Οι δημιουργίες της Elif Varol Ergen από την Άγκυρα δεν περνούν απαρατήρητες. Η τέχνη της θέλει να γκρεμίσει τα στερεότυπα γύρω από τις γυναίκες που έχουν εδραιωθεί μέσα στο χρόνο. Ο βίαιος κόσμος των manga είναι εδώ αλλά είναι απαλλαγμένος από την ποπ ελαφρότητά του. Οι γκροτέσκο ήρωες της πρωταγωνιστούν σε ένα ανατριχιαστικό σπλάτερ και της επιτρέπουν να μιλήσει για όλα όσα οι γυναίκες καταπιέζουν.
Σε μια χρονιά που οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση είχαν την μορφή χιονοστιβάδας και με την λέξη «φεμινισμός» να ανακηρύσσεται η λέξη του 2017, η τέχνη της Elif Varol Ergen δεν είναι απλά άλλο ένα κερασάκι στην τούρτα. Αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται: σε μια χώρα που, όπως μας λέει, καθημερινά ανακοινώνεται η δολοφονία μιας γυναίκας. Την ακούμε στη συνέντευξη που παραχώρησε στη LIFO.gr
Σήμερα τα πράγματα που με ενοχλούν περισσότερο είναι η επαναλαμβανόμενη παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και η κατανόηση που δείχνουμε στην πατριαρχική κοινωνία. Δυστυχώς κάθε μέρα οι φόνοι των γυναικών αυξάνονται στην Τουρκία και οι φωνές τους δεν μπορούν να ακουστούν.
— Πες μας λίγα πράγματα για εσένα και το οικογενειακό σου background.
Είμαι καλλιτέχνις και ακαδημαϊκός που ζει στην Άγκυρα. Έχω το δικό μου στούντιο και διδάσκω εικονογράφηση στο Hacettepe University Faculty of Fine Arts, επίσης έχω κάνει ένα διδακτορικό για την ιαπωνική κουλτούρα των κόμικ και της εικονογράφησης. Μου αρέσουν οι σύγχρονες εικονογραφήσεις που έχουν να κάνουν με φεμινιστικά κόνσεπτ. Επίσης μου αρέσουν οι ιαπωνικές ταινίες τρόμου, η μυθολογία των αρχαίων και οι χειρόγραφες εικονογραφήσεις αποτελούν για εμένα μια ατέλειωτη σουρεαλιστική πηγή έμπνευσης.
Όλοι οι πρόγονοί μου είναι από την Ελλάδα, τα Γιάννενα και τη Δράμα, ήρθαν στην Τουρκία με την ανταλλαγή του πληθυσμού τη δεκαετία του τριάντα. Ανακάλυψα ότι το οικογενειακό μου δέντρο βρισκόταν πριν 280 χρόνια στην Ελλάδα και ήταν μια από τις πιο συναρπαστικές στιγμές της ζωής μου. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος τρέφω αισθήματα συμπάθειας για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
— Ποιες είναι οι πιο έντονες αναμνήσεις που έχεις από την παιδική σου ηλικία;
Υπάρχουν εκατομμύρια, όμως εάν έλεγα μια θα αναφερόμουν στα πρώτα ζώα που απέκτησα (χελωνάκια και κουνέλια), το πρώτο σετ κραγιόν και τις στιγμές που έκανα skate στον πάγο.
— Νομίζω ότι η τέχνη σου εκφράζει θυμό περισσότερο από καθετί. Τι σε θυμώνει στις μέρες μας;
Η ιδέα για αυτήν τη δουλειά προήλθε από την τρίτη σελίδα μιας εφημερίδας και την είδηση της δολοφονίας μιας μητέρας από τη μικρή της κόρη. Αυτό το ανατριχιαστικό γεγονός με έκανε να σκεφτώ σχετικά με το σκοτεινό υπόβαθρο αυτού του ψυχρού φόνου. Αυτό το είδος της ειδησεογραφίας έδωσε αυτές τις γκροτέσκο φόρμες στις προηγούμενες δουλειές μου, οι οποίες έχουν να κάνουν με κρυμμένη παιδική κακοποίηση και οικογενειακή βία
Σήμερα, τα πράγματα που με ενοχλούν περισσότερο είναι η επαναλαμβανόμενη παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και η κατανόηση που δείχνουμε στην πατριαρχική κοινωνία. Δυστυχώς κάθε μέρα οι φόνοι των γυναικών αυξάνονται στην Τουρκία και οι φωνές τους δεν μπορούν να ακουστούν.
