Βασισμένη στο έργο του Θεσσαλονικιού συγγραφέα και ποιητή Γιώργου Ιωάννου είναι η νέα παράσταση της ομάδας Bizoux de Kant με τον παράξενο τίτλο "Είσαι σκοπός και γύρω σου χορεύουν τσοπανόσκυλα". Ο εικαστικός και σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης, εξηγεί:
Από πού είναι ο τίτλος της παράστασης ;
Από το ποίημα Στρατόπεδο Παύλου Μελά της συλλογής του Γιώργου Ιωάννου Τα χίλια δένδρα. Εμένα βέβαια με ενδιέφερε περισσότερο ο τίτλος παρά το ίδιο το ποίημα ως ποίημα. Στο τέλος της παράστασης ακούγεται ως ομώνυμο τραγούδι. Αν και πάλι έχω κάνει μια μείξη, όπως σε όλη την παράσταση.
Είναι ενδιαφέρον ότι επέλεξες τον Ιωάννου, έναν λογοτέχνη που ανήκει στην μυθολογία της Θεσσαλονίκης…
Γιατί ο Ιωάννου είναι πολύ σημαντικός! Είναι αυτός που φέρνει στα ελληνικά γράμματα τον αστικό μοντερνισμό. Δηλαδή, αυτός που φτιάχνει μια ηθογραφία αλλά ειδωμένη μέσα από ένα προσωπικό βίωμα. Αυτό το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Ότι θα σου μιλάει για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, για την ιστορία, αλλά το περνάει μέσα από το δικό του κόσμο. Αυτό είναι πολύ ιδιαίτερο και παρόλο που δεν είμαι από τη Θεσσαλονίκη, τον διάβαζα από πολύ μικρός. Μου θύμιζε πολύ «Ελλάδα», και τώρα που τίθεται το θέμα τι είναι η ελληνική ταυτότητα προσπαθώ κι εγώ μέσα από αυτόν, να ανιχνεύσω αυτήν τη μνήμη. Όπως λέει και ο ίδιος ο Ιωάννου, αν δεν υπάρχει μνήμη δεν υπάρχει και γλώσσα. Αυτή η απώλεια είναι που με ενδιαφέρει. Γι’ αυτό φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Εξαιτίας της απώλειας της γλώσσας, δηλαδή της απώλεια της μνήμης. Εγώ μετά τα ρομαντικά κείμενα του 19ου αιώνα που ασχολήθηκα στο θέατρο, αλλά και με τους Έλληνες, με ενδιαφέρει να ανιχνεύσω την ταυτότητα μου. Να βρω την προσωπική μου λάσπη. Γι’ αυτό δεν βάζω λούστρο στην παράσταση μου αυτή, την θέλω άκομψη, άγρια, άτεχνη ίσως. Όπως ήταν και η ζωή του Ιωάννου. Είχε μπει σε τέτοιο βαθμό η βία στη ζωή του, που τον διαμόρφωσε κι εντέλει τον διέλυσε.
Σε ποιό του έργο βασίζεται η παράσταση;
Είναι μια σύνθεση κειμένων αλλά και σκόρπιες φράσεις, από τη Σαρκοφάγο, την Καταπακτή, το Δικό μας αίμα, από το Για ένα φιλότιμο, από ποιήματα, αποσπάσματα από μεταφράσεις της Παλατινής Ανθολογίας αλλά κυρίως βασίζεται στο μοναδικό του ανέκδοτο και άπαιχτο θεατρικό μονόλογο Η μεγάλη Άρκτος. Εκεί δείχνει τη ζωή ενός μοναχικού ανθρώπου που περιμένει τη ξαφνική επίσκεψη της μητέρας του και προσπαθεί να συμμαζέψει πράγματα που θα τον εκθέσουν. Μαζεύει φωτογραφίες πεθαμένων γιατί λέει «συγχύζεται» η μητέρα του αλλά και προφυλακτικά, καθώς είναι ένας άνθρωπος που είναι ήδη στην παρενδυσία. Μιλάει για τη ζωή του, πως βιάστηκε από τον πατριό του, πως βρέθηκε εδώ που βρέθηκε. Η «μεγάλη άρκτος» είναι η μάνα, αυτό το δίπολο που υπάρχει πάντα στον Ιωάννου, αλλά και σε όλους μας. Η μάνα είναι η επίσκεψη της βίας και της εξωτερικής πραγματικότητας, αλλά παράλληλα είναι αυτό που ζητάει σαν αποκούμπι, μια αγκαλιά.
Πως εντάσσεται ο μονόλογος στο όλο έργο ;
Αυτό είναι το στοίχημα της παράστασης. Τον μονόλογο τον φέρνει ο Στράτος Τζώρτζογλου, και ο Ιούλιος Τζιάτας και η Λένα Δροσάκη σε ένα παράλληλο ταμπλό βιβάν, τα κομμάτια της μνήμης. Μέσα σε ένα κοτέτσι στο οποίο ζουν, το οποίο προέκυψε από μια πληροφορία που είχα από τον ποιητή Κοντό, ότι ο Ιωάννου είχε κατοικίδιο μια κότα που είχε βρει στην οδό Αθηνάς. Την είχε ονομάσει Καίτη και είχε γράψει και μια ωδή γι’ αυτήν. Την ερωτεύτηκε παράφορα, έγινε η φιλενάδα του, ο εξομολόγος του. Παράλληλα χρησιμοποιώ υλικό από ένα διήγημα από τη Σαρκοφάγο, την Μεγαλοκόρη -με κάποιες παρεμβάσεις που έγιναν- όπου μια μάνα που ζούσε μέσα σε ένα κοτέτσι το οποίο της είχαν παραχωρήσει και όπου πέθανε και την έβγαλαν σέρνοντας την και την ξάπλωσαν κάτω από τη βερικοκιά της αυλής, άνοιξη του ’42 μες στον πόλεμο. Οπότε το κοτέτσι είναι και ένα ψυχικό τοπίο. Αυτό που εντέλει με ενδιαφέρει πάρα πολύ, είναι να συναντήσω την προσωπική μου μνήμη. Να συναντήσω την ξεχασμένη Ελλάδα. Να βρω πως μπορεί μια ελληνική αισθητική να αποκτήσει έναν φορμαλισμό σύγχρονο.
Εντάσσεις και την Ομόνοια;
Υπήρξε πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής του Ιωάννου καθώς από το ’70 και μετά ζει στην Αθήνα. Εμένα με ενδιαφέρει το «καμένο» κομμάτι του. Η συνεχής έκπτωση όταν μπαίνει η βία στη ζωή του, η πραγματικότητα, και τον χαλάει. Όσο πιο πίσω πηγαίνεις, στην περίοδο της Θεσσαλονίκη, είναι και καλύτερος λογοτέχνης. Όταν ακόμα ο έρωτας υπονοείται.
συνέντευξη: Χρήστος Παρίδης
φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ
BIJOUX DE KANT
ΕΙΣΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΣΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΤΣΟΠΑΝΟΣΚΥΛΑ
Μια παράσταση βασισμένη στο έργο του Γιώργου Ιωάννου
σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
μουσική: Κώστας Δαλακούρας
παίζουν: Στράτος Τζώρτζογλου, Ιούλιος Τζιάτας, Λένα Δροσάκη
Από 26 & 27 Δεκεμβρίου και από 3 Ιανουαρίου έως 17 Φεβρουαρίου 2013 κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21:30
ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ Πειραιώς 206, Ταύρος