Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

10 χρόνια Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης: αυτά είναι τα κορυφαία του εκθέματα

Ορισμένα, ειναι μοναδικά παγκοσμίως

10 χρόνια Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης: αυτά είναι τα κορυφαία του εκθέματα

Στα πιο γνωστά έργα της συλλογής συναριθμούνται τα δύο ξυλόγλυπτα θυρόφυλλα της Μεσοποταμίας του 8ου αιώνα, ένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ου αιώνα, το ορειχάλκινο κιβωτίδιο με την υπογραφή του Ισμαήλ ιμπν αλ – Ουάρντ αλ – Μάουσιλι και τη χρονολογία 1220, ο χάλκινος αστρολάβος του Αχμάντ ιμπν αλ – Σαράτζ με χρονολογία 1328/29 και η περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ου αιώνα

Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης που άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό τον Ιούλιο του 2004, εφέτος συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας στο νεοκλασικό κτήριο που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας κοντά στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, δωρεά του Λάμπρου Ευταξία.

Η ενότητα των έργων του Ισλαμικού πολιτισμού, με όλες τις επιμέρους παραλλαγές, που εμφανίζουν οι εκδηλώσεις του από τις Ινδίες και την Περσία, τη Μεσοποταμία και τη Μικρά Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αραβία, την Αίγυπτο και τη Β. Αφρική ως τη Σικελία και την Ισπανία, συγκαταλέγεται στις πιο σημαντικές παγκοσμίως. Πάνω από 8.000 δείγματα κεραμεικής, μεταλλοτεχνίας, χρυσοχοΐας, υφαντικής ξυλογλυπτικής, υαλουργίας, μικρότερες ομάδες από οστέινα αντικείμενα, ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες, και όπλα, καθώς και τον εσωτερικό μαρμαροθετημένο διάκοσμο μιας αίθουσας υποδοχής ενός αρχοντικού του 17ου αιώνα από το Κάιρο, υπομνηματίζουν με συνέπεια τη συνέχεια του ισλαμικού χρόνου από την πρωτοϊσλαμική ως την οθωμανική εποχή και την εξέλιξη της ισλαμικής τέχνης ως το 19ο αιώνα.


Πλακίδια με θυσανωτά φύλλα και τουλίπες των εργαστηρίων Ιζνίκ του 16ου αιώνα. Παρόμοια πλακίδια κοσμούν το μαυσωλείο του μάρτυρα Εγιούπ στην Κωνσταντινούπολη. Υ 73 εκ. (68, 72, 109)

Στα πιο γνωστά έργα της συλλογής συναριθμούνται τα δύο ξυλόγλυπτα θυρόφυλλα της Μεσοποταμίας του 8ου αιώνα, ένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ου αιώνα, το ορειχάλκινο κιβωτίδιο με την υπογραφή του Ισμαήλ ιμπν αλ – Ουάρντ αλ – Μάουσιλι και τη χρονολογία 1220, ο χάλκινος αστρολάβος του Αχμάντ ιμπν αλ – Σαράτζ με χρονολογία 1328/29 και η περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ου αιώνα. Η συλλογή που συγκροτήθηκε από τον Αντώνη Μπενάκη και συνεχώς εμπλουτίζεται από δωρεές, είναι μοναδική τόσο στην Ελλάδα όσο και στα Βαλκάνια. Η σημασία του υλικού της συνίσταται στην καλλιτεχνική και ιστορική αξία των αντικειμένων που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μοναδικά παγκοσμίως.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης σε στενή εγγύτητα με την Μέση Ανατολή και οι πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις είναι ορατές σε διάφορες περιόδους. Βασικός σκοπός της δημιουργίας του παραρτήματος ήταν και είναι η ανάδειξη της τέχνης του ισλαμικού κόσμου και η γνωριμία και κατανόηση των γειτονικών λαών και πολιτισμών. Με τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, εκδηλώσεων, ξεναγήσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης κατόρθωσε μέσα στα δέκα χρόνια λειτουργίας του να προβάλει με επιτυχία ποικίλες όψεις του ισλαμικού κόσμου και αποκτώντας ένα πιστό κοινό.

Η αναγνώριση της μοναδικότητάς και της προσφοράς του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, επισφραγίστηκε με την επιλογή του ως τιμώμενο μουσείο στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων του 2010.

Πλακίδια με το διακοσμητικό οθωμανικό θέμα τσινταμάνι που συνδυάζει τρεις κύκλους με δύο κυματιστές γραμμές. Παρόμοια πλακίδια κοσμούν την Αίθουσα της Φιάλης στο ανάκτορο Τοπκαπί της Κωνσταντινούπολης, Ιζνίκ, 17ος αι. Υ. 174 εκ. (69)
Δοχείο με ζωόμορφες λαβές που φέρει μαύρο και κυανό ζωγραφιστό διάκοσμο. Οι εξωτερικές επιφάνειες κοσμούνται με φυτικά κοσμήματα, χαρακτηριστικά της κεραμικής του Κασάν, πόλη του Ιράν. Αρχές 13ου αι. Ύψ. 15,5 εκ. Δωρεά Μαρίνας Λάππα-Διομήδους (1401)
Βελούδινο κάλυμμα σέλας με αντικριστό διάκοσμο υφασμένο με μεταλλικά νήματα. Απεικονίζεται η χαρακτηριστική εγχώρια χλωρίδα της οθωμανικής τέχνης. Αυτό το εξαιρετικής ποιότητας ύφασμα προφανώς προοριζόταν για επίσημες παρελάσεις. Τουρκία, Προύσα, τέλος 16ου-αρχές 17ου αι. Ύ. 185 εκ. (3784)
Mεταξωτό ύφασμα με φυτικό διάκοσμο. H πληθωρική χρήση αργυρών και χρυσών νημάτων, καθώς και το μεγάλο μέγεθος του σχεδίου, καθιερώνουν το πολυτελές αυτό ύφασμα ως ένα από τα ακριβότερα δείγματα της οθωμανικής αυλικής υφαντικής. Τουρκία, πιθανόν Κωνσταντινούπολη, μέσα 16ου αι. Ύψ. 133 εκ. (3896)


