Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλές διαθέσιμες συνεντεύξεις του Θανάση Βέγγου (είναι μετρημένες στα δάχτυλα των χεριών ή του ενός χεριού) είναι γνωστό σε όλους – όπως είναι αλήθεια πως από ένα σημείο και μετά σταμάτησε να μιλά σε δημοσιογράφους, για τους δικούς του προσωπικούς λόγους.
Όμως, δεν ήταν πάντα έτσι. Στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές του '70 ο Βέγγος ανοιγόταν δημοσίως (σε όσους εκτιμούσαν τη δουλειά του) και μιλούσε με κάποια άνεση όχι μόνο για τα κινηματογραφικά σχέδιά του, μα και για τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε, όπως και για άλλα θέματα.
Μάλιστα μια τέτοια συνέντευξη, που είχε δοθεί για το περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος (τεύχος 13, άνοιξη 1971), είχα αναδημοσιεύσει στο μπλογκ μου Δισκορυχείον την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος κωμικός ηθοποιός (Τρίτη 3 Μαΐου 2011). Η συνέντευξη εκείνη είχε μοιραστεί και από το LIFO.gr και μπορείτε να την (ξανα)δείτε εδώ.
Ένας θίασος από μπουφόνικες φάτσες που έδιναν κι έπαιρναν στα έργα του – φάτσες, που «έφτυναν» με τον τρόπο τους τον αυτοματικό καθωσπρεπισμό, προκαλώντας το γέλιο (πολλάκις πικρό) ή έστω την απορία, ακόμη και με την πιο μικρή τους παρουσία.
Ας πούμε λοιπόν, με την αφορμή, πως οι ταινίες του Βέγγου δεν είχαν παντού και πάντα μόνο φίλους. Μπορεί να τις λάτρευε ο λαός (αν και όχι όσο τις ταινίες της Βουγιουκλάκη), όπως τις ξεχώριζε κι ένα κομμάτι της σκεπτόμενης κινηματογραφίας, που συνασπιζόταν γύρω από το περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος, αλλά υπήρχαν και κάποιοι που τις θεωρούσαν «λίγες», «φτηνές», «κακόγουστες» ή «απλοϊκές».
Γι' αυτό τον λόγο πολλά μεγάλα περιοδικά της εποχής, που απευθύνονταν σ' ένα μικροαστικό αναγνωστικό κοινό που γινόταν στάτους επί δικτατορίας, δεν δημοσίευαν συνεντεύξεις του, δεν τον έβαζαν στα εξώφυλλά τους, δεν προωθούσαν τις ταινίες του. Ή τέλος πάντων το έκαναν πολύ αργότερα, μετά τη βράβευσή του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης (1971).
Ήταν «κομμένος» ο Βέγγος μέχρι τότε; Προσωπικά θα υποστήριζα ακόμη κι αυτό, επειδή οι καλύτερες ταινίες του, εκείνες που δημιούργησε ο ίδιος μέσα από την εταιρεία του Θανάσης Βέγγος ΘΒ Ταινίες Γέλιου, στο διάστημα 1965-1969, πήγαιναν κόντρα στην κυρίαρχη (μικροαστική) αφήγηση – του κινηματογράφου του Δαλιανίδη φερ' ειπείν ή των διασκεδαστικών οπωσδήποτε, αλλά ιδεολογικά συντηρητικών κωμωδιών, που είχαν για πρωταγωνιστές τον Βουτσά, τον Ηλιόπουλο ή την Καρέζη.
Το κινηματογραφικό σύμπαν του Βέγγου δεν προσφερόταν για τέτοιου τύπου ανώδυνη αντιμετώπιση, καθώς οι καταστάσεις που ανακαλούσε με τις αναφορές του στην Κατοχή, τους υπαινιγμούς του για τους δωσίλογους που είχαν βρεθεί με περιουσίες από τη μια μέρα στην άλλη, όταν οι πολλοί πεινούσαν, και τις νύξεις του στα τραύματα που είχε αφήσει ο πόλεμος (φτώχεια, ορφάνια κ.λπ.), ήταν από εκείνα που έπρεπε να ξεχαστούν.
