Oι Νύχτες Πρεμιέρας έχουν περάσει πλέον σε φάση ωριμότητας. Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας, που φέτος κλείνει αισίως τα 25 χρόνια του, ξέρει πλέον τι του αρέσει και τι όχι, καθώς έχει αναχθεί σε μία από τις κορυφαίες ετήσιες πολιτιστικές διοργανώσεις της Ελλάδας. Παράλληλα, έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα του home entertainment και του streaming και να εντυπωθεί στη συνείδηση του κοινού του ως το σταθερό και «άχαστο» σεπτεμβριάτικο ραντεβού τους.
Την εξέλιξή του ο καλλιτεχνικός διευθυντής Λουκάς Κατσίκας τη συνοψίζει εύγλωττα στην τροποποίηση μιας μικρής, αλλά σημαντικής λεξούλας στον ίδιο του τον τίτλο: η διοργάνωση που ξεκίνησε σεμνά ως Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΣΤΗΝ Αθήνα μετατράπηκε σταδιακά σε Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΤΗΣ Αθήνας, μια γιορτή της έβδομης τέχνης που ανήκει πρωτίστως στην ίδια της την πόλη. «Η γιγάντωση του φεστιβάλ και η προσμονή του κοινού μάς γεμίζει ευθύνη» δηλώνει ο κ. Κατσίκας.
«Βέβαια, φέτος υπάρχει ανάμεσά μας και μια διάχυτη νοσταλγία λόγω της επετείου, ενώ παράλληλα σκεφτόμαστε τι έχει αλλάξει από τα πρώτα χρόνια στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το σινεμά, αλλά και στην ίδια την κινηματογραφική εμπειρία. Θέλουμε να προστατέψουμε τη μεγάλη οθόνη και να επαναφέρουμε το κοινό στις αίθουσες. Γι' αυτό, εκτός από τις νέες ταινίες, συμπεριλαμβάνουμε κι άλλες σημαντικές από το παρελθόν, ώστε το κοινό να μπορεί να δει σπουδαίο σινεμά όπως πρέπει. Φυσικά και μπορείς να δεις το Αποκάλυψη Τώρα του Κόπολα στο σπίτι σου, αλλά δεν θα έχεις την ευκαιρία να δεις το νέο final cut του σκηνοθέτη που προβάλλουμε φέτος, σε σωστές συνθήκες αποκατάστασης».
Η διοργάνωση που ξεκίνησε σεμνά ως Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΣΤΗΝ Αθήνα μετατράπηκε σταδιακά σε Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΤΗΣ Αθήνας, μια γιορτή της έβδομης τέχνης που ανήκει πρωτίστως στην ίδια της την πόλη.
Στο σύνολό του το φετινό πρόγραμμα έχει όλα τα γνωστά συστατικά, επιμέρους τμήματα που έχουμε αγαπήσει, πολυαναμενόμενες πρεμιέρες, δυνατές μουσικές ταινίες και ντοκιμαντέρ, προτάσεις από άγνωστες κινηματογραφίες, όπως αυτές από τη Μαλαισία ή το Πράσινο Ακρωτήρι, ισχυρή παρουσία σκηνοθετριών και πρωταγωνιστριών –εφόσον και τα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ υιοθετούν τη λογική της συμπερίληψης– και πολλές ακόμα εκπλήξεις που θα ανακαλύψει καθένας μόνος του. Ακολουθούν οι δικές μας προτάσεις.
Χρυσός Φοίνικας
(Παράσιτα, ταινία έναρξης)
και Χρυσή Άρκτος
(Συνώνυμα)
Οι φετινές Νύχτες Πρεμιέρας εξασφάλισαν δύο από τα μεγάλα βραβεία των κορυφαίων ευρωπαϊκών κινηματογραφικών φεστιβάλ: η ταινία που θα σηκώσει την αυλαία της διοργάνωσης είναι ο δίκαιος Χρυσός Φοίνικας των πρόσφατων Καννών, ένα μοναδικό μείγμα σλάπστικ κωμωδίας, κοινωνικής αλληγορίας και θρίλερ από τον Κορεάτη Μπονγκ Τζουν-χο (Snowpiercer, The Host). Αλλά και η Χρυσή Άρκτος της φετινής Μπερλινάλε αποτελεί ένα θαρραλέο και αντισυμβατικό φιλμ από τον Ναντάβ Λαπίντ, τον πιο πολυσυζητημένο νέο σκηνοθέτη του Ισραήλ, με μια αξέχαστη ερμηνεία από τον πρωτοεμφανιζόμενο Τομ Μερσιέ.
