Την πρώτη φορά που πήγα καλεσμένη στο εν λόγω σπίτι έμεινα με το στόμα ανοιχτό: ένα τέλειο ορθογώνιο με μια εξώπορτα που άνοιξε με ένα κόλπο που θα ζήλευε και ο Τζέιμς Μποντ.
Ένα dream house στο οποίο δεν υπάρχει ούτε μισή παραφωνία. Όπου πέφτει το μάτι, ξεκουράζεται.
Ένα σπίτι μπροστά από την εποχή του, που, ενώ φτιάχτηκε πριν από είκοσι χρόνια, έχει αντέξει στο πέρασμα του χρόνου, δεν έχει κανένα σημάδι φθοράς. Η επιτομή της βιωσιμότητας, μια σπουδή στον μινιμαλισμό και στην ευεξία.
Η αλήθεια είναι ότι θα με άγχωνε εξαιρετικά το ενδεχόμενο να κατοικήσω σε αυτό γιατί θα είχα συνέχεια την αγωνία μήπως το βρομίσω ή του προσθέσω κάτι που θα αλλάξει τις λιτές του γραμμές.
Σαν να υπάρχει μια επιγραφή στην είσοδο που λέει: «Επιτρέπεται η είσοδος μόνο στους τακτικούς, στους μινιμαλιστές, στους εγκρατείς αυτής της ζωής. Στους Επικούρειους».
Θεωρώ την απλότητα αισθητική άποψη και με ενδιαφέρει σε κάθε κατασκευή να πετυχαίνεις πολλά με λιτά μέσα. Ακόμη, με ενδιαφέρουν η πρακτικότητα και η λειτουργικότητα του κτιρίου.
Το σπίτι το έχτισε και κατοικεί σε αυτό ένας καταξιωμένος αρχιτέκτονας που δεν είχε διάθεση ούτε να το δείξει ούτε να κάνουμε συνέντευξη. Ομολογώ ότι ήμουν επίμονη και τον έπεισα να μιλήσει, κρατώντας την ταυτότητά του κρυφή. Όπως έλεγε ο Γιώργος Χειμωνάς: «Κανείς να μην ξέρει πώς ζήσαμε,/ κανείς να μην ξέρει από πού ερχόμαστε / και κανείς να μη μάθει πώς πεθάναμε».
— Ενώ είστε ένας καταξιωμένος αρχιτέκτονας, δεν έχετε κάνει πολλές κατοικίες. Γιατί;
Έχω φτιάξει μόνο τρία σπίτια: ενός φίλου, της κόρης μου και αυτό εδώ. Δεν επιδίωξα ποτέ να κάνω σπίτια γιατί αισθανόμουν ότι θα έπρεπε να κάνω και τον διαπραγματευτή της οικογένειας. Δηλαδή θα διαφωνούσαν οι ιδιοκτήτες μεταξύ τους κι εγώ κάπου στη μέση θα έψαχνα να βρω λύσεις από κοινού αποδεκτές. Επιπλέον, εάν έχουν επιλέξει τον αρχιτέκτονα περίπου τυχαία, χωρίς να γνωρίζουν ιδιαιτέρως το στυλ και το έργο του, είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει συνεργασία.
— Πόσο πρόκληση είναι όμως για έναν αρχιτέκτονα να φτιάξει το ίδιο του το σπίτι;
Σε αυτό το οικόπεδο υπήρχε ένα παλιό κτίριο, το οποίο με έφερε μπροστά στο δίλημμα να το ανακαινίσω και να συμβιβαστώ με το αποτέλεσμα ή να το κατεδαφίσω και να φτιάξω αυτό την κατοικία μου όπως πραγματικά τη θέλω. Τελικά έγινε το δεύτερο.
— Κινηθήκατε πάνω σε κάποιο concept; Υπήρχε μια αρχική ιδέα;
Ναι. Ήμασταν μια τριμελής οικογένεια και έως τότε ζούσαμε σε ένα σπίτι 80 τ.μ., όπου ήμασταν χαρούμενοι. Το σαλόνι και η τραπεζαρία ήταν ενωμένα, δυο δωμάτια που τα ενώσαμε σε ένα. Ήταν πραγματικά ένα ευχάριστο σπίτι με θέα από τις τζαμαρίες και πρόσβαση στον κήπο. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι ήθελα να κρατήσω την ίδια αίσθηση θαλπωρής κι έτσι η νέα κατοικία δημιουργήθηκε με αυτήν τη λογική. Από κει και πέρα, το οικόπεδο ήταν μικρό, δεν είχε νόημα να κάνω διάσπαση όγκων. Έκανα ένα ορθογώνιο με αυστηρή τήρηση του σχήματος, τελείως κλειστό από τη βορινή πλευρά, για να μην έχει απώλειες θερμοκρασίας, και στον τελευταίο όροφο έβαλα ένα αίθριο που παρέχει φυσικό φωτισμό. Στους τοίχους επέλεξα την επένδυση λιθοδομής travertino επειδή μου αρέσει η ζεστή αίσθηση της πέτρας. Αυτές ήταν οι κύριες σχεδιαστικές αποφάσεις.
