Χρήματα στο ΕΣΥ ή στην «Ελλάδα 2021»; Τρεις κορυφαίοι ιστορικοί μιλούν στη LiFO

Η εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού ανατρέπει καθημερινά όλα όσα γνωρίζαμε έως σήμερα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και μεγάλες διοργανώσεις, δράσεις και πρωτοβουλίες, αθλητικές, ιστορικές, πολιτιστικές κ.ά. Αυτές τις μέρες στην πλατφόρμα «Ψηφίσματα Πολιτών» του Avaaz έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία από πολίτες που ζητούν τα χρήματα για τον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 να διατεθούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Συγκεκριμένα, στο κείμενο αναφέρεται: «Δεν μπορεί η χώρα μας, μετά από 10ετή κρίση και εν μέσω κρίσης του Covid-19, να σπαταλά τόσα εκατομμύρια ευρώ σε φιέστες για τον εορτασμό των 200 χρόνων από το 1821 και το Εθνικό Σύστημα Υγείας να καταρρέει».

Μάλιστα, υποστηρίζουν ότι αν και ένα μέρος αυτών των χρημάτων θα προέρχεται από χορηγίες, θα ήταν χρήσιμο αυτοί που θέλουν να διαθέσουν κάποια ποσά στο ίδρυμα «Ελλάδα 2021» να τα διοχετεύσουν στην ανόρθωση του ΕΣΥ και στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι υπογραφές μέχρι σήμερα έχουν ξεπεράσει τις 54.000.

Θα ήταν χρησιμότερο το κράτος και ειδικά το υπουργείο Παιδείας να δώσει περισσότερο βάρος στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Εκεί υστερούμε. Περισσότερη εκπαίδευση και όχι φιέστες.

Τι απαντούν επιφανείς ιστορικοί για το θέμα; Η LiFO ανοίγει τη συζήτηση και γι' αυτό συνομίλησε με τους Θάνο Βερέμη, Κώστα Κωστή και Νίκο Θεοτοκά.

Θάνος Βερέμης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ και μέλος της «Πρωτοβουλίας 1821-2021»

Η ιστορία του κόσμου είναι γεμάτη από επιδημίες, και μάλιστα μερικές με δημιουργικά αποτελέσματα. Το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου το 1348 υπήρξε αποτέλεσμα ανταλλαγής ιστοριών από κάποιους έγκλειστους Ιταλούς της Φλωρεντίας τα χρόνια της πανούκλας. Πρέπει, άραγε, να εκτρέψουμε πόρους από τον εορτασμό της Παλιγγενεσίας για να βοηθήσουμε όσους πλήττονται από τη νέα πανδημία; Η απάντηση είναι «ναι», μολονότι τα μεγέθη είναι διαφορετικά. Ο εορτασμός είναι πιθανό να ενισχυθεί έμμεσα από τους τόσους έγκλειστους στις μέρες μας που διαβάζουν, ελπίζω, για πρώτη φορά απομνημονεύματα από αυτόπτες μάρτυρες της Επανάστασης. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι γνωρίζουν τον μεγάλο διαμαρτυρόμενο του Γένους, Ιωάννη Μακρυγιάννη. Τώρα μπορούμε να μάθουμε, αρκεί να αφιερώσουμε χρόνο, τον Σπηλιάδη, τον Κασομούλη, τον Φωτάκο, τον Σπυρομήλιο και πολλούς ακόμα. Ίσως η εισαγωγή των μαθητών στα κείμενα αυτών των συγγραφέων, άγνωστων στο ευρύ κοινό, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί από την ύλη του σχολείου που καθορίζει το υπουργείο Παιδείας. Υπάρχουν, άλλωστε, πολλοί ακόμα τρόποι να εορτάσουμε την επέτειο των διακοσίων ετών χωρίς να ξοδέψουμε μεγάλα ποσά. Η αντιμετώπιση της πανδημίας θα χρειαστεί ένα ιδιαίτερο κόστος προκειμένου να μην έχει επώδυνα αποτελέσματα. Συνεπώς, το κόστος για την εθνική επέτειο μπορεί να μην είναι τόσο υψηλό. Δεν χρειάζεται να ξοδευτούν χρήματα. Θα ήταν χρησιμότερο το κράτος και ειδικά το υπουργείο Παιδείας να δώσει περισσότερο βάρος στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Εκεί υστερούμε. Περισσότερη εκπαίδευση και όχι φιέστες».

Κώστας Κωστής, καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της επιτροπής «Ελλάδα 2021»

Παρακολουθώ με αρκετή προσοχή τα δημοσιεύματα που έχουν ξεκινήσει ήδη από το 2019, αν όχι νωρίτερα, για το 1821 και τον εορτασμό της επετείου. Επίσης, νομίζω ότι έχω μια καλή εικόνα για τις εκδηλώσεις που προγραμματίζονται με την ευκαιρία της επετείου. Η μάλλον οδυνηρή διαπίστωση, καθώς πλησιάζουμε τη χρονιά του εορτασμού των 200 χρόνων, ήταν ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε το μέτρο, αν δεν το έχουμε χάσει ήδη.

