ΟΤΟΣΟ ΞΑΦΝΙΚΟΣ, ο τόσο απροσδόκητος θάνατος της Λιζέτας Νικολάου (μετά από πολύ σοβαρό ατύχημα) τάραξε τον ομήγυρη του ελληνικού τραγουδιού. Ερμηνεύτρια με χαρακτηριστική, καθαρή, άτεγκτη και δυνατή φωνή, η Λιζέτα Νικολάου συνδέθηκε από τα νιάτα της, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70, με πολύ μεγάλα ονόματα του χώρου, κάτι που οπωσδήποτε καθόρισε όλη την μετέπειτα διαδρομή της.
Από την Καλαμαριά και τη Θεσσαλονίκη ξεκινά την πορεία της η Λιζέτα Νικολάου (αληθινό όνομα Ελισάβετ Κατικαρίδου), εκεί όπου καταδεικνύει για πρώτη φορά το φωνητικό ταλέντο της.
Άλματα θα γίνουν στη συνέχεια, κι έτσι τον Φεβρουάριο του 1972, στην Αθήνα πια, η νεαρή Ελισάβετ δεν φτάνει μόνο στην Columbia, για να πάρει μέρος στις περίφημες ακροάσεις, που άνοιγαν ή έκλειναν καριέρες (στην περίπτωσή της ίσχυσε το πρώτο φυσικά), αλλά την συναντάμε και ως «συμμετοχή» σ’ ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της εποχής.
Ξεκινά, δηλαδή, ως λαϊκή τραγουδίστρια η Λιζέτα Νικολάου, κάτι που επιβεβαιώνεται όχι μόνον από τη συνεργασία της με τον Στράτο Διονυσίου στο πάλκο των Δειλινών και στη δισκογραφία, αλλά κυρίως από την παρουσία της στον ιστορικό δίσκο «Τα Ωραία του Τσιτσάνη», όταν τραγουδά για πρώτη φορά μαζί με τον λαϊκό βάρδο.
Λέμε για τα Δειλινά, στη Γλυφάδα, όπου ξεκινούν τον Οκτώβρη του ’72 με «πρώτα ονόματα» τους Στράτο Διονυσίου, Γιώργο Νταλάρα και Γιάννη Πάριο (όσον αφορά στο λαϊκό πρόγραμμα) και ακόμη με τους Δάκη, Πασχάλη, Μίλλη και Gelsomina (όσον αφορά στους ποπ καλλιτέχνες), που έβγαιναν πρώτοι στην πίστα, όπως είχε αρχίσει τότε να συμβαίνει.
Το πρόγραμμα στα Δειλινά είναι τεράστιο – πολύωρο δηλαδή. Το ετοιμάζει ο Νίκος με τον Γεράσιμο Λαβράνο, έχοντας στην κεφαλή τής ορχήστρας τον μεγάλο μπουζουξή Κώστα Παπαδόπουλο.
Υπάρχει η ανάγκη, λοιπόν, για νέες τραγουδίστριες, που θα πλαισιώσουν όλα αυτά τα τρανταχτά ονόματα... κι εκεί ανάμεσα θα συναντήσουμε και την Χαρούλα Αλεξίου(!), όπως και την άγνωστη ακόμη Ελισάβετ, που θα γινόταν Λιζέττα (σκέτο, χωρίς επώνυμο), για πρώτη φορά, σ’ ένα δισκάκι τής His Master’s Voice, τον Φλεβάρη του ’73 – όταν θα έκανε δεύτερη φωνή στο τραγούδι του Γιώργου Μητσάκη «Θεσσαλονίκη», που είχε γραφτεί για τον επίσης άσημο, τότε, Γιάννη Κατέβα.
Ως Λιζέτα Νικολάου, με ονοματεπώνυμο πια, η άξια από το ξεκίνημά της τραγουδίστρια, θα εμφανιστεί κατά πρώτον σ’ ένα άλλο δισκάκι, των Τάκη Σούκα-Ηρακλή Παπασιδέρη αυτή τη φορά, με τα τραγούδια «Τα στραβοπατήματα / Κι όμως χωρίσαμε», τον Απρίλιο του ’73, ενώ θα ακολουθούσε ακόμη ένα, με τα κομμάτια των ίδιων συντελεστών «Ταίρι μου αλαργινό / Νύχτα σε νύχτα», στις αρχές του 1974 (αμφότερα σε ΕΜΙ / Columbia).
