Ο Σταύρος Αποστόλου κατάγεται από την Ρόδο και ζει στην Αθήνα τα τελευταία 16 χρόνια. Αν τύχει και γκουγκλάρεις το όνομα ενός φυτού, θα πέσεις με μαθηματική ακρίβεια πάνω σε ένα από τα blog που έχει δημιουργήσει, στην (εντυπωσιακή) προσπάθειά του να καταγράψει και να κατηγοριοποιήσει τα φυτά της Ελλάδας, αλλά και τον μεγάλο του έρωτα, τα παχύφυτα. Οι σπουδές του είχαν θέμα την θεολογία αλλά δεν ολοκληρωθηκαν ποτέ. Δεν είδε ποτέ επαγγελματικά το πάθος του με τα φυτά, γιατί όπως μας εξομολογήθηκε αυτό που κάνει, θα χάσει τη μαγεία του. Ασχολήθηκε συστηματικά με την συλλογή κάκτων και παχύφυτων και ταυτόχρονα εξορμούσε (και εξακολουθεί να εξορμεί) στην φύση για να φωτογραφίσει τον χλωριδικό θησαυρό που υπάρχει γύρω μας. Όσο περνούσε ο καιρός και οι φωτογραφίες αυξάνονταν άρχισε να ψάχνει τα ονόματα των φυτών και να βρίσκει περισσότερες πληροφορίες γι' αυτά. Παράλληλα, συνέχισε να ψάχνει και για άλλα είδη που δεν είχε βρει ακόμη. Αυτό για κάποια φυτά ήταν εύκολο αλλά για κάποια άλλα, πολύ δύσκολο και χρονοβόρο.
Στον Υμηττό υπάρχουν πολλά "σπάνια" φυτά. Είναι ένα θαυμάσιο βουνό με πλούσια βιοποικιλότητα. Έχουν καταγραφεί περίπου 650 είδη φυτών από τα οποία περίπου 60, είναι ενδημικά της Ελλάδας.
"Κάποια στιγμή ένιωσα την ανάγκη να μοιραστώ όλα αυτά που ζούσα στο σπίτι με τους κάκτους μου και όλα αυτά που έβρισκα στην φύση και έτσι έγινα μέλος σε διάφορα φόρουμ του εξωτερικού. Αυτό δεν με ικανοποιούσε και έτσι αποφάσισα να κάνω ενα φόρουμ στην Ελλάδα για τους κάκτους αλλά και κάποια blog με θέμα πάντα τα φυτά"
Τα φυτά πάντα είχαν την πρώτη θέση στην ζωή μου.
Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με τα φυτά του Υμηττού; Τι σε ώθησε να τα φωτογραφίσεις και να τα καταγράψεις;
Με τα φυτά του Υμηττού ασχολούμαι περίπου 8 χρόνια. Ο Υμηττός ήταν η εύκολη και κοντινή λύση κοντά στην πόλη, για έναν "τρελό" με τα φυτά. Άρχισα με μικρές βόλτες γύρω από το μοναστήρι της Καισαριανής και σιγά σιγά γύρισα σχεδόν όλο το βουνό.
Αυτό που με ώθησε να φωτογραφίσω τα φυτά ήταν η αγάπη μου για αυτά, που σιγά σιγά έγινε πάθος και πείσμα να βρω περισσότερα είδη πιο "σπάνια" και δυσεύρετα.
Πόσα έχεις καταγράψει-φωτογραφίσει μέχρι τώρα;
Αυτό δεν το γνωρίζω ούτε εγώ. Είναι τόσα πολλά τα φυτά που έχω φωτογραφίσει στο Υμηττό αλλά και σε άλλα βουνά και λόφους της Αττικής, και όχι μόνο, που έχω χάσει λίγο τον έλεγχο. Από τον Υμηττό με ένα πρόχειρο υπολογισμό έχω καταγράψει-φωτογραφίσει περίπου 450 με 500 είδη. Στο διαδίκτυο έχω ανεβασμένες 55.000 φωτογραφίες από φυτά (φυτά στο φυσικό τους περιβάλλον, κάκτους, παχυφυτα και φωτογραφίες από βοτανικούς κήπους) και στο προφίλ μου στο Facebook περίπου 25.000 φωτογραφίες από φυτά σε όλες τις φάσεις τους.
