Στις 31 Οκτωβρίου 1980 βρίσκονται μετά από μέρες αναζήτησης, πολύ κοντά στους στρατώνες των Καραμπινιέρων, σκοτωμένοι με μια σφαίρα στο κεφάλι δύο αγκαλιασμένοι και πιασμένοι χέρι-χέρι νέοι. Δυο κορμιά σε αποσύνθεση, του Τζόρτζιο και του Τόνι, των «ζίτι» –των αρραβωνιασμένων–, όπως τους αποκαλούσαν ειρωνικά στην πόλη τους, το Giarre της Κατάνια στη Σικελία. Τα δυο αγόρια είχαν γνωριστεί μόλις πριν λίγους μήνες και ζούσαν έναν βαθύ έρωτα, μέχρι που εξαφανίστηκαν και τους έψαχναν για δύο εβδομάδες. Η πρώτη φήμη που κυκλοφόρησε υπαινισσόταν αυτοκτονία. Αλλά το όπλο βρέθηκε κάποια μέτρα πιο πέρα από τις δύο σορούς, δεν μπορούσαν να το έχουν κάνει οι ίδιοι. Η αστυνομία ξεκίνησε έρευνα, καταλήγοντας ότι ένοχος ήταν ο 13χρονος Φράνκο, ανιψιός του Τόνι. Δηλαδή ένας ανήλικος, που σύμφωνα με τον ιταλικό νόμο δεν μπορούσε να καταδικαστεί.
Σύμφωνα με την επίσημη κατάθεση του Φράνκο, ο θείος του μαζί με τον Τζόρτζιο τον εξανάγκασαν να προχωρήσει στο έγκλημα, δίνοντάς του ένα πιστόλι και λέγοντάς του «ή θα μας σκοτώσεις ή θα σε σκοτώσουμε». Μετά ξάπλωσαν στο γρασίδι και περίμεναν με κλειστά τα μάτια. Σε αντάλλαγμα, του έδωσαν δώρο ένα ρολόι. Λίγες μέρες μετά αναίρεσε την κατάθεσή του, ισχυριζόμενος ότι ήταν αποτέλεσμα πίεσης, ότι οι αστυνομικοί τον χαστούκισαν.
Τα καλοκαίρια η γκέι ντίσκο Pegaso της Κατάνια γεμίζει από επισκέπτες και όσους αποδρούν για μια βραδιά κεφιού από τα εκατοντάδες Giarre της Σικελίας, ταξιδεύοντας χιλιόμετρα για να φτάσουν εκεί, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι κατά βάθος η πραγματική αποδοχή δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά από την εποχή του Τόνι και του Τζόρτζιο.
Το σχετικά άγνωστο μέχρι τότε Giarre γίνεται για μέρες το επίκεντρο των ειδήσεων σε ολόκληρη την Ιταλία. Καταφθάνουν τηλεοπτικά συνεργεία από τη Ρώμη και δημοσιογράφοι από όλη τη χώρα. Οι πόρτες και τα στόματα στο μεταξύ κλείνουν, «ομερτά»! Στην κηδεία του δεκαπεντάχρονου Αντονίνο (Τόνι) Γκαλατόλα, ενός έφηβου από την εργατική τάξη που θεωρήθηκε ότι παραπλανήθηκε, ακολουθούν το φέρετρο δύο χιλιάδες συντοπίτες του. Αντιθέτως, κανένας δεν εμφανίζεται στην κηδεία του εικοσιεξάχρονου «puppu cu' bullu» («πιστοποιημένου πούστη» στην ντόπια διάλεκτο) Τζόρτζιο Τζιαμόνα. Με τα χρόνια όλα αυτά ξεχάστηκαν, ενώ μέχρι σήμερα, 43 χρόνια μετά, η υπόθεση παραμένει μυστήριο. Ήταν δολοφονία στην οποία συναίνεσαν οι οικογένειες των δύο αγοριών για να ξεπλυθεί η ντροπή ή μια σκηνοθετημένη «θυσία» των ίδιων που δεν άντεχαν το σούσουρο και τη χλεύη; Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι άλλαξε ή έστω ωρίμασε ένα κομμάτι της ιταλικής κοινωνίας. Όχι απαραίτητα όμως του Giarre.
