Η μεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη δεν χρειάζεται συστάσεις, αφού έχει κατακτήσει τις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου. Λίγες μέρες πριν συμπράξει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην υποβλητική (όσο και απαιτητική) Τρίτη Λειτουργία του Άντον Μπρούκνερ, μιλά για τα πρώτα της βήματα στον γοητευτικό κόσμο της όπερας αλλά και για το γεμάτο προκλήσεις ταξίδι που οδηγεί στην καταξίωση.
— Σε παλαιότερη συνέντευξή σας έχετε πει ότι το οικογενειακό σας περιβάλλον υπήρξε σημαντικός παράγοντας στην εμπλοκή σας με τη μουσική. Είναι τελικά η οικογένεια καθοριστική για έναν καλλιτέχνη ή έχει μεγαλύτερη σημασία η έφεση;
To οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να διακρίνει τις δεξιότητες και την έφεση του παιδιού έγκαιρα και να το βοηθήσει να βρει το δρόμο του.
— Η Κεφαλονιά, από όπου κατάγεστε, έχει παράδοση στη μουσική. Αυτά τα ακούσματα πιστεύετε ότι σας επηρέασαν και αν ναι, με ποιο τρόπο;
Η καταγωγή της μητέρας μου είναι από την Κεφαλονιά και του πατέρα μου από την Κόρινθο. Και οι δύο γονείς μου αγαπούν τη μουσική. Ο πατέρας μου με μύησε στην κλασική μουσική και την όπερα. Της μητέρας μου της άρεσε πάντα να τραγουδάει.
Η όπερα συνεχώς ανανεώνεται, εξελίσσεται και ακολουθεί την εποχή, κρατώντας όμως και την ιστορική της ταυτότητα. Αν η όπερα είχε μείνει στις παλιές εκτελέσεις και στατικές σκηνοθεσίες θα είχε πεθάνει.
— Έχετε ασχοληθεί πολύ και με τον κλασικό χορό. Πόσο σημαντική είναι η κίνηση στην καριέρα σας ως λυρικής ερμηνεύτριας;
Ο χορός από πολύ μικρή ηλικία μου έμαθε τι σημαίνει αρμονία, τι σημαίνει να αισθάνεσαι και να ερμηνεύεις με το σώμα σου τη μουσική.
Αργότερα αυτή η γνώση με βοήθησε να κατανοήσω και να ενσωματώσω τη θεωρία τη τεχνικής του τραγουδιού αλλά με βοήθησε και στην ελευθερία της κίνησης στη σκηνή. Όλες οι τέχνες μας βοηθάνε στην άσκηση της δικής μας.
— Πώς θυμάστε τα πρώτα σας βήματα στο λυρικό τραγούδι; Κυρίαρχες ήταν οι δυσκολίες ή η εξερεύνηση αυτού του νέου χώρου;
Η πρώτη μου εμφάνιση στη σκηνή της Λυρικής αλλά και το ντεμπούτο μου στο Μέγαρο Μουσικής ήταν με τον ίδιο ρόλο: την Ντοραμπέλα στο «Έτσι κάνουν όλες» του Μότσαρτ. Ρόλος που μου ταίριαζε γάντι και με έκανε να αισθανθώ σαν το σπίτι μου στη σκηνή. Είχα βρει τον χώρο μου, την όπερα. Όλα μου ήρθαν ομαλά και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες.
— Ποιες συμβουλές κρατάτε από τους δασκάλους δίπλα στους οποίους θητεύσατε;
Ήμουν πολύ τυχερή που από την αρχή επικοινώνησα ουσιαστικά με τη δασκάλα μου, τη Μίσα Ικεούτσι, και είχα μαζί της μια πολύ γρήγορη εξέλιξη μέχρι το δίπλωμά μου.
Μετά οι σπουδαίοι Φραγκίσκος Βουτσίνος και Κώστας Πασχάλης με βοήθησαν πολύ να αποκτήσω περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Και τα μαθήματα που πήρα στο εξωτερικό από εξαιρετικούς δασκάλους με βοήθησαν να ολοκληρωθώ ως καλλιτέχνης.
Πάντως, όπως έλεγαν όλοι οι δάσκαλοί μου, η σκηνή είναι το καλύτερο σχολείο. Στη σκηνή μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε, ωριμάζουμε.
