PRO ASYL
Στην έκθεση της PROASYL με τίτλο «Παράνομες Επαναπροωθήσεις» μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, καταγγέλθηκαν συστηματικές παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από το Αιγαίο, τα ελληνικά νησιά και τα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα. Στο πόρισμα της έκθεσης σημειώνεται ότι τα θύματα είναι στην πλειονότητά τους πρόσφυγες από τη Συρία –άνδρες, γυναίκες, παιδιά, βρέφη και άνθρωποι που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες– που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ευρώπη για να αναζητήσουν διεθνή προστασία ή να επανενωθούν με τις οικογένειές τους. Σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης, τα άτομα που απωθήθηκαν υπολογίζονται σε 2.000 το 2013, ενώ τα άτομα που έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο από το καλοκαίρι του 2012 υπολογίζονται από την οργάνωση σε 149. «Άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων με καλυμμένα τα πρόσωπά τους κατηγορούνται για κακομεταχείριση μεταναστών κατά τη σύλληψή τους, αυθαίρετη κράτησή τους χωρίς να γίνει καταγραφή της παρουσίας τους σε ελληνικό έδαφος και επαναπροώθησή τους στην Τουρκία, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο. Ειδικές μονάδες της Ελληνικής Ακτοφυλακής εγκαταλείπουν πρόσφυγες σε τουρκικά χωρικά ύδατα χωρίς να μεριμνήσουν για την ασφάλειά τους».
Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch), 1η Φεβρουαρίου 2013
Η διεθνής οργάνωση στην ετήσια έκθεση που παρουσίασε πέρσι τον Φεβρουάριο μιλούσε για τη ξενοφοβική βία η οποία «έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς μετανάστες και πρόσφυγες γίνονται τακτικά στόχος επιθέσεων, ενώ υπάρχουν αυξανόμενες αποδείξεις για την ανάμειξη μελών της Χρυσής Αυγής». Κατακρίνει, επίσης, τον νόμο σύμφωνα με τον οποίο η αστυνομία μπορεί να συλλαμβάνει μετανάστες με την «ασαφή αιτιολογία του κινδύνου για τη δημόσια υγεία». Η έκθεση αναφέρεται ακόμα και στις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών στα 5 (τότε) κέντρα κράτησης παράνομων μεταναστών, τις οποίες χαρακτηρίζει «προβληματικές».
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)
Το ΕΔΔΑ έχει κρίνει ότι οι συνθήκες κράτησης των μεταναστών στην Ελλάδα συνιστούν εν γένει «απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση». Αποφάνθηκε, επίσης, κατηγορηματικά ότι η μεταφορά μεταναστών με σκοπό την κράτησή τους στην Ελλάδα τους εκθέτει σε απαγορευμένη κακή μεταχείριση. Το δικαστήριο στην υπόθεση M.S.S. κατά Βελγίου και Ελλάδας έκρινε ότι οι ελληνικές πρακτικές κράτησης παραβιάζουν το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο απαγορεύει τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Τέλος, το σύστημα ασύλου της Ελλάδας παρουσιάζει δυσλειτουργίες, σύμφωνα με το ΕΔΔΑ.
Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants
Τον Μάρτιο του 2013 η έκθεση της οργάνωσης Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants υποστήριξε ότι η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στους μετανάστες. Βάσει της ευρωπαϊκής και της εγχώριας νομοθεσίας, η Ελλάδα οφείλει να διασφαλίζει το δικαίωμα των ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία για υποβολή αίτησης για άσυλο, καθώς και να συμμορφώνεται με τα διεθνή πλαίσια που υποστηρίζουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην ισότητα, στην αξιοπρεπή διαβίωση και στο δικαίωμα που απαγορεύει την απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση. Η οργάνωση υποστηρίζει ότι «οι αιτούντες άσυλο τίθενται υπό κράτηση αντί να διαμένουν σε κέντρα υποδοχής, χωρίς να τους δίνεται η δυνατότητα να υποβάλουν το νόμιμο αίτημά τους για άσυλο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο το οποίο απαιτεί την προστασία και την υποδοχή τους, γεγονός που σημαίνει ότι δεν εφαρμόζονται οι υφιστάμενες νομοθετικές διατάξεις που διαφυλάττουν τα δικαιώματα των μεταναστών, όπως η αρχή της μη επαναπροώθησης». Τέλος, σύμφωνα με την οργάνωση, «Δεν υπάρχει ασφαλής οδός διέλευσης των συνόρων για την υποβολή αιτήματος ασύλου λόγω των αυστηρών πρακτικών προστασίας των εξωτερικών συνόρων και των επιχειρήσεων της Frontex στην περιοχή, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως εργαλείο αποθάρρυνσης των μεταναστών να εισέλθουν στην Ελλάδα".
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου τα μέλη του Ελληνικού Γραφείου τόνισαν ότι η διοικητική κράτηση των αιτούντων άσυλο είναι επιτρεπτή μόνο ως εξαιρετικό μέτρο και στο πλαίσιο ειδικών λόγων, υπογραμμίζοντας ότι η πρώτη υποδοχή πρέπει να υπερτερήσει της κράτησης. Πρέπει να δημιουργηθούν, σύμφωνα με το γραφείο, και άλλα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου, και να καλύπτονται οι πρώτες ανάγκες των μεταναστών. Τα μέλη της Ύπατης Αρμοστείας έκαναν, επίσης, λόγο για ολοένα αυξανόμενη ρατσιστική βία, τονίζοντας ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, πέραν της ελλιπούς εφαρμογής του, είναι ανεπαρκές για την αντιμετώπιση της ατιμωρησίας των δραστών και για την προστασία των θυμάτων. Υπογράμμισαν πως η αποφασιστική αντιμετώπιση των πράξεων ρατσιστικής βίας πρέπει να συνοδεύεται από αποτελεσματική διερεύνηση των όποιων αναφορών για αυθαιρεσία ή ολιγωρία των αστυνομικών οργάνων.
Νιλς Μούιζνιεκς, Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα δικαιώματα του ανθρώπου
Ο επίτροπος είχε προειδοποιήσεις ήδη από τις 16 Απριλίου 2013 ότι τα κενά ανάμεσα στη νομοθεσία και την πράξη, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, αυξάνουν την ευπάθειά τους, κυρίως σε ρατσιστικά εγκλήματα. Μεταξύ των κενών αυτών ο Μούιζνιεκς επισημαίνει την «εξαιρετικά ανεπαρκή υποδομή υποδοχής των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, το ιδιαιτέρως δυσλειτουργικό σύστημα, την καταχώριση αιτήσεων ασύλου [...] και την πολιτική της συστηματικής και παρατεταμένης κράτησης παράτυπων μεταναστών, συχνά σε ακατάλληλες συνθήκες». Προέτρεπε, μάλιστα, τις Αρχές να θέσουν τέρμα στη «δαπανηρή και σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματική πολιτική της κράτησης μεταναστών και να προβλέψουν την παροχή δυνατών εναλλακτικών λύσεων στη νομοθεσία και στην πράξη». Τόνισε, επίσης, την ανάγκη «να διασφαλίσει η Ελλάδα ότι όλοι οι μετανάστες που είναι υπό κράτηση έχουν κατάλληλη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη». Κάλεσε, ακόμα, τις ελληνικές Αρχές «να παρέχουν αποτελεσματική προστασία στους ασυνόδευτους ανήλικους μετανάστες, που συχνά αφήνονται χωρίς καμιά υποστήριξη».