Κεντημένο κάλλυμα με πλούσιο άνθινο διάκοσμο από την περιοχή Μπουχάρας του 19ου αι. Υ. 263 εκ. (6789).


Θυρόφυλλο με σύνθετο φυτικό διάκοσμο, φιλοτεχνημένο με λοξότμητη τεχνική. Η θύρα, της οποίας το άλλο μισό φυλάσσεται στο Μουσείο του Λούβρου, πιθανότατα προέρχεται από την αίθουσα του θρόνου του αββασιδικού παλατιού Τζάουσακ αλ-Χακάνι, στη πόλη Σαμάρρα του Ιράκ. 9ος αι. Ύ. 238 εκ. (9128)


Ξυλόγλυπτη πλάκα με σύνθετο αραβούργημα σε δύο επίπεδα. Από τα κύρια χαρακτηριστικά της ισλαμικής τέχνης, το αραβούργημα είναι ένας ατέρμονα επαναλαμβανόμενος φυτικός διάκοσμος που προσφέρει τη δυνατότητα κάλυψης κάθε επιφάνειας οποιουδήποτε σχήματος και όλων των διαστάσεων. Συρία, 13ος αι. Ύ. 61 εκ. (9243)


Οστέινο διακοσμητικό πλακίδιο από επένδυση επίπλου με ανάγλυφο φυτικό διάκοσμο, πουλιά και λαγό. Η διάταξη των διακοσμητικών στοιχείων παραπέμπει στην όψιμη εποχή της πρώτης ισλαμικής δυναστείας, των Ομμεϋαδών (661-750). Αίγυπτος ή Συρία, 8ος αι. Ύ. 15 εκ. (10411)


Ορειχάλκινο κηροπήγιο με διάκοσμο από ένθετο ασήμι και χρυσό, έργο του μάστορα Αλή. Ο πυκνός διάκοσμος περιλαμβάνει ανθρώπινες μορφές, τα δώδεκα ζωδιακά σύμβολα, ζεύγη πουλιών και ρέουσα επιγραφή με τους τίτλους ενός ανώνυμου ηγεμόνα, πιθανόν, του ορτουκίδη σουλτάνου του Μαρντίν, Σαμς αλ-Ντιν-Σαλίχ. Ιράκ, Μοσούλη, 1317-18. Ύ. 53 εκ. (13038)


Χαλί με αραβική ευχετική επιγραφή για τον κάτοχο και αναφορά στο βασιλικό εργαστήριο της Τιβεριάδας. Η μοναδική επιγραφή της ψάθας επιβεβαιώνει τις πληροφορίες για το φημισμένο κέντρο υφαντουργίας της Τιβεριάδας. 10ος αι. Ύψ. 223 εκ. (14735)


Χαλί με αραβική ευχετική επιγραφή για τον κάτοχο και αναφορά στο βασιλικό εργαστήριο της Τιβεριάδας. Η μοναδική επιγραφή της ψάθας επιβεβαιώνει τις πληροφορίες για το φημισμένο κέντρο υφαντουργίας της Τιβεριάδας. 10ος αι. Ύψ. 223 εκ. (14735)


Σφαιρικό κεραμικό εξάρτημα καντήλας τεμένους. Τεχνοτροπικά σχετίζεται με καντήλα του Βρετανικού Μουσείου που φέρει τη χρονολογία 1549. Η καντήλα, προφανώς και η σφαίρα, ήταν αφιερωμένη στον Τρούλο του Βράχου στην Ιερουσαλήμ λόγω της ευρύτερης ανακαίνισης που πραγματοποίησε ο Σουλεϋμάν ο Μεγαλοπρεπής. Τουρκία, Ιζνίκ, γύρω στο 1549. Ύ. 23 εκ. (9)

 

Χρυσό κόσμημα ζώνης ποικιλμένο με στριφτό συρματερό διάκοσμο και εκπληκτικά μικροσκοπική κοκκίδωση. Ιράκ, 10ος αι. Μ. 26,5 εκ. (1856)


Xρυσό κόσμημα κεφαλόδεσμου σε σχήμα ημισελήνου με τον ανατέλλοντα ήλιο -σύμβολο του περσικού τάγματος τιμής, που ίδρυσε ο σάχης Φατχ-Αλί το 1807-. Κοσμείται με το πορτρέτο του σάχη ζωγραφισμένο με σμάλτο. Ιράν, 1807-1834. Ύ. 7 εκ. (21729


Τμήμα του προτειχίσματος και της τάφρου της Αρχαίας Αθήνας μέσα στο μουσείο.


Κεραμικό πιάτο με μεταλλικά χρώματα από την Αίγυπτος. 11ος αιώνας Δ. 29 εκ. (214)


Κεραμικό πιάτο με μεταλλικά χρώματα από την Αίγυπτος. 11ος αιώνας Δ. 37 εκ (220)