Σε μια χώρα η οποία μέχρι σήμερα πολύ λίγο έχει ενδιαφερθεί για τη μελέτη και την κατανόηση του γενεσιουργού γεγονότος της, όλοι προσπαθούν να τοποθετηθούν στην αφετηρία των εορτασμών κατά τρόπο ευνοϊκό για την ικανοποίηση των φιλοδοξιών και των επιδιώξεών τους. Ως κερασάκι στην τούρτα, δε, ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες, κουνώντας το δάχτυλο, επιδιώκουν να μας δείξουν ότι μόνοι αυτοί, ο καθένας με τον τρόπο του φυσικά, είναι οι κάτοχοι της πραγματικής αλήθειας τόσο για το τι ακριβώς ήταν ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας αλλά και για το ποιο πρέπει να είναι το περιεχόμενο των εορτασμών. Μπορεί κανείς με τρόμο να φανταστεί τι θα συμβεί του χρόνου, όταν κάθε Έλληνας, κάθε κοινότητα, κάθε επιστημονική και μη εταιρεία και κάθε οργανισμός θα γιορτάζουν ένα γεγονός στο οποίο θα δίνουν πολύ φυσιολογικά το νόημα που οι ίδιοι πιστεύουν ότι έχει.

Τα εξαιρετικά δυσάρεστα συμβάντα των τελευταίων μηνών, προσφυγικό και επιδημία Covid-19, ενδεχομένως να έχουν ένα αγαθό αποτέλεσμα. Να μας κάνουν να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα ως έχει. Η αίσθηση ότι έχουμε ξεφύγει από τους καταναγκασμούς των μνημονίων και κατ' επέκταση ότι τα προβλήματα λύθηκαν έχει δημιουργήσει ένα αίσθημα αισιοδοξίας που δεν δικαιολογείται από τα πράγματα. Προφανώς κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει ανθρώπους και κοινότητες να γιορτάσουν την επέτειο των 200 χρόνων όπως επιθυμούν και νομίζουν. Το ελληνικό κράτος, ωστόσο, βρισκόταν σε δύσκολη θέση ήδη πριν από την πανδημία και ασφαλώς η θέση του θα επιδεινωθεί κατά τους επόμενους μήνες.

Επομένως, καλό θα ήταν το επίσημο κράτος να διοργανώσει λίγες και μεγάλες εκδηλώσεις για να τιμήσει όποιους πρέπει να τιμήσει και στο εξής να ασχοληθούμε με το μέλλον, το οποίο μόνο ευοίωνο δεν φαντάζει. Αντιστοίχως, η χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα σπατάλη χρημάτων σε μια χώρα της οποίας οι αδυναμίες σε πολλούς τομείς είναι κραυγαλέες μού φαίνεται αδικαιολόγητη. Από κει και πέρα, κάθε ιδιώτης έχει το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει, μόνο που φοβάμαι πως οι πολλές γιορτές δεν θα έχουν να προσφέρουν κάτι στη χώρα μας. Αντιθέτως, αυτό που έχουμε ανάγκη είναι να σκεφτούμε πολύ σοβαρά τις απαιτήσεις του μέλλοντος, κάτι που αποφεύγουμε επίμονα να κάνουμε. Λίγος ρεαλισμός, πάντως, δεν βλάπτει.

Τέλος, όσον αφορά το αν πρέπει να δοθούν τα χρήματα για τις εκδηλώσεις της επετείου του 1821 στο δημόσιο σύστημα υγείας, φοβάμαι πως δεν είναι τόσο πολλά για να κάνουν τη διαφορά. Άλλωστε, το πρόβλημα του Ελληνικού Συστήματος Υγείας έχει πιο πολύ να κάνει με την οργάνωσή του παρά με την έλλειψη πόρων.

Νίκος Θεοτοκάς, καθηγητής Ιστορικής και Θεωρητικής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου

Τις προτεραιότητες τις υπαγορεύει η ζωή. Και από τούτη τη στιγμή προτεραιότητα είναι η ανόρθωση του ΕΣΥ και η αντιμετώπιση του ιού Covid-19. Η προστασία του πληθυσμού της χώρας, στον οποίον περιλαμβάνονται και οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, μέρος των Ρομά, οι φυλακισμένοι, οι απόμαχοι της ζωής που διαβιούν σε ιδρύματα, οι άστεγοι και οι εγκαταστάσεις του στρατού. Οι δαπάνες για τους εορτασμούς, λοιπόν, περισσεύουν. Μόνη εξαίρεση, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να είναι το ελάχιστο ποσοστό των χρηματοδοτήσεων που δόθηκε ή που προβλέπεται με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από το 1821 για την ενίσχυση της πρωτογενούς ιστορικής έρευνας.