Δύο μήνες μετά τον θάνατο των δύο νεαρών εραστών, γεννήθηκε στο Παλέρμο το Arcigay, η πρώτη γκέι οργάνωση της Σικελίας, που ιδρύθηκε από τον πρώην ιερέα Don Marco Bisceglie, ενεργοποιώντας παραρτήματα και στην υπόλοιπη Ιταλία. Μέχρι σήμερα κάθε φορά που οι άνδρες και οι γυναίκες του Arcigay του Παλέρμο συγκεντρώνονται για συνέδριο ή για το Pride, τους τιμούν με ειδική αναφορά: «Για τον Τόνι και τον Τζόρτζιο, τα δύο αγόρια από το Giarre, που άφησαν να τους σκοτώσει ένα 13χρονο παιδί γιατί δεν άντεχαν τις προσβολές. Η θυσία τους μας κινητοποίησε να βγούμε έξω». Όμως η κοινωνική υποκρισία συνεχίζεται, και μπορεί η αρνητική αντιμετώπιση και το κουτσομπολιό να έχουν μειωθεί, ωστόσο η επικρατούσα στάση είναι η απαξίωση, η απόρριψη και το μίσος για όποιον και όποια δηλώνει γκέι.
Φυσικά οι νέοι δεν πτοούνται, δεν είναι λίγοι όσοι και όσες ζουν με τους/τις συντρόφους τους. Πρόσφατα τελέστηκε και ο πρώτος πολιτικός γάμος στο δημαρχείο του Giarre, στις 31 Οκτωβρίου του 2020, από τον ίδιο τον δήμαρχο της πόλης. Οι δύο άντρες που παντρεύτηκαν τίμησαν με στεφάνι τους τάφους των Τόνι και Τζόρτζιο. Αλλά μικρότερες και μεγαλύτερες τραγωδίες εξακολουθούν να διαδραματίζονται μέσα στα σπίτια, καθώς καμία οικογένεια της Σικελίας που σέβεται την τιμή της δεν μπορεί να αποδεχτεί ένα αγόρι «puppu cu' bullu» ή μια λεσβία κόρη.
Τα καλοκαίρια η γκέι ντίσκο Pegaso της Κατάνια γεμίζει από επισκέπτες και όσους αποδρούν για μια βραδιά κεφιού από τα εκατοντάδες Giarre της Σικελίας, ταξιδεύοντας χιλιόμετρα για να φτάσουν εκεί, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι κατά βάθος η πραγματική αποδοχή δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά από την εποχή του Τόνι και του Τζόρτζιο. Η περίπτωσή τους, για όσους γνωρίζουν την ιστορία της ιταλικής κοινωνίας, παραμένει εμβληματική. Ήταν η υπόθεση που ενεργοποίησε το γκέι κίνημα όχι μόνο τοπικά αλλά και σε ολόκληρη την Ιταλία. Δεν είναι λίγα τα βιβλία που έχουν γραφτεί γι' αυτήν, όπως το πρόσφατο «Il Delitto di Giarre» («Η δολοφονία του Giarre») από τον πρώην ιερέα και ακτιβιστή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας Francesco Lepore. Η δική του άποψη είναι ότι η δολοφονία αποφασίστηκε από τη μεριά της οικογένειας του Τόνι. Το βιβλίο οδήγησε σε ένα ντοκιμαντέρ της σειράς «History and Crime + Investigation» του πανευρωπαϊκού δικτύου Sky.