— Τον φωτισμό στο σπίτι τον μελετήσατε ο ίδιος;
Όχι, τον ανέθεσα στον μελετητή αρχιτεκτονικού φωτισμού κ. Γιώργο Φατσέα, ο οποίος είναι εξαιρετικός επιστήμονας. Δεν ήθελα να αναλάβω ο ίδιος ειδικές μελέτες και θεωρώ ότι συνεργάστηκα με κορυφαίους μελετητές γι’ αυτές.
— Είναι ξεκάθαρο ότι είστε υπέρ του μινιμαλισμού.
Θεωρώ την απλότητα αισθητική άποψη και με ενδιαφέρει σε κάθε κατασκευή να πετυχαίνεις πολλά με λιτά μέσα. Ακόμη, με ενδιαφέρουν η πρακτικότητα και η λειτουργικότητα του κτιρίου. Μια κατοικία είναι ησυχαστήριο που πρέπει να μας ξεκουράζει από τον έντονο και συχνά αγχωτικό σύγχρονο τρόπο ζωής, να είναι η φιλόξενη εστία της προσωπικής και οικογενειακής μας ζωής.
— Για την εσωτερική διακόσμηση χρησιμοποιήσατε κάποιον interior designer;
Τα εσωτερικά τα σχεδίασα ο ίδιος. Ένας αρχιτέκτονας που δημιουργεί τον προσωπικό του χώρο, συνήθως θα βάλει την προσωπική του αισθητική όχι μόνο στο κέλυφος του κτιρίου αλλά ακόμα περισσότερο στον εσωτερικό χώρο, τον οποίο θα επιμεληθεί δίνοντάς του τον χαρακτήρα του, ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια. Αυτό αποτυπώνει τη δική του ιδιοσυγκρασία, ακόμα και τις ιδιοτροπίες του.
— Συνηθίζεται, όμως, άλλος να κάνει το αρχιτεκτονικό σχέδιο και άλλος την εσωτερική διακόσμηση.
Πράγματι, ειδικά σε μεγάλα έργα και σε πολυτελείς κατοικίες. Αλλά το σπίτι είναι πολύ ευαίσθητη υπόθεση. Όταν κάποιος φτιάχνει το δικό του, είναι αυτό που ονειρεύεται όλη του τη ζωή και θέλει οπωσδήποτε να συμμετέχει στη διαδικασία. Έτσι, δεν αφήνει τον αρχιτέκτονα να αποφασίσει για όλα. Θέλει να βάλει και τη δική του, προσωπική πινελιά, ιδιαίτερα στον εσωτερικό χώρο. Για παράδειγμα, θα ασχοληθεί με τα μπάνια και θα επιλέξει τα πλακάκια. Έτσι, λοιπόν, όπως διαλέγει πλακάκια στο μπάνιο, συνεχίζει με τις κουρτίνες και τα έπιπλα. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, το σπίτι αρχίζει να έχει πολλά «πρόσωπα», βρίθει από πολλές διαφορετικές φωνές και αισθητικές και πολλές φορές χάνει τον χαρακτήρα του. Εκφράζει, όμως, και ικανοποιεί την αισθητική του χρήστη.
— Άρα, το σπίτι πρέπει να το αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου ένας άνθρωπος.
Όχι απαραίτητα. Πρέπει όσοι εμπλέκονται στις σχεδιαστικές επιλογές και αποφάσεις, δηλαδή συνήθως ο αρχιτέκτονας και ο interior designer, να αντιληφθούν την αισθητική και την προσωπικότητα του χρήστη και να εναρμονίσουν με αυτές τις προτάσεις τους ώστε να εκφράζονται και να εξυπηρετούνται με τον βέλτιστο τρόπο. Πρέπει το δημιουργικό τους όραμα να συμπίπτει με το όνειρο του χρήστη, που θα το βιώσει.
— Παρατηρώ ότι στους τοίχους δεν έχετε παραστατική ζωγραφική, μόνο γλυπτά.