Το δικό μου αγαπημένο φυτό είναι το Aztekium hintonii. Το απέκτησα πριν 10 χρόνια από έναν ηλικιωμένο Τσέχο συλλέκτη κάκτων ο οποίος υπολόγιζε την ηλικία του φυτού περίπου στα 300-350 χρόνια.
Υπάρχουν σπάνια φυτά στην Αθήνα; Ποια είναι αυτά και τι γίνεται με την προστασία τους;
Ναι, υπάρχουν σπάνια φυτά. Σπάνιο μπορεί να είναι ένα φυτό για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς μπορεί να είναι η ενδημικότητα, δηλαδή το φυτό να υπάρχει μόνο σε μια τοποθεσία στην Ελλάδα και πουθενά αλλού στον κόσμο. Μπορεί επίσης και ένα πολύ κοινό φυτό να είναι σπάνιο σε κάποια τοποθεσία γιατί φυτρώνει μόνο εκεί και σε πολύ μικρούς πληθυσμούς. Στον Υμηττό υπάρχουν πολλά "σπάνια" φυτά. Είναι ένα θαυμάσιο βουνό με πλούσια βιοποικιλότητα. Έχουν καταγραφεί περίπου 650 είδη φυτών από τα οποία περίπου 60 είναι ενδημικά της Ελλάδας. Επίσης στον Υμηττό υπάρχει η μεγαλύτερη συγκέντρωση ειδών ορχιδέας στην Ευρώπη σε σχέση με την έκταση του (+/- 45 είδη). Κάποια από τα "σπάνια" και ενδημικά είδη που συναντάμε στον Υμηττό είναι τα:
Aristolochia microstoma, Geocaryum parnassicum , Fritillaria graeca , Colchicum sfikasianum, Hesperis laciniata ssp secundiflora , Lomelosia hymettia, Erysimum atticum, Campanula celsii, Campanula drabifolia, Romulea linaresii ssp. graeca, οι ορχιδέες Ophrys argolica, Ophrys reinholdii, Limodorum abortivum και πολλά άλλα είδη. Επίσης υπάρχουν και παλιές αναφορές για διάφορα είδη που δεν έχουν βρεθεί ακόμη ώστε να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη τους στον Υμηττό. Τώρα η προστασία τους είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα. Στα χαρτιά όλα προστατεύονται με διεθνείς συμβάσεις, προεδρικά διατάγματα κτλ. Στην πράξη τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα και ειδικά για τον Υμηττό που είναι ένας κοντινός προορισμός αναψυχής στην Αθήνα. Μερικά από τα προβλήματα είναι η κοπή και το ξερίζωμα φυτών, η διάσχιση του βουνού με μοτοκρός, η βόσκηση ζώων σε κάποια σημεία του, τα σκουπίδια που μένουν από τους επισκέπτες και άλλα.
Ποιο είναι το πιο περίεργο πράγμα που βρήκες στο βουνό;
Το πιο περίεργο που είδα ήταν μια μικρή οχιά, Vipera ammodytes, να τρώει μια τεράστια σαρανταποδαρούσα την οποία δεν μπόρεσε να καταπιεί και τελικά την "ξέρασε". Ήταν κάτι πολύ εντυπωσιακό που δεν το βλέπει κανείς συχνά.
Η αγάπη μου για τα φυτά, σιγά σιγά έγινε πάθος και πείσμα να βρω περισσότερα είδη πιο "σπάνια" και δυσεύρετα. τα τατουάζ μου είναι το Aztekium hintonii, ο Haemanthus coccineus και μια ελληνική ορχιδέα , η Ophrys mammosa
Συνδέονται με κάποιους θρύλους κάποια από τα φυτά;
Πολλά φυτά συνδέονται με θρύλους, νεράιδες και ξωτικά. Το πιο γνωστό είναι ο Μανδραγόρας αλλά δεν υπάρχει στον Υμηττό.