Αλλά εκείνο που επανέφερε την υπόθεση στην επιφάνεια και στο ενδιαφέρον του μεγάλου κοινού είναι η ταινία «Stranizza d'amuri» (από τίτλο τραγουδιού του αείμνηστου Φράνκο Μπατιάτο), με τον διεθνή τίτλο «Fireworks» («Πυροτεχνήματα»). Αποτελεί το σκηνοθετικό ντεμπούτο του εξαιρετικά δημοφιλούς στην Ιταλία ηθοποιού Τζιουζέπε Φιορέλο. Σικελός και ο ίδιος, έχει πει ότι όταν διάβασε τυχαία ένα άρθρο για την επέτειο των 30 χρόνων από το συμβάν, ένιωσε ενοχή για τα γεγονότα της εποχής, έφτασε στο σημείο να ρίξει μέρος του φταιξίματος για όσα συνέβησαν στον ίδιο του τον εαυτό.
Τα «Πυροτεχνήματα» είναι μια ταινία μυθοπλασίας σε σενάριο του σκηνοθέτη και του Αντρέα Τσεντρόλα, εμπνευσμένη από την υπόθεση Γκαλατόλα - Τζιαμόνα, που διαδραματίζεται στη Σικελία το καλοκαίρι του 1982. Τα δύο αγόρια λέγονται Τζιάνι και Νίνο. Ο Τζιάνι (τον ερμηνεύει ο προερχόμενος από τον χώρο του κλασικού μπαλέτου Samuele Segreto) είναι περίγελος των νταήδων της γειτονιάς του στη μικρή πόλη όπου ζει, γιατί όλοι τους ξέρουν ότι είναι ομοφυλόφιλος. Η ταινία ανασυνθέτει μια αποπνικτική ατμόσφαιρα επαρχιακής κωμόπολης του ιταλικού Νότου, όπου μια παρέα άεργων νέων αντρών σκοτώνουν τον χρόνο τους με το να επιδεικνύουν την υπεροχή τους σε έναν έφηβο χωρίς πατέρα. Εκείνος εργάζεται στο συνεργείο του φιλοτομαριστή πατριού του, καθώς η μητέρα του έχει ξαναπαντρευτεί από ανάγκη.
Η τύχη το φέρνει και συναντάει τον Νίνο (Gabriele Pizzurro), έναν περίπου συνομήλικό του, ένα καλοκάγαθο αγόρι με ξανθά σγουρά μαλλιά σαν αναγεννησιακού αγγέλου, που ζει με την πολυπληθή οικογένειά του και εργάζεται με τον πατέρα του, ο οποίος κατασκευάζει πυροτεχνήματα για γιορτές και εκδηλώσεις. Σταδιακά τα δύο αγόρια έρχονται κοντά, καθώς ο Τζιάνι πιάνει δουλειά στη μικρή επιχείρηση. Η οικογένεια του Νίνο αγκαλιάζει τον νέο φίλο του γιου τους και αναγνωρίζουν πόσο καλά τα καταφέρνει στη δουλειά. Ο Τζιάνι επιτέλους χαμογελάει ξανά και πιστεύει ότι θα μπορέσει σιγά - σιγά να απεγκλωβίσει τη μητέρα του από τον ρόγχο του χυδαίου συζύγου της. Μια από τις ωραιότερες σκηνές της ταινίας είναι όταν μάνα και γιος χορεύουν ευτυχισμένοι στο σπίτι τους.
Είναι η εποχή του Παγκοσμίου Κυπέλλου και η Ιταλία είναι φαβορί. Όλη η χώρα αλλά κυρίως όλοι οι άντρες συγκεντρώνονται κάθε βράδυ μπροστά στις τηλεοράσεις για να δουν ποδόσφαιρο, κραυγάζοντας «Viva l’Italia». Τα δυο αγόρια είναι τα μόνα που δεν πολυνοιάζονται, δεν έχουν την ίδια ζέση όπως οι αντροπαρέες, εκείνα βιώνουν μια τρυφερή φιλία και έναν κρυφό έρωτα. Και καθώς δεν πολυπαίρνουν προφυλάξεις, ο έρωτάς τους δεν μένει για πολύ κρυφός και η μικρή κοινωνία ψιθυρίζει. Σύντομα οι ψίθυροι φτάνουν στα αυτιά των δικών τους και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση που οδηγεί στην πραγματική ιστορία του 1980. Ο σκηνοθέτης εμπλέκει τις δύο μάνες, οι οποίες επιταχύνουν με τον αρνητικό τους ρόλο την εξέλιξη των γεγονότων.