— Ένα top 5 με τους αγαπημένους σου καλλιτέχνες και ένα σύντομο σχόλιο για τον καθένα..
1.
Satoshi Kony
2.
Keichi Tanaami
3.
Albrecht Durer
4.
Austin Osman Spare
5.
Banksy
— Πιστεύεις ότι η κοινωνία έχει κάποια υποχρέωση απέναντι στους καλλιτέχνες;
Η κοινωνία κάποιες φορές μπορεί να έχει περίεργες αντιδράσεις απέναντι στους καλλιτέχνες και τις δουλειές τους. Σκέφτομαι ότι αυτό είναι φυσιολογικό, οι καλλιτέχνες (κάποιοι από αυτούς) είναι μπροστά από την εποχή τους και μιλούν για ιδέες, προσφέροντας μια διαφορετική οπτική στα πράγματα, με τρόπο που η κοινωνία δεν έχει σκεφτεί.
— Τι σημαίνει να είσαι φεμινίστρια στην Τουρκία;
Σημαίνει να έχεις να δώσεις πολλούς αγώνες και να έχει να αντιμετωπίσεις αρκετά θέματα σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών, εάν δεν θες να αποδεχθείς το κυρίαρχο σύστημα των αντρών! Είναι θλιβερό να ακούμε στις ειδήσεις ότι κάθε μέρα γίνεται μια δολοφονία γυναίκας. Η λύση μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από την εκπαίδευση στην οικογένεια, και μάλιστα την εκπαίδευση σε πολύ μικρή ηλικία.
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αποβάλουμε την ανισότητα ανάμεσα στα δυο φύλα που υπάρχει μέσα στο μυαλό μας και μετά θα ακολουθήσει και η κοινωνία.
Θα ήθελα να απαντήσω στην ερώτηση και ως γυναίκα καλλιτέχνις στην Τουρκία: Θα μπορούσα να πω ότι η Τουρκία είναι ένα νέο έδαφος για τη σύγχρονη τέχνη ιδιαίτερα μετά το 2000. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες από την Τουρκία είναι βαθιά συνδεδεμένοι με την εθνική τους ταυτότητα, βρίσκονται ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση και υπάρχουν αρκετά νέα ταλέντα που αναδύονται στην καλλιτεχνική σκηνή της Τουρκίας. Αν και η σύγχρονη τέχνη έχει προσελκύσει ένα μεγάλο κοινό, η φεμινιστική τέχνη και οι φεμινιστές καλλιτέχνες εξακολουθούν να μην έχουν βρει επαρκώς την αξία τους στην τούρκικη καλλιτεχνική σκηνή.
Μπορώ να επισημάνω ότι υπάρχουν πολύ λίγες φεμινιστικές καλλιτεχνικές δουλειές και γυναίκες καλλιτέχνιδες από την Τουρκία που λαμβάνουν μέρος στις Μπιενάλε, σε καλλιτεχνικά σόου, street performances και γκαλερί τέχνης.
Εκτός από αυτό, προφανώς υπάρχουν ελάχιστες γκαλερί που έχουν διευθύντριες ή ιδιοκτήτριες γυναίκες, παρά το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη είναι το κέντρο της καλλιτεχνικής αγοράς της Τουρκίας. Επίσης, υπάρχει χαρακτηριστική διαφορά στον αριθμό των γυναικών που είναι καλλιτέχνιδες συγκριτικά με τους άντρες συναδέλφους τους.