Άλλα φυτά που συνδέονται με θρύλους είναι κάποια είδη του γένους Orchis από τα οποία γίνεται το Σαλέπι και το ονομάζουν σερνικοβότανο γιατί το έδιναν στην έγκυο για να γεννήσει αγόρι. Η διπλοκόνδυλη ρίζα του μοιάζει με τα γεννητικά όργανα και σε αυτό το γεγονός οφείλεται και η ονομασία της ορχιδέα, όρχις (Orchis)
Ποια είναι η δική σου σχέση με τα φυτά;
Είναι απλά έρωτας...
Οχιά, Vipera ammodytes τρώει τεράστια σαρανταποδαρούσα
Γίνονται συλλογικές προσπάθειες για την ανάδειξη και σωτηρία των φυτών; Θα μπορούσαν να γίνουν πόλος έλξης για τους φυσιολάτρεις;
Κατά την γνώμη μου δεν γίνονται πολλά πράγματα για την ανάδειξη και την σωτηρία των φυτών. Υπάρχουν φυσικά κάποιες προσπάθειες αλλά για μένα δεν είναι αρκετές. Θα μπορούσε πχ να γίνει κάτι μέσω των σχολείων με εκπαιδευτικές εκδρομές ή να τοποθετηθούν ταμπέλες που να ενημερώνουν για τον πλούτο του βουνού, την προστασία του κτλ., να τυπωθούν ενημερωτικά φυλλάδια και να δίνονται στους επισκέπτες. Υπάρχουν όμως και μεμονωμένες προσπάθειες προστασίας με δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο, με αναφορές στις αρμόδιες υπηρεσίες για καταστρεπτικές επεμβάσεις και πολλά άλλα. Επίσης μια δράση έγινε πέρσι από την παρέα μου όπου δεντρο-κολλήσαμε φυλλάδια που απέτρεπαν την κοπή και το ξερίζωμα φυτών και ενημερώναμε τους επισκέπτες και ειδικά αυτούς που είχαν κόψει κάποια φυτά, για την προστασία που χρειάζονται, ώστε να περάσουν και στις επόμενες γενιές.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που εντόπισες στον Υμηττό όσον αφορά τα φυτά;
Για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα στον Υμηττό (και όχι μόνο) είναι ανθρωπινή παρέμβαση με τις αναδασώσεις. Συνήθως φυτεύονται δέντρα άσχετα με την περιοχή και ταυτόγχρονα καταστρέφεται η χαμηλή βλάστηση από τα σκαψίματα.
Λίγο καιρό μετά από μια αναδάσωση έχουμε πολλές λακκούβες με ξερά δεντράκια και πολλά μέτρα αυτόματο πότισμα που δεν λειτούργησε ποτέ. Καλό είναι να αφήνουμε την φύση να κάνει την δουλειά μόνη της, μπορεί να αργεί αλλά την κάνει καλά και σωστά.
Θυμάμαι σε μια βόλτα σε άλλο βουνό που γύρω από κάθε νέο δεντράκι που είχαν φυτέψει, ήταν ξεριζωμένα δεκάδες είδη από κρόκους και Κυκλάμινα.
Για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα στον Υμηττό (και όχι μόνο) είναι η ανθρωπινή παρέμβαση με τις αναδασώσεις
Γνωρίστε 95 υπέροχα λουλούδια και φυτά του Υμηττού μέσα από το φακό του Σταύρου Αποστόλου
*κλικ στις εικόνες για μεγέθυνση
Το όνομα Aztekium οφείλετε στην ομοιότητα μεταξύ της μορφής των φυτών και ορισμένων γλυπτών των Αζτεκων.
