Όταν μου τέθηκε το ερώτημα για τα 10 αγαπημένα μου βιβλία, σκέφτηκα: «Τι εύκολο! Είναι τόσα πολλά. Αρκεί μόνο να διαλέξω τα δέκα καλύτερα ανάμεσά τους». Έγραψα μια λίστα τριάντα τίτλων σχεδόν, αλλά όταν έφτασα στην αξιολόγηση και στην επιλογή, κατάλαβα ότι δεν ήταν καθόλου απλό. Τι σημαίνει, λοιπόν, «μου αρέσει ένα βιβλίο»; Η λογοτεχνική του αξία είναι αυτό που μετράει; Ο συγγραφέας; Τα νοήματά του; Η διαχρονικότητά του; Τίποτε απ' όλα αυτά. Κατέληξα στο συμπέρασμα πως τα βιβλία που κατά καιρούς μου άρεσαν με είχαν κατά κάποιον τρόπο σημαδέψει και με είχαν συντροφέψει σε μια συγκεκριμένη φάση της ζωής μου. Ήταν βιβλία που τα διάβασα κατ' επανάληψη σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και μου χάρισαν απόλαυση. Θα ήταν, συνεπώς, πολύ δύσκολο να αιτιολογήσω την εκάστοτε επιλογή μου χωρίς να κάνω εκμυστηρεύσεις για την περίοδο –καλή ή κακή– την οποία περνούσα. Γι' αυτό θα είμαι αρκετά λακωνικός.
1.
Αιολική γη, του Ηλία Βενέζη
Ήταν ένα από τα πρώτα σοβαρά βιβλία που διάβασα, πρέπει να ήμουν 10-11 ετών. Υπήρχαν μνήμες από την οικογένειά μου που έκαναν το ανάγνωσμα πολύ οικείο. Τότε δεν ήμουν σε θέση να κρίνω τη λογοτεχνική του αξία όπως τώρα, αλλά το κυριότερο ήταν η συγκίνηση που ένιωθα και η ανάγκη να το ξαναδιαβάσω.
2.
Ερόικα, του Κοσμά Πολίτη
Το διάβασα στην εφηβεία και, όπως ήταν φυσικό, ταυτίστηκα με όλους τους ήρωες. Ήταν η εποχή των πρώτων ερώτων. Ακόμα έρχονται νύχτες που διαβάζω κάποια κομμάτια πριν κοιμηθώ.
3.
Ένα παιδί μετράει τα άστρα, του Μενέλαου Λουντέμη
Μου το χάρισε η αγαπημένη μου θεία, όταν έκλεισα τα 14. Ένιωσα βαθιά συγκίνηση και το διάβασα πολλές φορές.
4.
Gone with the wind (Όσα παίρνει ο άνεμος), της Μάργκαρετ Μίτσελ
Το διάβαζε η μητέρα μου όταν ήμουν 15 ετών και αμέσως μετά το παρέλαβα εγώ. Ήταν τόσο συναρπαστικό, που ξενυχτούσα κρυφά για να το διαβάζω –ήταν και τεράστιο– και το πρωί νύσταζα στο σχολείο. Ακόμα διαβάζω πού και πού αποσπάσματα.
5.
Το διάβασα πρωτοετής φοιτητής ακόμα στη Βιέννη και ήταν το βιβλίο που κατά κάποιον τρόπο με έβαλε στην ψυχολογία των Αυστριακών, κοντά στους οποίους θα ζούσα τα επόμενα 25 χρόνια. Το θεωρώ ένα πολύ σημαντικό λογοτεχνικό, αλλά και φιλοσοφικό κείμενο.
6.
Caro Michele (Αγαπητέ Μικέλε), της Ναταλία Γκίνζμπουργκ
Ένα σπαρακτικό και τρομερά ανθρώπινο βιβλίο που μιλάει μέσα από επιστολές για τα αμέτρητα αδιέξοδα που βρίσκουμε μπροστά μας, για μια διαρκή ματαίωση, και με συντρόφεψε σε δύσκολες εποχές.
7.
Les Faux Μonnayeurs (Οι Κιβδηλοποιοί), του Αντρέ Ζιντ
Το πρώτο βιβλίο του Ζιντ που διάβασα και έγινε αιτία να διαβάσω στη συνέχεια όλα σχεδόν τα βιβλία του. Το θεωρώ ένα πολύ σημαντικό κείμενο της γαλλικής λογοτεχνίας.
8.
Far from the madding crowd (Μακριά από το έξαλλο πλήθος), του Τόμας Χάρντι
Ένα μεγάλο μυθιστόρημα εξαιρετικής αφηγηματικής τέχνης που επίσης στάθηκε αιτία να διαβάσω άλλα πέντε βιβλία του ιδίου συγγραφέα. Σε μεταφέρει στην επαρχία της Ν. Αγγλίας και νιώθεις πως έχεις ήδη ταξιδέψει εκεί.
9.
Les Météores (Τα μετεωρολογικά), του Μισέλ Τουρνιέ
Ένα πολύπλευρο φιλοσοφικό μυθιστόρημα που, μαζί με τον «Βασιλιά των Ξωτικών» («Le Roi des Αulnes») του ιδίου, πιστεύω πως είναι από τα πιο σημαντικά σύγχρονα γαλλικά κείμενα.
10.
Wuthering Heights (Ανεμοδαρμένα Ύψη), της Έμιλυ Μπροντέ
Το είχα διαβάσει μαζί με την «Τζέιν Έιρ» στην εφηβεία μου, αλλά τότε δεν το είχα εκτιμήσει. Τώρα πρόσφατα το ξαναδιάβασα και έμεινα κατάπληκτος από την τεχνική της αφήγησης και από το πάθος μιας νέας γυναίκας που πέθανε 30 ετών χωρίς ποτέ να βγει από το πρεσβυτέριο του αδελφού της, κάπου στη σκοτεινή επαρχία της Αγγλίας. Το θεωρώ αριστούργημα.