Παράλληλα, δε, με αυτές τις καταστάσεις υπήρχαν και οι ήρωές του, οι συμπρωταγωνιστές των ταινιών του, που ήταν συχνά πρόσωπα «απόβλητα» από την κυρίαρχη αφήγηση της περιόδου.
Θυμηθείτε τις ανύπαντρες αδελφές, τις παρατημένες άσχημες θείες, τους φουκαράδες της γειτονιάς, που προσπαθούσαν να επιβιώσουν όπως-όπως.
Ένας θίασος από μπουφόνικες φάτσες που έδιναν κι έπαιρναν στα έργα του – φάτσες, που «έφτυναν» με τον τρόπο τους τον αυτοματικό καθωσπρεπισμό, προκαλώντας το γέλιο (πολλάκις πικρό) ή έστω την απορία, ακόμη και με την πιο μικρή τους παρουσία.
Πρωταγωνιστές με παράξενα ή και άσχημα πρόσωπα... θυμηθείτε τον Κώστα Σταυρινουδάκη (μόνο σε ταινίες του Παζολίνι έβλεπες τέτοιες φάτσες), την Αθηνά Μερτύρη, την Ρένα Πασχαλίδου, την Ταϋγέτη ή τον Γιώργο Ξύδη, για να μην πω για τον Αντώνη Παπαδόπουλο, που έβγαζαν, όμως, στο πανί ευαισθησίες και αισθήματα. Ήταν θετικοί ήρωες.
Ο Βέγγος σ' αυτό τον τομέα, ίσως επειδή δεν ήταν όμορφος και ο ίδιος, έδωσε πρώτος μαθήματα αποδοχής του «διαφορετικού», καθώς στις ταινίες του υπήρχαν πάμπολλοι ρόλοι (και) για πρόσωπα, που έμοιαζε να ασφυκτιούν μέσα στο επιβαλλόμενο μοντέλο.
Πρόσωπα που δεν τα έβλεπες σε άλλες ταινίες ή, αν τα έβλεπες, θα τα έβλεπες όχι ενσωματωμένα θετικά στα δρώμενα (δηλαδή στην κοινωνία), αλλά σαν καρικατούρες.
Να πούμε και τούτο, που είναι χρήσιμο και σε σχέση με τη συνέντευξη που θα ακολουθήσει.
Στην εταιρεία του Θανάσης Βέγγος ΘΒ Ταινίες Γέλιου ο Βέγγος θα γυρίσει εννέα ταινίες. Στις περισσότερες απ' αυτές είχε τον απόλυτο έλεγχο της παραγωγής, ενώ σε κάποιες ήταν συμπαραγωγός του η Finos Film. Τα οικονομικά της εταιρείας του ήταν άθλια και η συνεργασία του με τον Φίνο θα τον βοηθούσε να ορθοποδήσει.
Γιατί πήγε στραβά η εταιρεία του; Γιατί ο Βέγγος δεν είχε καλή σχέση με τα οικονομικά (αυτό είναι προφανές), αλλά και γιατί οι ταινίες του ήταν πανάκριβες. Πέταγε φιλμ με τη σέσουλα.
Κάθε παράξενο πλάνο ή σκηνή (και από παραξενιές οι ταινίες του Βέγγου άλλο τίποτα) μπορεί να γυριζόταν πάμπολλες φορές, προκειμένου να επιτευχθεί το απόλυτο αποτέλεσμα.
Ο Βέγγος, σαν τελειομανής, δεν άφηνε κανένα περιθώριο λάθους ή μισής δουλειάς να παρεισφρήσει στις ταινίες του. Μπορεί να πέρασε μία μόνο φορά από το τζάμι της εισόδου της πολυκατοικίας, στην οποία ήταν θυρωρός στον Παπατρέχα, αλλά μπορεί να γύρισε 20 φορές το πλάνο με το αληθινό ποντίκι να ισορροπεί στο μπράτσο του, όταν ο εκπαιδευτής Ζαννίνο του ζήτησε να κάνει «ποντίκι» στο Βοήθεια! Ο Βέγγος Φανερός Πράκτωρ 000.