Ταινία λήξης:
Ενήλικοι στην αίθουσα
Η ταινία για την οποία όλοι έχουν ήδη άποψη στην Ελλάδα χωρίς να την έχουν δει είναι προορισμένη να διχάσει και αποτελεί ιδανικό κλείσιμο για το φετινό φεστιβάλ, χαρίζοντάς του το μεγαλύτερο στάτους από άποψη καλεσμένων. Το εξάμηνο της διαπραγμάτευσης για το ελληνικό χρέος, όπως αποδόθηκε στο αμφιλεγόμενο ομότιτλο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, γίνεται στα χέρια του 86χρονου Κώστα Γαβρά ένα πολιτικό «θρίλερ δωματίου», με τους Χρήστο Λούλη και Αλέξανδρο Μπουρδούμη να μεταμορφώνονται στους ρόλους του Βαρουφάκη και του Αλέξη Τσίπρα αντίστοιχα. Η προβολή θα γίνει παρουσία των συντελεστών, ενώ στην τελετή λήξης του φεστιβάλ, που θα διεξαχθεί για πρώτη φορά στο Μέγαρο Μουσικής, θα προηγηθεί η απονομή των βραβείων της διοργάνωσης.
Festival Darlings
11 ταινίες που δεν θα χάσουμε με τίποτα
Στο μεγάλο, ενιαίο τμήμα του φεστιβάλ οι διοργανωτές έχουν συμπεριλάβει και φέτος τον αφρό της πρόσφατης κινηματογραφίας, ταινίες απ' όλο τον κόσμο που συζητήθηκαν από την πρεμιέρα τους στα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ και συνεχίζουν το ταξίδι τους, κάνοντας στάση στην Αθήνα. Πρώτη πρώτη η αγαπημένη ταινία πολλών μελών της οργανωτικής ομάδας του φεστιβάλ, το Πορτρέτο μιας γυναίκας που φλέγεται. Η Γαλλίδα Σελίν Σιαμά παραδίδει την queer δημιουργία της χρονιάς, ένα λεσβιακό δράμα εποχής που τοποθετείται στη Βρετάνη του 18ου αιώνα και τιμήθηκε με το Βραβείο Σεναρίου και τον Queer Φοίνικα στις Κάννες. Από το ίδιο φεστιβάλ μάς έρχεται και το Βραβείο της Επιτροπής Bacurau των Κλέμπερ Μεντόζα Φίλιου και Τζουλιάνο Ντορνέλες, ένα υβρίδιο γουέστερν, ταινίας τρόμου και περιπέτειας εκδίκησης που διαδραματίζεται σε ένα απομονωμένο χωριό της Βραζιλίας. Ο Ντορνέλες θα παρευρεθεί στην προβολή. Εκτυφλωτικά νέον φώτα πέφτουν πάνω σε μια άλλη, φουτουριστική Βραζιλία που καμουφλάρει τον καλπάζοντα συντηρητισμό της πίσω από χορευτικά πάρτι και τελετουργικά όργια στην προερχόμενη από το Σάντανς Επουράνια Αγάπη του Γκαμπριέλ Μασκαρό. Ο επικηρυγμένος από την ιταλική μαφία συγγραφέας του Γόμορρα, Ρομπέρτο Σαβιάνο, επιστρέφει στην Καμόρα, συνυπογράφοντας με τον σκηνοθέτη Κλαούντιο Τζιοβανέσι (που επίσης θα παρευρεθεί στην προβολή) το βραβευμένο με Αργυρή Άρκτο Σεναρίου στο Βερολίνο Piranhas. Στην αγαπημένη του εργατική τάξη της επαρχιακής Αγγλίας επιστρέφει και ο βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα Κεν Λόουτς με τη νέα του ταινία Δυστυχώς Απουσιάζετε, που συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό των φετινών Καννών. Οι υπέροχοι πρωταγωνιστές Ντέμπι Χάνιγουντ και Κρις Χίτσεν θα μας τιμήσουν με την παρουσία τους στην αθηναϊκή πρεμιέρα.
Στις νέες ταινίες σημαντικών σκηνοθετών που βρίσκουμε στο πρόγραμμα του φεστιβάλ συναντάμε και την παραδοξότητα του Γερμανού Βέρνερ Χέρτσογκ που συμμετείχε στις Ειδικές Προβολές των Καννών: στην Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε. μπορεί κανείς να νοικιάσει φίλους, followers, ακόμα και συγγενείς. Εννιά χρόνια μετά το σκηνοθετικό του ντεμπούτο (I'm still here) και τρία μετά το Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για το Manchester by the sea, ο Κέισι Άφλεκ επιστρέφει πίσω από την κάμερα, συμπρωταγωνιστώντας παράλληλα, μαζί με την Ελίζαμπεθ Μος στη δυστοπική περιπέτεια Φως στο σκοτάδι. Από το Φεστιβάλ Βερολίνου μάς έρχεται και το τρυφερό, ποπ, σαρωτικό δράμα ενηλικίωσης Σφάλμα Συστήματος της Νόρα Φινγκσάιντ, με την αποστομωτική παιδική ερμηνεία της Έλενα Ζένγκελ. Στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών του Φεστιβάλ Καννών συμμετείχε το Zombi Child, η τελευταία ταινία του Γάλλου Μπερτράν Μπονελό που βασίζεται στην ιστορία ενός άντρα που έχει καταγραφεί ότι έγινε «ζόμπι» έπειτα από τελετές βουντού στην Αϊτή. Στο επίσημο διαγωνιστικό των Καννών έκανε πρεμιέρα και η Λίμνη με τις αγριόχηνες του Κινέζου Ντιάο Γινάν, ένα στυλιζαρισμένο μοντέρνο νουάρ. Την εντεκάδα μας κλείνει ο τρίωρος Μεγάλος Αποχωρισμός του επίσης Κινέζου Ξιαοσουάι Γουάνγκ, ένα συγκινητικό μελόδραμα που διατρέχει τρεις δεκαετίες κινεζικής ιστορίας, έχοντας σαρώσει τα βραβεία ερμηνειών της φετινής Μπερλινάλε.
