Πόσο μισεί ο Γιο Νέσμπο τον Χάρι Χόλε; (Πολύ!)

Τον φαντάζομαι να θέλει να τον καθαρίσει σαν ένας από τους αμέτρητους αποτρόπαιους δολοφόνους του, με τα σπλάχνα του να ξεχειλίζουν από την μπανιέρα, το κεφάλι να κρέμεται από ένα χιονισμένο δέντρο και το μπουφάν του να είναι καλυμμένο από τα διάσημα μυαλά που τον έκαναν να ξεχωρίζει. Ενδεχομένως, στο βάθος να ακούγεται ο πένθιμος, αγαπημένος ρυθμός των Joy Division ή το «Lacrimosa» από το «Ρέκβιεμ» του Μότσαρτ, ιδανικό για τέτοιες επικές περιπτώσεις. Η στιγμή που ο Γιο Νέσμπο θα δολοφονήσει τον Χάρι Χόλε θα είναι μία από τις σημαντικότερες της ζωής του, η ώρα που θα φαντάζεται χαιρέκακα τους εκατομμύρια φαν του να κυλιούνται στα πατώματα, θρηνώντας που ο διάσημος ντετέκτιβ έπεσε θύμα από τον ίδιο του τον δημιουργό. Όχι ότι δεν έχει προσπαθήσει και παλιότερα να τον ξεφορτωθεί ή να τον βάλει σε καραντίνα, δοκιμάζοντας την τύχη του με άσχετους ήρωες ή με το σαιξπηρικό πρότζεκτ που τον ιντρίγκαρε, αλλά ο ήρωάς του επέστρεψε, σαν αμλετικό φάντασμα, για να στοιχειώσει τα όνειρά του. Κάποια από αυτά του υπέβαλαν νέα σενάρια με τον ίδιο πρωταγωνιστή, απαιτώντας από τον Νέσμπο να τον επαναφέρει. Τελικά, ο ήρωάς του αποδείχτηκε πιο πανκ και ανθεκτικός απ' ό,τι τα πολύχρωμα όνειρά του δημιουργού του: ένας αμετανόητος μισάνθρωπος που κέρδισε όσο κανείς χάρτινος ήρωας των τελευταίων χρόνων τους ανθρώπους.

Χρειάζεται, επομένως, αρκετή «νεσμποϊκή» φαντασία και σίγουρα το δικό του διεστραμμένο χιούμορ για να κατανοήσει κανείς γιατί ο δημιουργός του μισεί τον Χάρι Χόλε – και σίγουρα ο λόγος δεν είναι ότι τον ενσαρκώνει στη μεγάλη οθόνη ο απόλυτα σέξι Μάικλ Φασμπέντερ. Η υποβλητικά ερωτική φωνή του διάσημου ηθοποιού, που ντύνει εντελώς διεγερτικά τα πρώτα πλάνα του πολυδιαφημισμένου Χιονάνθρωπου, δηλαδή την κινηματογραφική μεταφορά του καλύτερου ίσως βιβλίου της σειράς, ενδεχομένως να αρκούσε για να μισήσει ο συγγραφέας τον ήρωά του. Αλλά ο λόγος της αντιπαλότητας δεν είναι η επιτυχία που αναμένεται να γνωρίσει ο ιδανικά ενσαρκωμένος Χόλε στο πιο «ανελέητο», όπως είπε η ίδια η Πάτι Σμιθ, βιβλίο του Νέσμπο, το οποίο «μπορεί να μεταμορφώνει μια παιδική εικόνα σε φονικό σύμβολο». Ανελέητος είναι μάλλον ο τρόπος που αποφάσισε να εκδικηθεί ο ίδιος ο δημιουργός τον αγαπημένο του ντετέκτιβ, όταν είδε πως δεν του επιτρέπει να μεταφερθεί σε άλλα συγγραφικά σύμπαντα: στην Αστυνομία, το ογκώδες βιβλίο με το οποίο αποφάσισε να επαναφέρει τον Χόλε στη ζωή, όταν όλοι νόμιζαν ότι είχε πεθάνει, φτάνει σε σημείο να τον υποβάλει σε ρυθμούς μικροαστικής κανονικότητας, αναγκάζοντάς τον να κόψει το αλκοόλ και τελικά να παντρευτεί την αγαπημένη του Ράκελ – το μόνο που δεν κάνει είναι να τον τρέχει σε μαραθώνιους και να πασαλείβει τη φάτσα του με αλόε βέρα. Αν αυτό δεν είναι η εκδίκηση του συγγραφέα προς τον ήρωά του, τότε τι είναι; Θυμάμαι, σε μια συζήτηση που είχαμε πριν από κάποια χρόνια με τον Αντώνη Καρπετόπουλο και την Ελεωνόρα Ορφανίδου στην Τεχνόπολη, στο Γκάζι, παρέα με αμέτρητους nesbomaniacs, είχαμε φτάσει στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχει άλλος συγγραφέας που να ανταγωνίζεται τόσο τον ήρωά του. Τότε, η επισήμανση του Καρπετόπουλου, του πιο φανατικού ίσως αναγνώστη του Νέσμπο στην Ελλάδα, ήταν καίρια: «Όλοι οι συγγραφείς φαίνεται να θαυμάζουν τους ήρωές τους, όχι όμως ο Νέσμπο. Για παράδειγμα, ο Πουαρό έχει απίστευτα κοφτερό μυαλό, ο επιθεωρητής Μεγκρέ είναι έτοιμος να μπει στο μυαλό του δολοφόνου, ο Τσάντλερ φροντίζει να κάνει τους ήρωές του ακαταμάχητους».