Aethionema saxatile subsp. graecum / Αιθιόνημα το βραχόφiλο υποείδος το ελληνικό, ΑγριοβιολέταΗ ονομασία του οφείλεται στα φύλλα του φυτού, τα οποία στην ωριμότητα μοιάζουν καμένα ( αιθώ = καίω + νήμα )
Anacamptis coriophora subsp. fragrans / Ορχιδέα, Ανακαμπτίς η εύοσμη
Anacamptis pyramidalis / Ορχιδέα, Ανακαμπτίς η πυραμιδοειδής, πυραμιδούλα
Aristolochia microstoma / ( Ενδημικό )Αριστολόχια η μικρόστομος
Asphodeline lutea / Ασφοδελίνη η κίτρινη, ασφέρδουκλας
Aubrieta deltoidea / Αουβριέτια η Δελτοειδής, αγριοβιολέτα
Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum / Δίαρο το λεπτόφυλλοΜικρο φυτό που το λουλούδι του μυρίζει σαν στάβλος με άλογα
Brassica cretica subsp. aegaea / Μπράσικα η κρητική, υποείδος του Αιγαίου, σκαρολάχανοΦυτρώνει σε πετρώδεις θέσεις και βράχους.
Bryum capillare / Βρύο που προτιμά υγρά σημεία και μπορούμε να το βρούμε σχεδόν παντού αλλά περνάει απαρατήρητο λόγω του μεγέθους του που είναι από 1 έως 3 εκατοστά
Campanula celsiiΚαμπανούλα του Celsius / Ενδημικό διετές φυτό που την πρώτη χρονιά δημιουργεί ρόδακα με φύλλα και την δεύτερη ανθίζει.
Bupleurum gracile / Βούπλευρο το λεπτό
Campanula drabifolia/ ΕνδημικόΚαμπανούλα η δραβόφυλος
Centaurea raphanina subsp. mixta / ΕνδημικόAλιβάρβαρο, αγγιναράκιΦυτο που διαθέτει αντικαρκινικές , αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ωφελεί το καρδιαγγειακό σύστημα.
Ceratodon purpureus / βρύο με ύψος 3 εκατοστά.
Cerinthe major / Κερίνθη η μεγάληΗ ονομασία του προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις κερί + άνθος
Clathrus ruber / Κλάθρος ο ερυθρόςΜανιτάρι που εμφανίζεται άνοιξη και Φθινόπωρο σε δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων
Colchicum cupanii / Κολχικό του Κουπανί
Colchicum sfikasianum / ΕνδημικόΚολχικό του Σφήκα
Conium maculatum / Κώνειο το στικτό Το φυτό είναι πολύ κοινό στην Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα. Στην Αρχαία Αθήνα χρησιμοποιούνταν για τις ναρκωτικές του ιδιότητες από τους ιεροφάντες ως αναφροδισιακό. Με παρασκεύασμα κωνείου θανατώθηκε ο Αθηναίος φιλόσοφος Σωκράτης.
Crocus cancellatus / Κρόκος ο εσχαρωτός
Crocus cartwrightianus / Ενδημικό Κρόκος του Καρτράιτο πρόγονος των καλλιεργήσιμων κρόκων (Crocus sativus) που δίνουν την ζαφορά.
Crupina crupinastrum / Κρουπίνα η κρουπίναστρος
Cyclamen graecum / Κυκλάμινο το ΕλληνικόΦυτό με μεγάλη εξάπλωση. Μπορούμε να το βρούμε σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου, τον Σαρωνικό,τις Σποράδες, τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, την Κρήτη, τη Ρόδο, τα νότια παραλια της Τουρκίας και στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Με τα φύλλα του φτιάχνονται ντολμαδάκια.
Dactylorhiza romana / Ορχιδέα Δακτυλόριζα της Ρώμης
Dracunculus vulgaris / Δρακοντιά , ΦιδόχορτοΑνθίζει την άνοιξη και το λουλούδι εχει δυσάρεστη οσμή (ψοφίμι)
Erysimum atticum / ΕνδημικόΚίτρινη Βιολέτα της Αττικής
Euphorbia acanthothamnos / ενδημικό Ευφορβία η ακανθόθαμνοςη, γαλαστοιβήΤο όνομα προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις άκανθα+θάμνος και αποδίδει με ακρίβεια την εικόνα του φυτού.