— Πώς σε άλλαξε η μητρότητα;
Με άλλαξε τόσο με καλό όσο και με κακό τρόπο. Πρώτα απ’ όλα έγινα περισσότερο ανήσυχη, όμως έμαθα να έχω
Η μητρότητα σε αλλάζει για πάντα, υπάρχει οπωσδήποτε ένας καινούριος εαυτός που προστίθεται στις άλλες προσωπικότητες που υπάρχουν μέσα μου. Οι ορμονικές αλλαγές και η ανησυχία επηρέασαν ολοκληρωτικά τα σχέδια και τα κόνσεπτ που έκανα. Μπορείς να δεις τις διαφορές στη δουλειά μου, στο πριν και το μετά τη μητρότητα.
Μπορώ να γράφω σελίδες για αυτό το θέμα αλλά θα σας κάνω να βαρεθείτε.
— Πες μας για την ιδέα της δημιουργίας του έργου σου «Killer Womb».
Το «Killer Womb» είναι μια από τις πρώτες μου δουλειές, που έγινε το 2011 σε καμβά. Σε αυτό τον πίνακα το κόνσεπτ των σχέσεων των γονέων με τα παιδιά, η άγνοια, η ταλαιπωρία και η ανταμοιβή εκφράζονται στο κοινό μέσα από μια τεράστια γκροτέσκο μήτρα. Αυτή η μορφή τροφοδοτεί τη βία με όπλα την ίδια στιγμή. Εντελώς σκοτεινά συναισθήματα, καμία ελπίδα, μοιάζει με σκηνή προερχόμενη από ταινία τρόμου.
Ανακάλυψα ότι το «Killer Womb» είναι ένα σύνδρομο, όταν έκανα έρευνα για τα κόνσεπτ και μου άρεσε να το χρησιμοποιήσω στις δουλειές μου. Τα NKC (natural killer cells) είναι αμυντικά κύτταρα στο ανοσοποιητικό σύστημα τα οποία επιτίθενται σε ανεπιθύμητα ξένα κύτταρα που βρίσκονται στο σώμα, όπως τους ιούς ή τους όγκους.
Το 15% των NKC κυττάρων στις γυναίκες αντιλαμβάνονται το έμβρυο ως απειλή. Αυτό αποκαλούμε «killer womb» σύνδρομο επειδή προκαλεί τον θάνατο με το να μην επιτρέπει στο έμβρυο να μεγαλώσει.
— Είδα στο instagram φωτογραφίες σου από την Ελλάδα. Θα μπορούσες να μας πεις περισσότερα για το ταξίδι σου;
Έχω επισκεφτεί την Ελλάδα δυο φορές. Μια το 2012, τη Χίο και την Λέσβο, και φέτος την Αθήνα και την Κεφαλονιά. Όλα τα ταξίδια μου στην Ελλάδα ήταν οι καλύτερες διακοπές της ζωής μου, ιδιαίτερα οι μέρες στην Αθήνα. Η πόλη πιστεύω είναι ζωντανή και γεμάτη κέφι. Έχω εμβαθύνει στη μυθολογία και την ιστορία της. Η Κεφαλονιά έχει τις πιο όμορφες θάλασσες και παραλίες που έχω δει, σχεδόν σουρεαλιστικές. Όμως, στη Χίο και στην Λέσβο αισθάνθηκα τη ζεστασιά και τη φιλοξενία. Δεν μπορώ να ξεχάσω τα χταπόδια, το ούζο και τα tapas.
— Στείλε ένα μήνυμα στον 16χρονο εαυτό σου.
Κάνε αυτό που κάνεις, όμως δούλεψε περισσότερο. Μην φοβάσαι να ανοίξεις τους ορίζοντές σου με τη μόρφωση.
— Θα μπορούσες να μας στείλεις μια φωτογραφία με κάτι που αγαπάς;
Info: Elif Varol Ergen