Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Λαϊκισμός: ο καταλυτικός ρόλος του στην άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη

Το παράδειγμα της Γερμανίας είναι μια μικρή -για την ώρα απόδειξη- για το πώς ο λαϊκισμός έχει διαβρώσει το κοινό αίσθημα απέναντι στους μετανάστες...

Χρόνια τώρα, η ευρωπαϊκή ήπειρος -και όχι μόνο- διακατέχεται από σκοτεινά, κάποτε εξαιρετικά άγρια αισθήματα για τη μετανάστευση. Δεν είναι απλώς ένα «όχι» στους μαύρους, στους Μουσουλμάνους, στους Ασιάτες. Είναι ένα «όχι» σε οτιδήποτε διαφορετικό, το οποίο μάλιστα εκφράζεται μέσα από ένα νέο είδος λαϊκισμού. 

Είναι ο λαϊκισμός που αυτή τη στιγμή έχει κάνει το AfD μια επικίνδυνη δύναμη στη Γερμανία, ένας λαϊκισμός που μοιάζει να υιοθετεί τα πολιτικά χαρακτηριστικά του ήπια αρθρωμένου πολιτικού λόγου, ωστόσο, με τρομακτική δύναμη και ταχύτητα περνά τα μηνύματά του σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και τις ηλικιακές κατηγορίες.

«Δεν θέλω οι μειονότητες να είναι κομμάτι της χώρας μου», λέει κατηγορηματικά ένας νεαρός και η δήλωσή του σε αντιπαραβολή με την προεκλογική ομιλία στελέχους του AfD που ακούγεται να λέει «αν είναι να βρεθούν στη χώρα 200 εκ. Αφρικανοί μετανάστες, τότε με όλον τον σεβασμό, πόσο Ευρώπη θα είναι η Ευρώπη;».

Ρητορική αυτού του είδους διατρέχει όλο κοινωνικό σώμα της Γερμανίας μαζί με μηνύματα περί αριστείας, πρωτιάς, καθαρότητας, ανάγκης για πρόοδο που φυσικά εμποδίζεται από τους μετανάστες κι από τις ανάγκες τους, ειδικά το πρώτο διάστημα που καταφθάνουν σε μια χώρα. 

«Αγαπάω την πατρίδα μου, αγαπάω την κουλτούρα μας και δεν υπάρχει καμία ανάγκη να βρεθούμε στα γόνατα για άλλες κουλτούρες για καμιά άλλη κουλτούρα», λέει ένα από τα μέλη του κόμματος. Ο Julian Waelder είναι ο αρχηγός της νεολαίας του AfD. Θεωρεί δεδομένο ότι άνθρωποι που έρχονται στη Γερμανία από ισλαμικές χώρες, βρίσκονται στη δική του χώρα για να εγκαταστήσουν και μάλιστα με βίαιο τρόπο τις πεποιθήσεις τους. 

Όπως λέει, δεν δέχεται ότι όλο αυτό συνιστά ρατσιστική συμπεριφορά. Κρίνει τους ανθρώπους -λέει- από τον τρόπο που συμπεριφέρονται και όχι από την καταγωγή, το εισόδημα ή την κοινωνική τάξη. «Η θρησκεία δεν είναι φυλή. Το να ανήκεις σε μία θρησκεία δεν σε καθιστά αυτόματα μέλος της φυλής. Το Ισλάμ δεν ανήκει στη Γερμανία», καταλήγει. 

Οι αναγωγές στο γερμανικό παρελθόν μπορούν να γίνουν πολύ προβληματικές στο περίπλοκο σήμερα. Μέλη του κόμματος παραιτήθηκαν ακριβώς επειδή αυτό που ισχυρίζεται ο ηγέτης της νεολαίας δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. «Δεν έχει να κάνει με τη συμπεριφορά, αλλά με τον γενετικό κώδικα. Κι αν είσαι Άραβας ή Μουσουλμάνος απλώς δεν αξίζεις τίποτα σε σχέση με έναν καλό, λευκό Γερμανό. Αυτή είναι η ιδεολογία που εξουσιάζει το κόμμα».  

Στις γειτονιές των μεταναστών το κλίμα είναι εχθρικό, το νιώθουν όσοι μένουν εκεί και όσοι τολμούν ακτιβισμό υπέρ των δικαιωμάτων τους. Στην ερώτηση για το αν αισθάνονται ότι η Γερμανία έχει γίνει μια ρατσιστική χώρα, η απάντηση είναι ότι «η Γερμανία έγινε μια πιο απροκάλυπτα ρατσιστική χώρα. Είναι πιο απενοχοποιημένο πια να δείχνουν οι άνθρωποι ότι δεν σε συμπαθούν», λένε. 

Τι έχει διαβρώσει όμως ο λαϊκισμός στη Γερμανία. Να μία χαρακτηριστική άποψη: «Μια δημοκρατία λειτουργεί μόνο αν είναι μια μεγάλη εθνική δημοκρατία. Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων μιας δημοκρατίας πρέπει να προέρχονται από το ίδιο υπόβαθρο, από την ίδια κοινή κουλτούρα»...

Το εξαιρετικά δυσάρεστο όπως καταγράφεται στα ρεπορτάζ -και αμέσως μετά το φονικό χτύπημα στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας- είναι ότι όσοι φοβούνταν να εκφράζουν ακραίες ρατσιστικές απόψεις ανοιχτά, πλέον έχουν απωλέσει και το τελευταίο φύλο συκής...