Ξεκινά, δηλαδή, ως λαϊκή τραγουδίστρια η Λιζέτα Νικολάου, κάτι που επιβεβαιώνεται όχι μόνον από τη συνεργασία της με τον Στράτο Διονυσίου στο πάλκο των Δειλινών και στη δισκογραφία (οι δυο τους θα ακούγονταν στο «Μια φιλόδοξη γυναίκα» των Γιώργου Κατσαρού-Πυθαγόρα, την άνοιξη του ’74), αλλά κυρίως από την παρουσία της στον ιστορικό δίσκο «Τα Ωραία του Τσιτσάνη» [Columbia, 1973], όταν τραγουδά για πρώτη φορά μαζί με τον λαϊκό βάρδο.
Και κάπως έτσι, ως λαϊκή τραγουδίστρια, θα γνωρίσει την Λιζέτα Νικολάου ο Γιάννης Μαρκόπουλος ζητώντας την, για να συμμετάσχει στον περίφημο «Θεσσαλικό Κύκλο» [EMI / Columbia] τον Δεκέμβριο του ’74. Από ’κει «Το παζάρι» και «Το τηλέφωνο» (μαζί με τον Παύλο Σιδηρόπουλο), σε στίχους Κώστα Βίρβου, θα είναι τα τραγούδια, που θα εκτοξεύσουν μεμιάς τη φήμη τής Λιζέτας Νικολάου – τραγούδια, που θα τα υποστηρίξει τόσο σε προγράμματα, όσο και σε συναυλίες (την βλέπουμε π.χ. και στην ταινία «Τραγούδια της Φωτιάς» του Νίκου Κούνδουρου).
Το παζάρι, Σύνθεση, ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας: Γιάννης Μαρκόπουλος, Ερμηνεία: Λιζέτα Νικολάου
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος υπήρξε το πιο μεγάλο κεφάλαιο στην καλλιτεχνική πορεία της Λιζέτας Νικολάου, με τη συνεργασία τους να επεκτείνεται και σε άλλους δίσκους της περιόδου, όπως στο «Αφιέρωμα» (1975) («Τι βλέπεις γύρω σου Λιζέττα», «Ο ποταμός ο Λούσιος»), στα «Ανεξάρτητα» (1975) και στο «Οροπέδιο» (1976) (και οι τρεις για την EMI / Columbia), ενώ σταθερή θα ήταν η συνεργασία τους και στις σκηνές (για παράδειγμα στο Κύτταρο, την περίοδο 1975-76).
Ένα άλλο πολύ μεγάλο κεφάλαιο στην πορεία της Λιζέτας Νικολάου εκείνων των ετών ήταν, οπωσδήποτε, και ο Βασίλης Τσιτσάνης. Οι δυο τους μπορεί να συνεργάζονταν από το 1973, αλλά το αποκορύφωμα θα έρθει με το τραγούδι «Της γερακίνας γυιός» (σε στίχους Κώστα Βίρβου), που τραγουδούν μαζί στο άλμπουμ «Σκοπευτήριο» [EMI / Columbia], το 1975. Το τραγούδι θα κάνει πάταγο και τότε, αλλά πολύ περισσότερο όλες τις επόμενες δεκαετίες, καθώς θεωρείται ένα από τα ωραιότερα και περισσότερο διασκευασμένα-εκτελεσμένα του Τσιτσάνη.
Μεγάλη επιτυχία είχε γνωρίσει στην εποχή του κι ένα άλλο τραγούδι, που έλεγαν πάλι μαζί οι Βασίλης Τσιτσάνης και Λιζέτα Νικολάου, το περίφημο «Το βαπόρι απ’ την Περσία» (1977), με την γνωστή σε όλους μας ιστορία.
Τη σεζόν 1976-77 η Λιζέτα Νικολάου τραγουδάει στην Διαγώνιο, στην Πλάκα, μαζί με τους Γιώργο Νταλάρα, Χαρούλα Αλεξίου, Χαράλαμπο Γαργανουράκη και Άννα Βίσση, ενώ μέσα στο ’77, θα ’ρχόταν πλέον η ώρα και για τον πρώτο προσωπικό δίσκο της, που θα είχε τίτλο «Το Χαμόγελο της Λιζέττας» [ΕΜΙ / Columbia].