Ο Χόλε, εκτός από δαιμόνια διαίσθηση, διαθέτει ένα βασικό χαρακτηριστικό που τον έχει σώσει απ' όλες τις κακοτοπιές, μια βαθιά και αδιαπραγμάτευτη αίσθηση δικαιοσύνης. Και μια δυσλειτουργική  ευφυΐα, στα όρια της κοινωνικής απρέπειας.

Όντως, τίποτε απ' όλα αυτά δεν συμβαίνει στην περίπτωση του Χόλε, αφού, εκτός του ότι είναι ακοινώνητος, δεν διαθέτει κανένα χαρακτηριστικό που θα τον έκανε να ξεχωρίζει: δεν έχει καμία σατανική εμμονή ούτε κανένα ενδιαφέρον χόμπι, κάνει διαρκώς γκάφες και δίνει άνισες μάχες με το αλκοόλ. Ενδεχομένως να μοιάζει στον Νέσμπο περισσότερο απ' όσο ο ίδιος πιστεύει, όπως είχε ομολογήσει και σε μια συνέντευξη που είχε δώσει στη LiFO, στα γραφεία του εκδοτικού του οίκου στην Ελλάδα (Μεταίχμιο). Τότε είχε παραδεχτεί πως τον είχε κουράσει η διαρκής μάχη με τα σκοτάδια του ήρωά του και η αδυναμία του να είναι πραγματικά ευτυχής. «Θαρρώ πως θέλω επιτέλους λίγο περισσότερο φως και πως δεν αντέχω την κατάθλιψη του Χόλε» μας είχε πει τότε, πίνοντας πορτοκαλάδες αντί για το αγαπημένο του αμερικανικό μπέρμπον. Ωστόσο ήταν σαφής πως ο Χόλε, εκτός από δαιμόνια διαίσθηση, διαθέτει ένα βασικό χαρακτηριστικό που τον έχει σώσει απ' όλες τις κακοτοπιές, μια βαθιά και αδιαπραγμάτευτη αίσθηση δικαιοσύνης. Και μια δυσλειτουργική ευφυΐα, στα όρια της κοινωνικής απρέπειας. Παρά τις ανορθόδοξες μεθόδους που έχει υιοθετήσει κατά καιρούς ο ήρωάς του, λοιπόν, ακόμα και στην ερευνητική του μέθοδο υπήρξε αδιανόητα εμμονικός με την αναζήτηση της αλήθειας και την αποκατάσταση της αδικίας. Επιπλέον, οι αντιφάσεις του τον έκαναν ακόμα πιο ανθρώπινο, όντας ένας δηλωμένος εργένης που τελικά παντρεύεται, ένας σκληρός ροκάς που παίζει παιδικά παιχνίδια με τον μικρό της αγαπημένης του, σε αντίθεση με άλλους ήρωες που δεν ξεφεύγουν ποτέ από την κατάρα της σκοτεινής πραγματικότητας. Εξού και ότι είναι ένας άνδρας με τα όλα του, ισχυρός μέσα στην αδυναμία του και πολύπλευρος στην απόλυτότητά του.