Euphorbia myrsinites / Ευφορβία η μυρσινίτης
Fritillaria graeca / Φριτιλλάρια η ΕλληνικήΦυτό που συγγενεύει με τις τουλίπες και περιλαμβάνεται στα αυστηρά προστατευόμενα φυτά της Σύμβασης της Βέρνης του Συμβουλίου της Ευρώπης , για τη διατήρηση της Ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών οικοτόπων.
Fumana ericoides / Φουμάνα η ερικοειδής
Geocaryum parnassicum / ΕνδημικόΓεωκάρυο του Παρνασσού
Gynandriris sisyrinchium ( Moraea sisyrinchium ) / Γυνανδρίρις το σισυρίγχιο, Γυνανδρίριδα
Hermodactylus tuberosus ( Iris tuberosa ) / Ερμοδάκτυλος ο κονδυλόριζοςΤο Ονομα Hermodactylus το πήρε από το σχήμα της ρίζας που μοιάζει με δάκτυλο ποδιού, και το ονομα Ερμής που συνδυάζεται με το σχήμα του λουλουδιού
Hesperis laciniata ssp secundiflora / ΕνδημικόΕσπερίδα
Himantoglossum robertianum ( Barlia robertiana ) / Ορχιδέα του Ρόμπερτ , γιγαντορχιδέα
Hymenocarpos circinnatus / Υμενόκαρπος
Hypericum perforatum / Υπερικόν το διάτρητον, Σπαθόχορτο , ΒάλσαμοΟ Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν ως διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό, αιμοστατικό.Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν ως επουλωτικό στις πληγές που γινόντουσαν από τα σπαθιά, απο οπου και η ονομασία του σπαθόχορτο
Inula verbascifolia ssp. methanea / ΕνδημικόΡαυγόχορτο
Iris attica ( Iris pumila ssp. attica ) / Ίρις η Αττική. Τα άνθη μπορεί να είναι ιώδη μπλε ή κίτρινα.
Lactuca tuberosa / Άγριο μαρούλι
Lagoecia cuminoides / Λαγοικία η κυμινοειδής, Άγριο κύµινο
Limodorum abortivum / Λιμόδωρο το εκτρωτικόΕντυπωσιακή ορχιδέα που δεν έχει πράσινα φύλλα και τρέφεται από ουσίες σε αποσύνθεση που βρίσκονται στο έδαφος όπως κάνουν οι μύκητες.
Merendera attica ( Colchicum atticum ) / Κολχικό το αττικό ( Αττικό γιατι η πρώτη αναφορά του ηταν στην Αττική )
Moraea mediterranea Gynandriris monophylla
Muscari commutatum / Μούσκαρι το παραλλάσον
Narcissus tazetta / Νάρκισσος ο Ταζέττιος, μανουσάκι, μαρτακούδι Το όνομα του προέρχεται από τον ήρωα της ελληνικής μυθολογίας Νάρκισσο, ενώ το tazetta σημαίνει μικρή κούπα, από το σχήμα της κιτρίνης κορόνας του άνθους.
Neotinea maculata / Ορχιδέα με ανθρωπόμορφα άνθη.
Nigella arvensis subsp. aristata / ΕνδημικόΝιγέλλα των αγρών
Nigella damascena / Νιγκέλα η δαμασκηνή
Onosma kaheirei / ΕνδημικόΟνόσμα του Ρέχινγκερ
Ophrys aesculapii / Ενδημικό Ορχιδέα , Οφρύς του Ασκληπιού
Ophrys argolica / ενδημική της Πελοποννήσου και της Νότιας Στερεάς Ελλάδας.Ορχιδέα , Οφρύς της ΑργολίδαςΠροστατεύεται από την ελληνική νομοθεσία και περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας. Πολύ σπάνια για την Αττική. Την θέση της στον Υμηττό βρηκε η Linda Young.
