Πώς ζωντανεύεις μια συμβατική όπερα; Πώς την μεταμορφώνεις, και την κάνεις να δονείται επί σκηνής; Η εκπληκτική σκηνοθετική σύλληψη της Κέιτι Μίτσελ για την Λουτσία Ντι Λαμερμούρ πετυχαίνει αυτό ακριβώς: να εισχωρήσει στο DNA της πρωταγωνίστριας και να το αλλάξει, φέρνοντας καινούρια ζωή σε μια γερασμένη από τα χρόνια παράσταση.
Ο Ντονιτσέττι δεν είναι από τους αγαπημένους μου. Η μουσική του είναι κάπως βαρετή -αν έχεις ακούσει μια όπερα είναι σαν να τις έχεις ακούσει όλες. Του λείπει η συγκίνηση. Τη σκηνή της τρέλας της Λουτσία αν την ακούσεις, χωρίς να βλέπεις τους πρωταγωνιστές επί σκηνής και χωρίς να γνωρίζεις την ιστορία, δεν θα καταλάβεις πως εδώ κάποιος τρελαίνεται από φρίκη και έρωτα. Αν έχεις νιώσει τη φλόγα του έρωτα και της φρίκης, πείθεσαι ακόμα λιγότερο.
Στο εξωτερικό έγραψαν πως η σκηνοθεσία της Μίτσελ ήταν από φεμινιστική σκοπιά. Έτσι γράφουν συνήθως οι άντρες όταν θέλουν να υποβιβάσουν το έργο μιας γυναίκας. Η Μίτσελ το μόνο που έκανε ήταν να σκύψει πάνω από το έργο 180 τόσα χρόνια μετά και να ακούσει εκείνο που έλειπε. Την εκδοχή της γυναίκας.
Ωστόσο η Κέιτι Μίτσελ βρήκε τρόπο και έκανε το ακατόρθωτο. Μας έκανε να δούμε τη Λουτσία τρελή από πόνο σωματικό και ψυχικό. Πρόσθεσε στοιχεία ανύπαρκτα στην όπερα χωρίς να παραβεί το πνεύμα του συνθέτη. Πρόσθεσε μια εγκυμοσύνη και μια αποβολή. Πρόσθεσε δυο φαντάσματα και έκανε την έμπιστη υπηρέτρια εύγλωττη μέσα στη σιωπή της. Για τις ανάγκες του έργου η Μίτσελ σχεδίασε, μια σκηνή χωρισμένη στα δυο.
Στη μια πλευρά συμβαίνει η δράση που επιβάλλει το λιμπρέτο. Στην διπλανή σκηνή συμβαίνουν βουβές λεπτομέρειες που σκέφτηκε η Μίτσελ ώστε να συνθέσει με αρτιότερο τρόπο την ιστορία. Έτσι πετυχαίνει να έχει τη Λουτσία σχεδόν συνέχεια επί σκηνής ώστε εκείνη να δώσει τη δική της αλήθεια στον μύθο.
Στο εξωτερικό έγραψαν πως η σκηνοθεσία της Μίτσελ ήταν από φεμινιστική σκοπιά. Έτσι γράφουν συνήθως οι άντρες όταν θέλουν να υποβιβάσουν το έργο μιας γυναίκας. Η Μίτσελ το μόνο που έκανε ήταν να σκύψει πάνω από το έργο 180 τόσα χρόνια μετά και να ακούσει εκείνο που έλειπε. Την εκδοχή της γυναίκας.
Όμως η Λουτσία ντι Λαμερμούρ της Μίτσελ είναι πολύ περισσότερο από μια φεμινιστική εκδοχή. Είναι η πάλη ανάμεσα στο κακό και στο αθώο -που είναι ο ανθός του καλού. Το έργο μιλάει για τη σκοπιμότητα, το κέρδος, την άπληστη επιβίωση, τη δολοπλοκία, τη λαχτάρα για κατοχή εξουσίας. Την ασχήμια. Το όχημα για την απόκτηση δύναμης και εξουσίας είναι η εκμετάλλευση των οικογενειακών δεσμών, η θυσία της αδελφής από τον αδελφό με τις ευλογίες της εκκλησίας και του κοινωνικού περίγυρου.
Η Λουτσία θα θυσιαστεί προκειμένου να ισχυροποιηθεί η θέση του οικογενειακού οίκου. Της φατρίας. Η θυσία γίνεται με δόλο. Για να καμφθεί η Λουτσία που είναι ερωτευμένη με άλλον και να παντρευτεί τον μελλοντικό ισχυρό προστάτη της οικογένειας, ο αδερφός της χρησιμοποιεί το ψέμα, την απάτη, τον δόλο. Εκείνη θα πιστέψει πως ο εραστής της την έχει ξεχάσει, πως την έχει απατήσει και με τα πολλά πείθεται να αθετήσει την υπόσχεσή της σ' εκείνον που αγαπά και να παντρευτεί εκείνον που θέλει ο αδερφός της, προκειμένου να τον σώσει.
Στον γάμο όμως εμφανίζεται ο αγαπημένος της και χωρίς να γνωρίζει γιατί η Λουτσία τον απάτησε, την καταριέται. Η Λουτσία -με τη βοήθεια της έμπιστης υπηρέτριας- σκοτώνει τον άντρα της. Το θύμα γίνεται θύτης. Από τον πόνο και την φρίκη για την πράξη της στο τέλος τρελαίνεται.
Η Κέιτι Μίτσελ χρησιμοποιεί την αποβολή ως δικαιολογία και σκηνοθετεί ένα κανονικό λουτρό αίματος. Όταν το κακό επικρατεί, το καλό εκδικείται μέσα από το ολοκαύτωμα του, μας λέει η Μίτσελ. Πύρρειος νίκη. Όταν αποκτάς κάτι με βία και άνομα μέσα είναι πιθανό να νικήσεις αλλά δεν είναι απαραίτητο πως θα χαρείς στο τέλος τη νίκη σου. Αυτό υπερτονίζει η Μίτσελ με τη σκηνοθεσία της. Ο συνειρμός με την Ιφιγένεια του Αγαμέμνονα είναι αναπόφευκτος.
Συγκλονιστική η ερμηνεία της Χριστίνας Πουλίτση συνηγορεί υπέρ της σκηνοθέτριας. Oh that voice penetrated the depth of my heart!
Το έργο θα παίζεται ως τις 28 στη Λυρική στο Ίδρυμα Νιάρχος. Προλαβαίνετε ακόμα.
*Η Λίνα Στεφάνου είναι Διευθύντρια στο περιοδικό NOMAS