1.
Στη φωτεινή γωνία του ονείρου. Στον Ευγένιο Αρανίτση χρωστάμε, μεταξύ πολλών άλλων, το ότι σύστησε την ποίηση του Νίκου Καρούζου (1926-1990) σε μια παλλόμενη πλειάδα περιπλανώμενων πολιτών που λάτρευαν την περιπέτεια της ποίησης και, προπάντων, την ποίηση της περιπέτειας. Αυτοί οι μποέμ μπαγάσηδες φρόντισαν να γνωρίσουν και τον ίδιο τον ποιητή Νίκο Καρούζο και να περάσουν μερόνυχτα μαζί του, πίνοντας ως το φουκαριάρικο συκώτι τους και αποφασισμένοι σύγκορμοι να μείνουν πιστοί στον στίχο του: Η άλλη μισή μας ηλικία θα περάσει / χαρτοπαίζοντας με τον θάνατο στα ψέματα. Και, όπως τα πεισματάρικα γεγονότα πιστοποιούν, πράγματι έτσι κυλάει η άλλη μισή τους ηλικία.
Στον Ευγένιο Αρανίτση χρωστάμε τώρα τον τόμο Οιδίπους Τυραννούμενος (εκδ. Ίκαρος) όπου συγκατοικούν οι πρώτες ποιητικές συλλογές του Καρούζου, τις οποίες ο ποιητής δεν ενέταξε στην έκδοση των Απάντων του, με σκόρπια ποιήματα δημοσιευμένα σε περιοδικά, με ποιήματα που ο Καρούζος χάρισε, χειρόγραφα ή δακτυλόγραφα, σε φίλους, και με ένα υπέροχα μυθοποιημένο μονόστιχο (Τσιτσάνη, πρέπει να πεθάνεις), το οποίο κλείνει τον τόμο και ανοίγει απανωτές πολλαπλές πύλες προς την όντως ποίηση. Ο Αρανίτσης, εδώ και χρόνια, με τρόπους μυθιστορηματικούς, βάλθηκε να μαζέψει όλο αυτό το δυσεύρετο και πολύτιμο υλικό, το οποίο φρόντισε φιλολογικά η Μαρία Αρμύρα. Έχουμε έτσι τη δυνατότητα να δούμε προπλάσματα ποιημάτων που έλαβαν αργότερα σχήμα και μορφή, πρωτόλεια που μαρτυρούν για τη γερή ποιητική κράση του Καρούζου ήδη από τα πρώτα του μπουσουλήματα στης Ερατώς την επικράτεια, αυτοσχεδιασμούς προορισμένους να χαθούν στα χορταριασμένα χάσματα του χρόνου, κι όμως σώθηκαν τελικά και στραφταλίζουν αδαμάντινοι.
Μολονότι μιλάει συχνά για θάνατο, η ποίηση του Καρούζου είναι ξόρκι στη φθορά, κατάφαση και ναι μεγάλο στη ζωή, ανάσα και δροσιά, ένα παγούρι στο ζωνάρι του οδοιπόρου, τα γρασωμένα άρβυλα, όπως ο ίδιος λέει. Πρέπει να ρίξουμε τον θάνατο στο πηγάδι, διαβάζουμε στο ποίημα «Ομιλίες του Επταήμερου». Και: Είχαμε καταλάβει απόψε ένα σπίτι σκοταδιασμένοι / και καταλήξαμε φως αναπάντεχο, γράφει και υμνωδεί και ψάλλει σε ένα, θρυλικό πια, ολιγόστιχο στιχούργημα/ρεπορτάζ από την 4η Ιανουαρίου του 1986, τριάντα και ένα έτη ύστερα από κείνο το Πλησίασε εδώ στη φωτεινή γωνία του ονείρου που έγραψε ο Καρούζος το 1955.
2.
Είμαστε τα εργοστάσια της ζωής. Ό,τι κατόρθωσε ο Αρανίτσης με τον Καρούζο, κατορθώνει εδώ και δεκαετίες ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης με τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Ψάχνει, βρίσκει, δωρίζει. Στον τόμο 1934 - Προϊστορία ή Καταγωγή (εκδ. Άγρα) ξεδιπλώνεται η ιστορία της πρώτης ποιητικής ενότητας του Εμπειρίκου που ολοκληρώθηκε πριν από οκτώ δεκαετίες και παρέμεινε έως σήμερα ανέκδοτη, και σε μεγάλο μέρος άγνωστη. Ο Γιατρομανωλάκης επιμελείται υποδειγματικά την έκδοση, προτάσσει ένα κείμενο σχεδόν εκατό σελίδων όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθούμε την πορεία του Εμπειρίκου από τις πρώτες του ποιητικές ενοράσεις στην ωριμότητα της Υψικαμίνου και της Ενδοχώρας. Αντιλαμβανόμαστε ότι ο Εμπειρίκος, καίτοι ουσιαστικά μόνος του, συγκροτεί την ποιητική του, οργανώνει τη φιλοσοφική και αισθητική υπόστασή του, συναντάται με τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά και πολιτικά ρεύματα του Μεσοπολέμου, συνάπτει φιλικές σχέσεις με τον André Breton, διατηρεί πάντα μια κρυστάλλινη διαύγεια, θαυμαστή και εκπληκτική, με δεδομένους τους καιρούς αναταραχής, συγχύσεως και ολέθρου στη διάρκεια των οποίων δρα και δημιουργεί. Θεωρώ ότι στην ακόλουθη παράγραφο του Γιατρομανωλάκη συνοψίζεται η μεγαλειώδης συμπληρωματικότητα που σαλεύει και σώζει μες στην ελληνική πραγματικότητα αιώνες τώρα μια διαλεκτική που υπερβαίνει θέσφατα και σκληρύνσεις, ζήλιες και μικροψυχίες, και ανοίγεται στο αίνιγμα του κόσμου σαν λύτρωση και λύση: «Σήμερα, κρίνοντας εκ των υστέρων αυτές τις πολιτικές και ποιητικές πράξεις δύο μειζόνων ποιητών μας, του Γιώργου Σεφέρη και του Ανδρέα Εμπειρίκου, μπορούμε να δούμε πως οι άνθρωποι αυτοί δεν έμειναν έξω από το πολιτικό κλίμα της εποχής. Ο Σεφέρης καταγράφει τα γεγονότα της εποχής του με βάση την ελληνική πραγματικότητα. Ο Εμπειρίκος επισκοπεί τα πράγματα διαφορετικά, όχι ως ποιητής ιστορικός, αλλά ως οραματιστής. Προβάλλει με φανατισμό και τόλμη το όραμα ενός νέου Κόσμου, πράγμα που θα συνεχίσει να κάνει σε όλη τη ζωή του».
radiobookspotting.blogspot.gr/