Ophrys attica / Ορχιδέα ,Οφρύς της Αττικής
Ophrys ferrum-equinum / Ορχιδέα , Οφρύς η πεταλοειδής
Ophrys hybrid aesculapii x reinholdii / Ορχιδέα , υβρίδιο Ophrys aesculapii x Ophrys reinholdii
Ophrys lutea / Ορχιδέα , Οφρύς η κίτρινη, κίτρινο μελισσάκι
Ophrys reinholdii / Ορχιδέα , Οφρύς του Ράινχολντ
Ophrys tenthredinifera / Ορχιδέα , Οφρύς η σφηκάφερη, σφηγκάκι
Orchis italica / Όρχις η ΙταλικήΑνθρωπόμορφη ορχιδέα με λουλουδια σαν γυμνά ανθρωπάκια
Orchis quadripunctata Ορχιδέα / Όρχις η τετράστικτη
Ornithogalum umbellatum / Μεσογειακό
Petrorhagia velutina / Πετροραγία η βελούδινη
Polypodium cambricum / Φτέρη, Κάμβριο ΠολυπόδιοΚάτω πλευρά φύλλου με σποριάγγεια Στα πτεριδόφυτα τα σποριάγγεια των φυτών βρίσκονται πάντα ενωμένα σε σωρούς κάτω από τα φύλλα. Κάθε ένα σποριάγγειο περιέχει πολυάριθμα σπόρια. Όταν τα σποριάγγεια ωριμάσουν, τα τοιχώματά τους σπάζουν και τα σπόρια ελευθερώνονται.
Ptilostemon chamaepeuce / Πτιλοστήμων η χαμαιπεύκη, Χαμόπευκο
Rhamnus lycioides subsp graecus / Ράμνος ο Γραικός, Ράμνος
Romulea linaresii ssp. graeca / Ρωμουλέα η λιναρέσιος υποείδος η ελληνική
Saxifraga tridactylites / Σαξίφραγκα η τριδάκτυλος
Scabiosa hymettia / ΕνδημικόΣκαμπιόζα του Υμηττού
Sedum urvillei - Sedum hymettium
Selaginella denticulata / Oδοντωτή Σελαγινέλλαφυτό που αναγεννάται οπως το Ρόδο της Ιεριχούς ( Selaginella lepidophylla )
Serapias bergonii / Ορχιδέα Σεράπια
Silene conica / Σιληνή η κωνική
Smilax aspera / Σμίλη η τραχεία, αρκουδόβατος
Stachys cretica / Στάχυς ο Κρητικός
Sternbergia lutea / Στερνμπέργια η κίτρινη, κίτρινα κρινάκια του Φθινοπώρου
Trifolium stellatum / Τριφύλλι το Αστερωτό
Tripodion tetraphyllum Anthyllis tetraphylla / Τριπόδιο το τετράφυλλο
Tulipa australis/ Τουλίπα του Νότου
Valeriana dioscoridis / Βαλεριάνα του ΔιοσκουρίδηΦαρμακευτικό φυτό γνωστό στους αρχαίους Ελληνες και τον Ιπποκράτη.
Viola hymettia / Βιόλα του Υμηττού
Aποχρωματισμένες Iris tuberosa
χελώναTestudo marginata / Κρασπεδωτή χελώναι
Τα group του Σταύρου στο Facebook:
https://www.facebook.com/groups/Wild.Cyprus/
https://www.facebook.com/groups/Ymittos.plants/
https://www.facebook.com/groups/431837750255337/
https://www.facebook.com/groups/473297166109013/
https://www.facebook.com/groups/184113905126720/
Kαι τo Φόρουμ για τους κάκτους:
http://kaktos.forumgreek.com/
Όλες οι φωτογραφίες και το υλικό παραχωρήθηκαν από τον Σταύρο Αποστόλου, για χρήση και προβολή αποκλειστικά από το LIFO.gr