Η προβολή των «Πυροτεχνημάτων» ξεκίνησε στις ιταλικές αίθουσες τον Μάρτιο του 2023 και σχεδόν αμέσως η ταινία αποδείχτηκε απρόσμενη επιτυχία. Παράλληλα, ο Φιορέλο απέσπασε το σημαντικό βραβείο Nastro d'Argento πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, ενώ διάσημες εκπομπές της ιταλικής τηλεόρασης τον φιλοξένησαν να μιλήσει για την ταινία. Εν όψει της προβολής της στο αφιέρωμα «Cinema Made In Italy» της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, του θέσαμε μερικές ερωτήσεις.
— Γιατί σήμερα μια ταινία σχετικά με την υπόθεση του Giarre; Έχει να κάνει με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση της χώρας;
Ένιωσα την ανάγκη να εμπνευστώ ελεύθερα και να πω αυτή την ιστορία, παρόλο που ήταν μια παλιά ιστορία, γιατί ακόμα και σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που δεν δέχονται την αγάπη μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου. Κυρίως ήθελα να κάνω, αν ήταν δυνατόν, μια ποιητική και όχι πολιτική ταινία. Ωστόσο γνωρίζω ότι η ταινία έχει επίσης ένα πολιτικό μήνυμα. Το κοινό μού είπε ότι συγκινήθηκε και εξοργίστηκε για το ότι ακόμη και σήμερα τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει στο θέμα της ελευθερίας της αγάπης.
— Πόσο κοντά είναι η ταινία στα γεγονότα;
Η ταινία εμπνέεται ελεύθερα από τα πραγματικά γεγονότα και για αυτό είναι αρκετά μακριά αλλά συγχρόνως και πολύ κοντά σε αυτά. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει την ίδια δυναμική με όλα εκείνα που συνέβησαν στην πραγματικότητα, δύο αγόρια που αγαπήθηκαν και σκοτώθηκαν για τον έρωτά τους. Δυστυχώς κανείς δεν εξέφρασε ποτέ ξεκάθαρα την αλήθεια για τα γεγονότα στο Giarre. Φοβάμαι ότι θα χρειαστούν πολλά χρόνια ακόμη, ίσως και να μη συμβεί ποτέ. Πάντως, ένα πράγμα που προσπάθησα να κάνω ήταν να ρίξω φως σε αυτή την ιστορία για να μην ξεχαστεί η δολοφονία αυτών των δύο αγοριών. Οπωσδήποτε σήμερα υπάρχει περισσότερη ευαισθητοποίηση και περισσότερη αποφασιστικότητα να αγωνιστούμε για τα πολιτικά δικαιώματα, δεν είμαστε πλέον στη Σικελία του τότε.
— Στην ιστορία σας οι μητέρες και των δύο αγοριών παίζουν καθοριστικό ρόλο. Έχει να κάνει με τον ρόλο της μάνας στην παλαιών αρχών κοινωνία;
Προσπάθησα να οικοδομήσω μια σχέση μητέρας - παιδιού σαν αυτές που έχω δει και έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Δημιούργησα μια σχέση όπως συνήθως συμβαίνει, καθώς δεν είναι όλες οι μητέρες έτσι ή δεν ήταν έτσι. Υπήρξαν μητέρες που δεν μπόρεσαν να προστατεύσουν τα παιδιά τους. Τα παιδιά χάνονται αν είναι απών ο πατέρας, πόσο μάλλον αν είναι απούσα η μητέρα. Αντιθέτως, αν υπάρχει η δυναμική της παρουσία, σώζονται.
— Εν τέλει, θεωρείτε τα «Πυροτεχνήματα» μια queer ταινία ή μια πολιτική ταινία;
Τη θεωρώ μια ποιητική ταινία.
Stranizza d'Amuri Trailer