Λίγους μήνες πριν, οι εκδόσεις Πόλις, προετοιμάζοντας την ελληνική μετάφραση του βιβλίου του Γάλλου διανοητή Ζακ Ζυλιάρ Les gauches françaises, 1762-2012: Histoire, politique et imaginaire (αυτολεξεί «Οι γαλλικές αριστερές, 1762-2012: Ιστορία, πολιτική και φαντασιακό»), έκαναν ένα παιχνίδι: ζήτησαν από γνωστούς και φίλους προτάσεις για την απόδοση του τίτλου στα ελληνικά. Επελέγη τελικά το απλούστερο Οι Αριστερές της Γαλλίας. Η Μικέλα Χαρτουλάρη, πάντως, στη συνέντευξή της («Εφημερίδα των Συντακτών») απ' τον Ζυλιάρ χρησιμοποίησε το εύστοχο «πληθυντική γαλλική Αριστερά».
Σ' αυτήν τη συνέντευξη, λοιπόν, ο Ζυλιάρ επεσήμαινε ότι, παρότι η Αριστερά παραμένει δεμένη στην ιδέα της προόδου, «υπάρχουν νέα δεδομένα που θα πρέπει να λάβει υπόψη της (...). Χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα τα πολιτισμικά φαινόμενα έχουν γίνει πιο σημαντικά ή, έστω, εξίσου σημαντικά με τα οικονομικά φαινόμενα». Αναγνώριζε ότι η εμπειρία της εξουσίας ήταν ανέκαθεν μια εξαιρετικά σκληρή δοκιμασία για την Αριστερά. Προέβλεπε ότι «Η "Αριστερά του αύριο" θα προκύψει μέσα από την κοινωνία και δεν θα είναι ένα έτοιμο μοντέλο (...)». Αλλά παραδεχόταν, επίσης, ότι οι Γάλλοι διανοούμενοι δεν έχουν για την ώρα τίποτε σχετικό να πουν: «Δεν βλέπω κανέναν αναστοχασμό, καμία διανοητική διερεύνηση».
Στα καθ' ημάς, η σκληρή δοκιμασία που επιφυλάσσει η εξουσία σε μια αριστερή κυβέρνηση διαπιστώνεται στην ελληνική καθημερινότητα.
Στα καθ' ημάς, η σκληρή δοκιμασία που επιφυλάσσει η εξουσία σε μια αριστερή κυβέρνηση διαπιστώνεται στην ελληνική καθημερινότητα. Η διακυβέρνηση έφερε, ούτως ή άλλως, τον ΣΥΡΙΖΑ αντιμέτωπο με την πραγματικότητα της καταρχάς οικονομικής ομηρίας της χώρας, αλλά και με παραδοσιακά ενοχικά αριστερά σύνδρομα που ούτε η διανόηση ούτε η πράξη κατάφεραν μέχρι στιγμής να ανακουφίσουν με «επικαιροποιημένους» τους παραδοσιακούς αριστερούς όρους.
Τέτοια είναι τα εθνικά ζητήματα π.χ. για έναν χώρο που, εν πολλοίς, δαιμονοποίησε την έννοια της «πατρίδας», ταύτισε τα εθνικά ζητήματα με τον εθνικισμό και τα αντιμετώπισε μέσα από έναν διεθνιστικό φακό. Βέβαια, όλα ήταν ευκολότερα για μια αντιπολίτευση. Η άμεση επαφή της αριστερής κυβέρνησης πλέον με τα εθνικά ζητήματα, την ιστορική τους ευθύνη και την πολυπλοκότητα νέων δεδομένων σε έναν «ρευστό» χάρτη τη βρίσκει αρκετά απροετοίμαστη (φάνηκε στην επίσκεψη του Τσίπρα στην Τουρκία) ή άτολμη και αμφίθυμη.
Το προσφυγικό είναι ένα ακόμη θέμα. Μερικά χρόνια πριν, το σημερινό κυβερνών κόμμα, με όλο το πείσμα του μικρού τότε ποσοστού του, υπερασπίστηκε τα πρώτα μεταναστευτικά κύματα – και σωστά. Έκανε, ωστόσο, το λάθος, όταν τα πράγματα έγιναν δύσκολα, π.χ. στον Άγιο Παντελεήμονα, να βαφτίσει επιπόλαια από «αναίσθητους» έως «ρατσιστές» συλλήβδην όσους ιθαγενείς περιέγραφαν τη δύσκολη καθημερινότητά τους. Κάπως έτσι βρήκε χώρο ο χυδαίος λαϊκισμός της Χρυσής Αυγής... Σήμερα, η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει ένα προσφυγικό κύμα που, παρά τη συγκινητική αλληλεγγύη των κατά τόπους κοινωνιών, υπερβαίνει τις δυνάμεις της πρακτικά και πολιτικά. Ουσιαστικά, η κυβέρνηση βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα σε μια κυνική και υποκριτική Δύση που σκληραίνει τη στάση της, το ανησυχητικό ποσοστό της Χρυσής Αυγής κι ένα τσουνάμι απελπισμένων που, όταν δεν πνίγονται, μπαίνουν κατά χιλιάδες στη χώρα από εισόδους εκ των πραγμάτων αδύνατον να ελεγχθούν. Κι όλα αυτά υπό ασφυκτική διεθνή πίεση, που απειλεί τη χώρα με απομόνωση.
Ενοχικό σύνδρομο υπεύθυνο για «παρεξηγήσεις» ήταν για την Αριστερά και οι σχέσεις με την Εκκλησία και τη θρησκεία. Είναι άλλο να επιζητάς τον διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας, την κατάργηση του μαθήματος των Θρησκευτικών ή την υιοθέτηση της καύσης των νεκρών και άλλο να αποδίδεις π.χ. μυστικιστικά (και όχι αυτονόητα πολιτικά-εθνικά) κίνητρα στην επίσκεψη του Τσίπρα στο Άγιο Όρος».
Στον πολιτισμό κυριαρχούσε πάντα η κρατικιστική αντίληψη έναντι της απορριπτέας μετά βδελυγμίας ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Και μετά ήρθε το... 0,2% στον προϋπολογισμό ενός χρεοκοπημένου κράτους. Και η διαπίστωση του υπουργού Πολιτισμού ότι ο πολιτισμός είναι αυτός «που μπορεί να παράγει, από τη δική του αυτοανάπτυξη, περισσότερα λεφτά»!
Η αριστερή αμφιθυμία, ατολμία, «διγλωσσία» ή και...πολυγλωσσία δεν είναι προφανώς αποκλειστικό μας προνόμιο, αφού, όπως υπαινίσσεται ο Ζυλιάρ, όχι μόνο η Αριστερά αλλά και όλες οι... Αριστερές δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής, ούτε καν σε επίπεδο θεωρητικής διατύπωσης, να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις ενός καινούργιου, διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου. Το επικίνδυνο είναι ότι όσο η Αριστερά ψάχνει προσανατολισμό, όσο κατατεμαχίζεται σε διαφορετικές (κάποιες κατ' ευφημισμόν) «Αριστερές», όσο αναμετριέται... σισύφεια με την εξουσία, όσο χάνει τη γλώσσα της στη μετάφραση, τόσο κερδίζουν έδαφος οι χυδαίες βεβαιότητες της ακροδεξιάς γλώσσας. Στη Γαλλία αποδείχτηκε ήδη, δυστυχώς...