Για να γίνει όμως αυτό έπρεπε ο συγγραφέας που τον έπλασε να βουτήξει σε όλες τις εκδοχές της ανθρώπινης αυτενέργειας και από απόλυτα πετυχημένος γιάπης να μεταμορφωθεί σε ευκαιριακό ροκ σταρ, δίνοντας συναυλίες με το συγκρότημά του, ή να γδυθεί, μαζί με τους υπόλοιπους συμπαίκτες του, στα αποδυτήρια, όταν έπαιζε σε ομάδα α' κατηγορίας και ονειρευόταν να γίνει διάσημος ποδοσφαιριστής. Ενδεχομένως οι βρισιές που αντάλλαξε στις ευκαιριακές ενασχολήσεις του να ενέπνευσαν πολλές συγκρουσιακές σκηνές, αν και τα βιβλία του αναδεικνύουν ένα πολύ πιο θεατρικό σκηνικό, που εύλογα θα έφερνε στο μυαλό σκηνές από τον Ίψεν (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Χιονάνθρωπος). Αντίστοιχα ιψενικής έμπνευσης είναι και τα γραπτά του, αφού, όπως είχε πει και ο ίδιος: «Είναι αυτός που με επηρέασε τα μάλα ως προς την ύφανση της πλοκής. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στις ιστορίες και στα θεατρικά του Ίψεν μέχρι το τέλος, κάτι που δεν συνδέεται τόσο με τα συμβάντα όσο με τους χαρακτήρες».

Μέγας ψυχολόγος, ιδανικός αναγνώστης ή καταραμένος ωτακουστής, ο Γιο Νέσμπο έχει την τάση να αρπάζει από παντού: από τα βιβλία του Ντοστογιέφσκι ή του Σαίξπηρ που λατρεύει ή από τα αμέτρητα ταξίδια και από τις ιστορίες των φίλων του. Για να γράψει μάλιστα τη Δίψα, το βαμπιρικό, σχιζοφρενικό τελευταίο του πόνημα (που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Μεταίχμιο), το οποίο περιγράφει εγκλήματα που γίνονται ύστερα από ραντεβού περιστασιακών επαφών, αναγκάστηκε να ανακρίνει στενή του φίλη, την οποία παρότρυνε να κάνει παραπάνω ραντεβού στο Tinder! Η σταθερή ροπή του Νέσμπο προς τον κυνισμό είναι, άλλωστε, μια αδιαφιλονίκητη κατάσταση των βαπτισμένων στον ματωμένο κόσμο του νουάρ, άμεσα συνδεδεμένη και με τις δικές του προσωπικές εμπειρίες στα σκοτεινά περίχωρα του Όσλο: τζάνκι, παρίες, έκπτωτοι άγγελοι της κοινωνικής ευμάρειας του Βορρά, όλοι αυτοί ενσωματώθηκαν ιδανικά στο καταιγιστικό και γοητευτικά σκληρό σύμπαν του. Οι ματωμένες λεπίδες φάνηκαν έτσι να χορεύουν με μουσική υπόκρουση ξεχασμένα κομμάτια της δεκαετίας του 70 ή τους πιο άγριους ρυθμούς του πανκ που συναρθρώνουν και τους αφηγηματικούς άξονες των βιβλίων του. Ουσιαστικά, ο Γιο Νέσμπο είναι ένας υπέροχος παλιομοδίτης που πρωτοπορεί, ένας αλλόκοτος Ντέιβιντ Μπόουι που αναγκάζεται να συμβιβαστεί με τους κανόνες του μπεστ σέλερ: εξού και ότι η δεκαετία του '70 είναι η περίοδος στην οποία επανέρχεται διαρκώς. Απόδειξη ότι ο πιο πετυχημένος ροκ ήρωας της ζωής του θα είναι πάντα ένας αλλόκοτος δολοφόνος, παραδομένος στη δίνη του αίματος, ένας μαέστρος που δίνει τον ιδανικό ρυθμό του θανάτου, γιατί έτσι είναι εκ φύσεως το κλασικό ροκ: προοορισμένο να ξεπερνάει πάντοτε τον ίδιο του τον μύθο, όπως ο Χάρι Χόλε ξεπέρασε τελικά σε φήμη τον συγγραφέα του.