— Θα λέγατε ότι η όπερα, τα τελευταία χρόνια κερδίζει όλο και μεγαλύτερο κοινό; Και αν ναι, πού οφείλεται αυτό;
Η όπερα συνεχώς ανανεώνεται, εξελίσσεται και ακολουθεί την εποχή, κρατώντας όμως και την ιστορική της ταυτότητα. Αν η όπερα είχε μείνει στις παλιές εκτελέσεις και στατικές σκηνοθεσίες θα είχε πεθάνει. Βέβαια και οι ιστορικές σκηνοθεσίες έχουν το μεγαλείο και τη γοητεία τους, αλλά αφορούν πιο εξειδικευμένο κοινό.
Οι πιο φρέσκες ερμηνευτικές και σκηνικές ματιές κάνουν την όπερα πιο ελκυστική στο κοινό, και πλέον με τους ηλεκτρονικούς τίτλους δεν υπάρχει και το πρόβλημα της γλώσσας. Είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που έχουν δει μια παραγωγή όπερας και δεν έχουν ενθουσιαστεί.
Όσοι δεν την ξέρουν, συχνά νομίζουν ότι πρόκειται για κάτι δυσνόητο, ενώ η όπερα είναι κατά βάση λαϊκό είδος. Φυσικά η διαφήμιση και η προβολή των παραστάσεων παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο στην προσέλκυση του κοινού.
— Πώς αντιμετωπίζετε τις αλλαγές στην αντίληψη κοινού αλλά και παραγωγών σχετικά με τις ερμηνεύτριες; Για παράδειγμα, το γεγονός ότι έχει μάλλον καταρριφθεί το στερεότυπο της «υπέρβαρης» τραγουδίστριας.
Ζούμε πλέον στην εποχή της εικόνας. Δεν είναι τυχαίο ότι το αυξημένο ενδιαφέρον για την όπερα δεν το έφεραν μόνο τόσο τα σύγχρονα έργα όσο οι σύγχρονες σκηνοθεσίες. Ο σκηνοθέτης πλέον είναι ισότιμος με τον διευθυντή ορχήστρας, για να μην πω και σημαντικότερος.
Οι σκηνοθέτες θέλουν να ταιριάζεις και οπτικά με τον ρόλο και τη δική τους αντίληψη για το έργο και να έχεις σκηνική παρουσία.
Βέβαια οι σπουδαίες φωνές πάντα θα ξεχωρίσουν, αλλά είναι σίγουρα πιο δύσκολο να επιβληθείς και να κάνεις καριέρα αν είσαι υπέρβαρος – κι αυτό ισχύει για άνδρες και γυναίκες.
Καμιά φορά όμως η αναζήτηση της ιδανικής εικόνας για τον ρόλο φτάνει σε όρια υπερβολής, θυσιάζοντας την ποιότητα. Η όπερα είναι πάνω απ' όλα μουσική.
— Ποια η σχέση σας με τον χρόνο; Πώς διαχειρίζεστε το αναμφισβήτητο πλεονέκτημα της μακράς εμπειρίας αλλά και πώς προετοιμάζεστε για τις προκλήσεις του μέλλοντος σε σχέση και με τη φωνή σας;
Ο χρόνος, ως εμπειρία, είναι εξέλιξη, ωρίμανση. Η μεγάλη μου εμπειρία με έχει κάνει δυνατή και μου έχει δώσει μεγάλη αυτοπεποίθηση. Κανένας ρόλος δεν με τρομάζει και καμιά τεχνική δυσκολία. Ξέρω πια ότι τα πάντα μπορώ να τα ξεπεράσω και αυτό με κάνει να νιώθω δυνατή.
— Ποια θεωρείτε ότι είναι η καλύτερη περίοδος στην καριέρα ενός ερμηνευτή; Και στη δική σας;
Όταν πια έχεις αρκετή εμπειρία και απολαμβάνεις την κάθε σου εμφάνιση. Αυτό εδραιώνει και την αποδοχή του κοινού.
Το κοινό πάντα ανταποκρίνεται θετικά στον ερμηνευτή που νιώθει αυτοπεποίθηση και μπορεί να αφεθεί στη μουσική και να επικοινωνήσει μαζί του. Άλλωστε οι ερμηνείες των μεγάλων ρόλων βαθαίνουν με τον χρόνο.
—Έχετε σπουδάσει και Νοσηλευτική. Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που σκεφθήκατε ότι μπορεί να μην ασχοληθείτε τελικά με τη μουσική;
Όχι, από τότε που γνώρισα το λυρικό τραγούδι δεν σκέφτηκα ποτέ να ασχοληθώ με κάτι άλλο. Ακολούθησα τον δρόμο της μουσικής σαν υπνωτισμένη.