Αυτές οι εννέα ταινίες – η μία καλύτερη από την άλλη!:
1. Είναι Ένας Τρελλός Τρελλός Τρελλός Βέγγος (1965) (σκ. Πάνος Γλυκοφρύδης)
2. Ο Παπατρέχας (1966) (σκ. Ερρίκος Θαλασσινός)
3. Βοήθεια! Ο Βέγγος Φανερός Πράκτωρ 000 (1967) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
4. Τρελλός Παλαβός και Βέγγος (1967) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
5. Πάρε Κόσμε (1967) (σκ. Ερρίκος Θαλασσινός)
6. Δόκτωρ Ζι-Βέγγος (1968) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
7. Ένα Ασύλληπτο Κορόιδο (1969) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
8. Ποιος Θανάσης!! (1969) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
9. «Θου-Βου» Φαλακρός Πράκτωρ Επιχείρησις: Γης Μαδιάμ (1969) (σκ. Θανάσης Βέγγος)
Η συνέντευξη του Θανάση Βέγγου που ακολουθεί πάρθηκε από τον Γιώργο Κοντογιάννη και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ψυχαγωγία (τεύχος 7, 20 Ιανουαρίου 1970). Σε σημεία έχουν γίνει ορισμένες μικρο-προσαρμογές...
— Έχουν μια υπεροχή οι ταινίες σας...
Δεν μπορώ να το δεχτώ εγώ αυτό, καλέ μου φίλε. Μπορεί να το πιστεύετε εσείς, μπορεί να με αγκάλιασαν οι κριτικοί, αλλά αυτό είναι άγχος για μένα. Να μην τους προδώσω. Κάθε φορά πρέπει να είμαι καλύτερος.
— Πού αποδίδετε εσείς ότι σας ξεχώρισε η κριτική;
Στην εταιρεία μου. Είχα πολύ μεράκι για τις ταινίες, τις έκανα όπως εγώ τις ήθελα.
— Η εταιρεία σας όμως έκλεισε με τέσσερα εκατομμύρια δραχμές χρέος...
Αυτήν τη στιγμή είμαι πάλι ένας ηθοποιός. Όταν έφτιαξα την εταιρεία δεν το έκανα για να κερδίσω, μα για να σταθώ σαν καλλιτέχνης.
Τώρα πρέπει να σταθώ σαν καλλιτέχνης και να βγάλω και τα χρέη μου. Μου τα πήραν όλα. Ένα τηλέφωνο μου 'μεινε απ' αυτή την ιστορία.
— Τι θα γίνει λοιπόν με τον Βέγγο τώρα;
Ό,τι και να γίνει κι οκτώ εκατομμύρια χρέος να μπω, δεν θα κάνω καμιά παραχώρηση. Πώς θα τα καταφέρω; Βρήκα τον συνεργάτη μου, τον Ντίνο Κατσουρίδη, που από δω και πέρα θα είναι παραγωγός και σκηνοθέτης μου.
— Δεν θα σκηνοθετείτε εσείς ο ίδιος τις ταινίες σας; Όσες είχαν μεγάλη επιτυχία, έως τώρα, ήταν σκηνοθετημένες από εσάς...
Όχι, δεν θα τις σκηνοθετώ. Εγώ είχα σκηνοθέτες –σαν τον Πάνο Γλυκοφρύδη–, αλλά δεν μπορούσαν λόγω υποχρεώσεων να συνεργασθούν μαζί μου και γι' αυτό αναγκάστηκα να γίνω ο ίδιος σκηνοθέτης.
— Λένε για εσάς ότι στο γύρισμα κάθε ταινίας σάς πιάνει αμόκ, αυτοσχεδιάζετε, εκστασιάζεστε και δεν υπολογίζετε τις οδηγίες του σκηνοθέτη...
Όχι, καλέ μου άνθρωπε. Αυτά γίνονται πριν το γύρισμα, πριν απ' το πλάνο. Αλλάζουμε το σενάριο πολλές φορές εκείνη τη στιγμή, εμπνεόμαστε από μια κουβέντα, από ένα σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου...
— Βλέπαμε πριν λίγες μέρες μαζί σας κάτι τρέιλερ στο στούντιο του Κατσουρίδη. Ήταν από πρόσφατες ταινίες σας. Σας είχαμε πλάι μας και δεν ξέραμε πότε σας ακούγαμε να γελάτε στην οθόνη και πότε ήταν εκ του φυσικού...
