Η δημοσίευση των ιδιωτικών ημερησίων ημερολογίων του Άλμπερτ Αϊνστάιν που περιγράφουν λεπτομερώς την περιήγησή του στην Ασία τη δεκαετία του 1920, αποκαλύπτει τις ρατσιστικές αντιλήψεις του φυσικού απέναντι σε ανθρώπους που συνάντησε στα ταξίδια του, ιδιαίτερα τους Κινέζους.
Γραμμένα μεταξύ Οκτωβρίου 1922 και Μαρτίου 1923, τα ημερολόγια αποκαλύπτουν πως ο επιστήμονας μιλάει για τα ταξίδια, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και την τέχνη.
Στην Κίνα, ο άνθρωπος που κάποτε περιέγραψε τον ρατσισμό ως «ασθένεια των λευκών ανθρώπων» χαρακτηρίζει τους ανθρώπους «βρώμικους και κουτούς».
Παρατηρεί πως οι Κινέζοι «δεν κάθονται στα παγκάκια ενώ τρώνε, αλλά κάθονται με τα πόδια λυγισμένα, όπως οι Ευρωπαίοι, όταν ανακουφίζονται». «Ακόμα και τα παιδιά είναι άψυχα και μοιάζουν κουτά», γράφει.
Ο Ze'ev Rosenkranz, ανώτερος συντάκτης και βοηθός διευθυντής του προγράμματος Einstein Papers στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας, δήλωσε: «Νομίζω ότι πολλά σχόλια φαντάζουν αρκετά δυσάρεστα - αυτά που λέει για τους Κινέζους συγκεκριμένα».
«Έρχονται σε αντίθεση με την δημόσια εικόνα του μεγάλου ανθρωπιστή. Νομίζω ότι είναι πολύ σοκαριστικό να τα διαβάζεις και να τα συγκρίνεις με τις πιο δημόσιες δηλώσεις του. Δεν σκόπευε να τα δημοσιεύσει».
Ο Rosenkranz επεξεργάστηκε και μετέφρασε τα ημερολόγια του φυσικού τα οποία μόλις κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά ως ανεξάρτητος τόμος.
Τα ημερολόγια, θεωρείται ότι έχουν γραφτεί με αποδέκτες τις θετές του κόρες στο Βερολίνο ενώ ο ίδιος και η σύζυγός του ταξίδευαν στην Ασία, την Ισπανία και την Παλαιστίνη.
«Δουλεύουν σαν άλογα, δεν δίνουν ποτέ την εντύπωση του συνειδητού πόνου. Ένα ιδιόμορφο έθνος που μοιάζει με αγέλη [...] συχνά μοιάζουν περισσότερο με αυτοματοποιημένα συστήματα παρά με ανθρώπους», γράφει σε άλλο σημείο.
Για τους Κινέζους κάνει λόγο για τη «μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα» και την «αφθονία απογόνων», εκφράζοντας την ανησυχία του ότι «θα ήταν κρίμα αν αυτοί οι Κινέζοι υποκαταστήσουν όλες τις άλλες φυλές».
«Παρατήρησα πόσο μικρή διαφορά υπάρχει μεταξύ ανδρών και γυναικών», λέει.«Δεν καταλαβαίνω τι είδους μοιραία γοητεία διαθέτουν οι Κινέζες που έλκει τους άνδρες σε τέτοιο βαθμό, ώστε μην αντιστέκονται στον πειρασμό του να τεκνοποιήσουν μαζί τους».
Στο Κολόμπο της Κεϋλάνης, ο Αϊνστάιν γράφει για το πώς οι ντόπιοι «ζουν με μεγάλη βρωμιά και αξιοσημείωτη δυσοσμία στο επίπεδο του εδάφους» προσθέτοντας ότι «κάνουν λίγα και χρειάζονται λίγα. Ο απλός οικονομικός κύκλος της ζωής».
Οι αντιλήψεις του Αϊνστάιν για τους Ιάπωνες που συναντάται είναι, αντιθέτως, πιο θετικές: «Οι Ιάπωνες είναι ανεπιτήδευτοι, αξιοπρεπείς, πολύ ελκυστικοί», γράφει.
Τους χαρακτηρίζει «καθαρές ψυχές» και λέει πως «θα έπρεπε να αγαπάμε και να θαυμάζουμε αυτή τη χώρα», αλλά λέει πως οι «πνευματικές ανάγκες αυτού του έθνους φαίνεται να είναι πιο αδύναμες από τις καλλιτεχνικές τους».
«Οι καταχωρίσεις στα ημερολόγια του Αϊνστάιν σχετικά με τη βιολογική προέλευση της υποτιθέμενης πνευματικής κατωτερότητας των Ιαπώνων, των Κινέζων και των άλλων Ασιατων, σίγουρα μπορούν να θεωρηθούν ρατσιστικές - άλλοι λαοί απεικονίζονται ως βιολογικά κατώτεροι, σαφής σφραγίδα του ρατσισμού. Το ανησυχητικό σχόλιο ότι οι Κινέζοι μπορεί να «υποκαταστήσουν όλες τις άλλες φυλές» είναι επίσης το πιο αποκαλυπτικό από αυτή την άποψη», γράφει ο Rosenkranz.
«Εδώ, ο Αϊνστάιν αντιλαμβάνεται μια ξένη «φυλή» ως απειλή, άποψη που είναι ένα από τα χαρακτηριστικά μιας ρατσιστικής ιδεολογίας» σημειώνει ενώ στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός πως ο φυσικός λέει ότι δεν μπορεί να κατανοήσει το πώς οι άντρες έβρισκαν τις γυναίκες ελκυστικές.
«Υπό το φως αυτών, πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο Αϊνστάιν έκανε αρκετά ρατσιστικά και απάνθρωπα σχόλια στο ημερολόγιο, μερικά από τα οποία ήταν εξαιρετικά δυσάρεστα», λέει ο επιμελητής του τόμου στον Guardian.
«Φαίνεται πως ακόμη και ο Αϊνστάιν μερικές φορές δυσκολευόταν πολύ να αναγνωρίσει τον εαυτό του στο πρόσωπο του άλλου», καταλήγει.