Όμως δεν αποκλείω η ζωή να με πάει σε κάποιο άλλο δρόμο κάποια στιγμή στο μέλλον. Έχω αρκετά ενδιαφέροντα και θα ήθελα να ασχοληθώ κάποια στιγμή και με αυτά.
— Είστε διεθνώς καταξιωμένη μεσόφωνος και έχετε εμφανιστεί σε μερικές από τις πιο σημαντικές αίθουσες παγκοσμίως (π.χ. Carnegie Hall). Πώς αισθάνεστε για τη σύμπραξη με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών;
Με την ΚΟΑ έχω συνεργαστεί πολλές φορές στο παρελθόν και πάντα μου δίνεται η ευκαιρία να ερμηνεύσω σπουδαία έργα. Δεν είχε τύχει τα τελευταία χρόνια να συνεργαστώ με την ορχήστρα και όταν μου το πρότεινε ο κ. Τσιαλής χάρηκα πολύ.
— Ποιες οι ερμηνευτικές προκλήσεις αλλά και δυσκολίες σχετικά με τη «Λειτουργία αρ. 3 σε φα ελάσσονα» του Άντον Μπρούκνερ, την οποία θα ερμηνεύσετε στην Πασχαλινή Συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών;
Ο Άντον Μπρούκνερ είναι ένας από τους αγαπημένους μου συνθέτες. Γνώριζα τις μεγαλειώδεις συμφωνίες του αλλά δεν είχα ερμηνεύσει ποτέ την Λειτουργία αρ. 3.
Μελετώντας την, είδα ότι στο έργο η χορωδία έχει πολύ σημαντικό ρόλο και τα σολιστικά μέρη είναι μικρότερα αλλά πολύ απαιτητικά καθώς χρειάζεται οι ερμηνευτές να διαθέτουν μεγάλη φωνητική έκταση.
— Από τους δεκάδες ρόλους που έχετε ερμηνεύσει, θα μπορούσατε να ξεχωρίσετε κάποιους που είναι οι αγαπημένοι σας;
Κάθε ρόλος που ερμηνεύω γίνεται ο αγαπημένος μου. Αν πρέπει να ξεχωρίσω κάποιους θα μπορούσα να πω: Ο Ρουτζέρο στην Αλτσίνα, ο Σέστο στον Ιούλιο Καίσαρα και η Δηιάνειρα στον Ηρακλή του Χέντελ. Η Πηνελόπη στην Επιστροφή του Οδυσσέα του Μοντεβέρντι, η Ντοραμπέλα στο Έτσι κάνουν όλες και ο Κερουμπίνο στους Γάμους του Φίγκαρο του Μότσαρτ, η Σταχτοπούτα και η Ροζίνα από τον Κουρέα της Σεβίλλης του Ροσίνι, η Κάρμεν του Μπιζέ, ο Ρομέο στους Καπουλέτους και Μοντέγους του Μπελίνι, η Τζοβάνα Σέιμουρ στην Άννα Μπολένα του Ντονιτσέτι... και πολλοί άλλοι.
— Πολλοί ίσως πιστεύουν ότι είναι δύσκολο να χτίσει κανείς μια καριέρα τόσο σημαντική όσο η δική σας με έδρα την Ελλάδα. Τι θα απαντούσατε;
Τίποτα δεν είναι δύσκολο, αν αποφασίσεις τι είναι αυτό που θέλεις πραγματικά. Εγώ ήμουν ξεκάθαρη ότι δεν ήθελα να φύγω από την Ελλάδα και είδα ότι τελικά αυτό δεν ήταν πρόβλημα στην καριέρα μου.
— Τι θα λέγατε σε όσους επιθυμούν να ασχοληθούν επαγγελματικά με το λυρικό τραγούδι; Τελικά είναι μακρύς ο δρόμος για την Ιθάκη;
Μα αυτό είναι το ωραίο με την Ιθάκη, σου φέρνει ένα μεγάλο ταξίδι – αρκεί να είναι το ταξίδι που θέλεις εσύ να κάνεις. Θα τους έλεγα λοιπόν αν αυτό είναι το όνειρό τους, να το ακολουθήσουν, και να ακούν πάντα προσεκτικά την κριτική. Να δίνουν σημασία και στα αρνητικά σχόλια γιατί μόνο έτσι θα βελτιώνονται.
Άλλωστε, αν δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το κοινό μας με την τέχνη μας, δεν μπορούμε να σταθούμε επαγγελματικά. Για να έχεις διάρκεια πρέπει πάντα να βελτιώνεσαι.
Info
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών - Πασχαλινή Συναυλία
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, 210 7282333)
24/4, 20:30