Πολλά είναι αυτοσχέδια. Θυμάστε τη σκηνή με τον Ζαμπέτα; Αυτός ο Ζαμπέτας πόσο μ' αρέσει! Αυτός είναι καλλιτέχνης. Ωραία ιστορία ο Ζαμπέτας... (σ.σ. πολλές οι σκηνές με Βέγγο και Ζαμπέτα).
Και μια φορά που γυρίζαμε το Δόκτωρ Ζι-Βέγγος ο Κατσουρίδης με μια μηχανή στο χέρι, εγώ, 45 τούρτες, 25 γιαούρτια και 6 ώρες κέφι – κάναμε μια σκηνή πολύ ωραία αυτοσχεδιάζοντας (σ.σ. πρόκειται για την περίφημη σκηνή με τον Φώτη Μεταξόπουλο, που επενδύεται με το "Little man" του Sonny Bono, όπως το τραγούδησε στα γαλλικά, ως "Petit homme", η Dalida).
Ο γιαουρτοπόλεμος με τον Φώτη Μεταξόπουλο.
— Ποια ταινία οραματίζεστε να γυρίσετε;
Εγώ γυρίζω κωμωδίες. Αυτή η λέξη είναι για πολύ ψηλών στόχων έργα. Έχω πάντως δύο θέματα δικά μου στο συρτάρι και θα τα γυρίσω, όταν θα έχω πάλι την ευκαιρία. Δεν πρόλαβα.
Το ένα είναι σάτιρα των γουέστερν και έχει τον τίτλο Βίβα λας Βέγγος (σ.σ. αμάν, τι χάσαμε!), ενώ το άλλο έχει τίτλο Καλοί μου Άνθρωποι, Το Παιδί. Αυτό δεν είναι κωμωδία. Είμαι εγώ κι ένα παιδί.
Ένας φουκαράς, άτυχος, ξέμπαρκος από δουλειά, βρίσκει ένα παιδί, το περιμαζεύει και το μεγαλώνει μόνος του. Κι ενώ είναι άτυχος, από 'κείνη τη στιγμή και πέρα όλα του πάνε καλά (σ.σ. αναφορά στο Χαμίνι του Τσάρλι Τσάπλιν, το οποίο ο Βέγγος, σίγουρα, θα το ανέτρεπε).
— Οι φιλοδοξίες σας στο θέατρο;
Ναι, έχω φιλοδοξίες να παίξω σε κλασική κωμωδία, αλλά εγώ δεν έχω θητεία στο θέατρο. Δεν το ξέρω. Είμαι παιδί του κινηματογράφου. Ο κινηματογράφος είναι το ωραιότερο κομμάτι της ζωής μου.
— Απ' όλα αυτά τα χρόνια που είστε στον κινηματογράφο πότε είχατε τις μεγαλύτερες χαρές και πότε τις μεγαλύτερες λύπες;
Η μεγαλύτερη χαρά ήταν όταν άνοιξα το γραφείο μου κι η μεγαλύτερη πίκρα τώρα, που αναγκάστηκα να το κλείσω.
«Ποιος Θανάσης!!» (πρώτο μέρος)
— Ποιες ταινίες σας αγαπάτε περισσότερο;
Το «Ποιος Θανάσης!!». Είναι σαν θέατρο, αλλά μ' αρέσει πολύ. Και ο «Θου-Βου Φαλακρός Πράκτωρ / Επιχείρησις: Γης Μαδιάμ» έχει στιγμές κινηματογραφικές, αλλά εγώ προτιμώ το άλλο.
— Πώς βλέπετε τον εγχώριο κινηματογράφο σήμερα;
Πήρε στραβό δρόμο. Υπάρχουν νέοι με ταλέντο, που δεν έχουν όμως τα μέσα να γυρίσουν ταινίες.
— Τελικά τι προτιμάτε; Την οθόνη ή τη σκηνή;
Εκατό φορές τον κινηματογράφο. Πανηγύρι, καλέ μου φίλε. Ξέρεις τι γίνεται στο γύρισμα; Ωραία ιστορία!