Πράγματι, είναι όλοι Έλληνες γλύπτες. Προσωπικά η ζωγραφική δεν με εμπνέει όσο η γλυπτική. Ιδιαιτέρως μου αρέσει το ανάγλυφο. Ήξερα ποιους γλύπτες ήθελα στον χώρο μου και επένδυσα σ’ αυτούς. Ήθελα Takis, Γιώργο Λάππα, Σοφία Βάρη, Χρύσα∙ όλων αυτών των καλλιτεχνών τα έργα έχουν βρει τη θέση τους.
— Επομένως δεν αλλάζετε θέση στα έπιπλά ούτε στη διακόσμηση.
Όχι. Πολλά έπιπλα μάλιστα είναι στερεωμένα στο μπετόν. Δεν θέλω να μετακινείται, για παράδειγμα, το τραπέζι της τραπεζαρίας. Δεν μου αρέσει το «κούνα λίγο το τραπέζι από δω, κούνα το από κει». Μου είναι ξεκούραστο τα πράγματα να μένουν στη θέση τους.
— Επηρεαστήκατε από κάποιους Έλληνες αρχιτέκτονες;
Ασφαλώς επηρεάστηκα ποικιλοτρόπως από τον Αλέξανδρο Τομπάζη, στο γραφείο του οποίου εργάστηκα τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας μου και με τον οποίο στη συνέχεια συνεργάστηκα αρκετές φορές. Αναμφίβολα, επίσης, διδάχθηκα πολλά από τους καθηγητές μου στο Πολυτεχνείο. Αλλά νομίζω ότι οι επιρροές μου ήταν περισσότερο οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του διεθνούς μοντερνισμού. Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί που ένας αρχιτέκτονας επηρεάζεται. Ο πρώτος βαθμός ευφυΐας πιστεύω πως είναι η αντιγραφή. Ο δεύτερος βαθμός είναι αυτό που αντέγραψες να το βελτιώσεις, να προσθέσεις και κάποιο στοιχείο επιπλέον. Ο τρίτος, να δημιουργήσεις με σχεδόν εξ ολοκλήρου ριζοσπαστικό τρόπο. Πλέον όμως εισερχόμαστε σε άλλη εποχή, αυτήν της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία κατά τη γνώμη μου θα πάει την αρχιτεκτονική σε άλλο επίπεδο.
— Πού πηγαίνει η αρχιτεκτονική με την τεχνητή νοημοσύνη;
Η τεχνητή νοημοσύνη πιστεύω ότι θα αλλάξει τη δημιουργική διαδικασία του αρχιτέκτονα. Έχουμε αρχίσει ήδη να τη χρησιμοποιούμε στο γραφείο και βλέπεις ότι σε οδηγεί σε γρήγορα αποτελέσματα και σε πράγματα που δεν τα είχες σκεφτεί. Πιστεύω, λοιπόν, ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα αυτοματοποιηθούν αρκετές εργασίες. Θα παίρνεις ένα οικόπεδο, θα έχεις τις συντεταγμένες απ’ το Κτηματολόγιο και θα σου βγάζει ο υπολογιστής απευθείας τους όρους δόμησης. Θα δίνεις την εντολή «θέλω ένα σπίτι με τρία υπνοδωμάτια, δύο μπάνια, ένα σαλόνι, θέλω την είσοδο από εκεί και θέλω να μοιάζει με αυτό», θα πατάς το κουμπί και θα σου βγάζει δυο, τρεις, πέντε, δέκα επιλογές με βάση τις εντολές σου. Αφού θα καταλήγεις, που θα είναι θέμα ενός τετάρτου της ώρας, μετά θα πατάς ένα άλλο κουμπί και θα γίνονται οι υπολογισμοί, τα κουφώματα. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του σχεδιαστικού πακέτου θα είναι αυτοματοποιημένο και συντονισμένο.
— Ακούγεται όμως κάπως μακρινό.
Όχι και τόσο. Όταν πρωτοκυκλοφόρησαν τα κινητά τηλέφωνα ισχυριζόμουν ότι μια μέρα θα έβγαινε ένα κινητό που θα βιντεοσκοπούσε, θα του μιλούσες και θα εκτελούσε εντολές, θα είχε μουσική, θα διάβαζες την εφημερίδα σου από αυτό. Με μια φίλη βάλαμε στοίχημα όταν κυκλοφορήσει ένα τέτοιο κινητό να μου το κάνει δώρο. Φέτος έλαβα ένα δέμα και είχε μέσα αυτό το κινητό.