Στο άλμπουμ αυτό θα συνέδραμαν με τραγούδια τους, οι Δήμος Μούτσης, Γιάννης Σπανός, Βασίλης Τσιτσάνης και Γιάννης Μαρκόπουλος. Ο δίσκος είχε πολλά ενδιαφέροντα κομμάτια, αλλά εκείνο που είχε ακουστεί περισσότερο ήταν το «Τώρα άλλα τραγουδάμε» (Δήμος Μούτσης-Γιώργος Κανελλόπουλος), που αποτελεί κι ένα από τα διαχρονικά αγαπημένα της Λιζέτας Νικολάου.
Τώρα για άλλα τραγουδάμε, Σύνθεση: Δήμος Μούτσης, Ερμηνεία: Λιζέτα Νικολάου
Φυσικά, πέρα από τη δισκογραφία υπάρχει και το πάλκο. Έτσι, στο τέλος της δεκαετίας (σεζόν 1979-80), συναντάμε την Λιζέτα Νικολάου να συνεργάζεται με τους Χάρρυ Κλυνν, Χαράλαμπο Γαργανουράκη, Άννα Βίσση και Αντώνη Καλογιάννη.
Το 1980 η Λιζέτα Νικολάου κυκλοφορεί ένα δεύτερο προσωπικό LP, που έχει τίτλο «Σ’ Αγάπησα Μ’ Αγάπησες» [EMI / Columbia]. Η εποχή είναι μεταβατική. Το καμίνι της μεταπολίτευσης έχει σβήσει ή τέλος πάντων σβήνει σιγά-σιγά, με τους τραγουδιστές να ψάχνουν εναγωνίως να βρούνε καινούριο ρεπερτόριο, που να μπορεί να αγγίξει τον κόσμο.
Η φωνή της Λ. Νικολάου βρίσκεται στην καλύτερη φόρμα της –δεν υπάρχει λόγος–, καθώς μπορεί να ερμηνεύσει, με μεγάλη άνεση, τραγούδια που να εκκινούν από την παράδοση, να έχουν δηλαδή επιρροές από εκεί, «έντεχνα», μοντέρνες μπαλάντες και βεβαίως λαϊκά. Τέτοια τραγούδια περιείχε ο συγκεκριμένος δίσκος – καλά τραγούδια, που πάντως δεν ακούστηκαν πολύ. Ανάμεσά τους το κλασικό ως σύνθεση «Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη» (Γιάννης Μαρκόπουλος-Γιάννης Καλαμίτσης), το «Μαύρα μάτια» (Χρήστος Νικολόπουλος-Γιάννης Καλαμίτσης), το «Ήρθες νύχτα» (Αντώνης Βαρδής-Κώστας Τριπολίτης) κ.ά.
Στο LP «Βενετιά και Φανάρι» [EMI / Columbia] του 1982 επιχειρείται ένας ακόμη εκσυγχρονισμός του ρεπερτορίου της τραγουδίστριας, καθώς η Λιζέτα Νικολάου τραγουδάει τώρα συνθέσεις των Jose Feliciano, Angelo Branduardi, παραδοσιακά από τη Ρωσία, την Ανδαλουσία, κέλτικα, σέρβικα κ.λπ. Καλή η ιδέα του παραγωγού Θόδωρου Σαραντή, αλλά με μικρό εμπορικό βεληνεκές.
Τον Αύγουστο του ’82 (6-8) η Λιζέτα Νικολάου θα εμφανιζόταν στη μεγάλη συναυλία των Χαλκιάδων στον Λυκαβηττό, ενώ το καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς (Ιούλιος-Αύγουστος ’83) θα περιόδευε στην Αλβανία, στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ της χώρας μας και της γείτονος.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 η λέξη «Πόντιοι» είναι στα στόματα πολλών – για ποικίλους λόγους. Υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται σοβαρά για την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, με αποτέλεσμα να γυρίζονται ταινίες τεκμηρίωσης, να κυκλοφορούν μελέτες κ.λπ., ενώ εκεί κάπου ανάμεσα εμφιλοχωρεί και η πιο λαϊκίστικη πλευρά του θέματος, με ταινίες τύπου «Οι Πόντιοι» (1985), «Πόντιος Είμαι Ό,τι Θέλω Κάνω» (1986) και τ’ ανάλογα. Υπάρχει επίσης ο Χάρρυ Κλυνν (Βασίλης Τριανταφυλλίδης), ο Γιάννης Φλωρινιώτης, με τα αφιερώματά του στον Πόντο, υπάρχει πάντα η δισκογραφική εταιρεία Vasipap της Θεσσαλονίκης, με τις ανάλογες κυκλοφορίες της κ.λπ.
