεται ως λαϊκιστής, όρος που στο φιλελεύθερο λεξιλόγιο ισοδυναμεί με τον εθνοπροδότη στο μετεμφυλιακό. Ο δρεπανηφόρος ισοπεδωτικός αντιλαϊκισμός των φιλελευθέρων έκοψε τα τελευταία νήματα που τους κρατούσαν σε επαφή με ό,τι έχει συμβεί στη χώρα τα τελευταία χρόνια.