Το 1985 ξεκινά στην ΕΡΤ 1 η σειρά ντοκιμαντέρ «Το Μεγάλο Χρέος», σε σενάριο Δημήτρη Ιατρόπουλου και σκηνοθεσία Γιώργου Διζικιρίκη, στο ζενερίκ της οποίας διαβάζουμε: «ένα οδοιπορικό στον Πόντο του θρύλου και του τραγουδιού με την Λιζέττα Νικολάου». Στην σειρά εμφανίζονται επίσης μουσικοί, χορευτές, παρουσιάζεται θεατρικό υλικό κ.λπ. Από ’κει θα προκύψει και ο δίσκος με τον ίδιο τίτλο, που θα κυκλοφορήσει από την MINOS το 1985, με την Λιζέτα Νικολάου να τραγουδάει «Το τσάμπασιν», το «Κορτσόπον λαλ’ ’μεν», τα «Χαψία» (είδος γαύρου) κ.λπ.
Η Λιζέτα Νικολάου τραγουδάει τα Χαψία, ένα παραδοσιακό τραγούδι του Πόντου.
Την ίδια χρονιά (1985) θα κυκλοφορούσε ένας ακόμη δίσκος της Λιζέτας Νικολάου στην Columbia, που είχε τίτλο «Τα Κέφια της Λιζέττας». Και όντως επρόκειτο για έναν από τους πιο κεφάτους δίσκους της εποχής, γεμάτος με πολύ ωραίες εκτελέσεις τραγουδιών των Θόδωρου Δερβενιώτη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Παναγιώτη Τούντα, Βασίλη Τσιτσάνη, Μανώλη Χιώτη, Νίκου Γούναρη κ.ά., που «ανέβαιναν» και λόγω των δυναμικών ενορχηστρώσεων του Τάκη Σούκα. Ο δίσκος ήταν οπωσδήποτε μέσα στο κλίμα της εποχής, αλλά, δυστυχώς, θα περνούσε απαρατήρητος (λόγω αδυναμίας της εταιρείας να τον υποστηρίξει).
Η Λιζέτα Νικολάου θα κάνει ακόμη ένα LP στην Columbia, πριν μετακομίσει στην WEA στο τέλος της δεκαετίας (1989), εξακολουθώντας να τραγουδάει λαϊκά, αλλά αρκετά εκσυγχρονισμένα τώρα (και κάπως «της νύχτας»), από πλευράς ενορχήστρωσης. Το άλμπουμ «Θέλω ν’ Αντισταθώ» περιλαμβάνει ωραία τραγούδια του Τάκη Σούκα, με το ζεϊμπέκικο «Δεν υπάρχουν νικητές και νικημένοι», που είχε στίχους του Νίκου Λουκά και σιγόντο από τον Δημήτρη Κοντολάζο, να ξεχωρίζει.
Κι άλλος δίσκος το 1990, στην WEA, για την Λιζέτα Νικολάου, με τίτλο «Νυχτερινοί Έρωτες», με τις ενορχηστρώσεις του Γιώργου Μανίκα να προσδίδουν ακόμη πιο λαϊκοπόπ χαρακτηριστικά στα τραγούδια, που τώρα είναι γραμμένα από τους Χρήστο Νικολόπουλο, Στέλιο Φωτιάδη και Θοδωρή Παπαδόπουλο. Ευπρόσωπο άλμπουμ, αλλά μάλλον απομακρυσμένο από το φωνητικό status της ερμηνεύτριας.
Η επιστροφή στο ποντιακό ρεπερτόριο με το «Τέρεν Μάνα Πώς Χορεύω» [WEA, 1992], η παρουσία της στο πρότζεκτ «Ποντιακή Ραψωδία» (1997) της Vasipap (μαζί με Στέλιο Καζαντζίδη, Χάρρυ Κλυνν κ.ά.), όπως κι ένα νέο CD από το 1999, το «Είμαι Εδώ» [MBI], με πάντα καλά νεο-εντεχνολαϊκά τραγούδια, δεν θα αλλάξουν την γενική εντύπωση.
Πως, δηλαδή, η Λιζέτα Νικολάου υπήρξε μια αληθινά σπουδαία τραγουδίστρια, που θα μπορούσε να πει περισσότερα μεγάλα τραγούδια, σε πρώτες εκτελέσεις – μιας και η φωνή της παρέμεινε, για πολλά χρόνια, σε υψηλό επίπεδο. Κάτι που θα είχαμε όλοι μας την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε, μέσα από τις ποικίλες εμφανίσεις της στα τηλεοπτικά πλατό, τα πιο πρόσφατα χρόνια...