Αφιέρωμα στον Έντουαρντ Γιανγκ
Ο σκηνοθέτης που επιλέγουν φέτος οι Νύχτες Πρεμιέρας να τιμήσουν, επανασυστήνοντάς τον στο αθηναϊκό κοινό μέσα από την προβολή της πλήρους φιλμογραφίας του, είναι ο Ταϊβανέζος Έντουαρντ Γιανγκ. Ηγετική μορφή της κινηματογραφίας της χώρας του, παρέδωσε μέσα σε δύο δεκαετίες 7 ταινίες μεγάλου μήκους, συμβάλλοντας στην ανανέωση του ασιατικού σινεμά, ενώ πέθανε 59 μόλις χρόνων, στο peak της καριέρας του. Θα δούμε από το ντεμπούτο του Εκείνη τη μέρα, στην παραλία (1983), όπου συναντάμε τις απαρχές του ταϊβανέζικου Νέου Κύματος και το ταλέντο του διευθυντή φωτογραφίας Κρίστοφερ Ντόιλ, μέχρι το επικό κύκνειο άσμα του Yi Yi (2000), που τιμήθηκε με το Βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάννες και είναι σταθερά παρόν σε πολλές λίστες με τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας.
Διεθνές Διαγωνιστικό
Queer cinema – Μετά τα μεσάνυχτα
Σταθερά αγαπημένο κομμάτι των Νυχτών Πρεμιέρας, με εξίσου σταθερά φανατικό κοινό, το queer cinema είναι και φέτος εδώ με μερικές ενδιαφέρουσες προτάσεις. Ξεχωρίζουμε τον Πρίγκιπα του Σεμπαστιάν Μουνιόζ από τη Χιλή, μια τολμηρή διασκευή ενός θρυλικού μυθιστορήματος της underground γκέι λογοτεχνίας, και το This is not Berlin του Μεξικανού Χάρι Σάμα που διαθέτει εξαιρετικό dark wave σάουντρακ.
Εξίσου λατρεμένο section των Νυχτών είναι οι προβολές που ξεκινούν αργά και ολοκληρώνονται μετά τα μεσάνυχτα, όπου έχουμε δει μερικές από τις πιο εξωφρενικές, ανατριχιαστικές, ακατάλληλες ή ασύστολα camp ταινίες της ιστορίας του φεστιβάλ. Φέτος αναμένουμε, καταρχάς, την επιστροφή του παλιού γνώριμου της διοργάνωσης Φατίχ Ακίν με το πολυσυζητημένο Χρυσό Γάντι, μια αυστηρώς ακατάλληλη γκροτέσκ ανάγνωση της ιστορίας του serial killer Φριτζ Χόνκα που έδρασε στο Αμβούργο των '70s, το παροξυσμικό αιματοκύλισμα του First Love του Τακάσι Μιίκε (Audition) και το κιτς, αλά Τζον Γουότερς, Όλα για τον Υβ του Μπενουά Φορζάρ που έκλεισε το Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στις φετινές Κάννες.
Τσέχικο Νέο Κύμα
Μετά το περσινό spotlight στην Πολωνία, φέτος είναι η σειρά της Τσεχίας να μας συστηθεί κινηματογραφικά μέσα από μια επιλογή 12 ταινιών-σταθμών της δεκαετίας του '60 που διαμόρφωσαν το λεγόμενο «τσέχικο Νέο Κύμα». Ανάμεσα στις επιλογές βρίσκουμε τα θρυλικά και βραβευμένα με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας Το μαγαζάκι της Κεντρικής Οδού (1965) των Γιαν Καντάρ και Έλμαρ Κλος και Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν (1966) του Γίρι Μενζέλ, το ντεμπούτο του οραματιστή Γιαν Νιέμετς Διαμάντια της νύχτας (1964), τα απαγορευμένα επί δεκαετίες Η κοιλάδα με τις μέλισσες (1968) του Φράντισεκ Βλάτσιλ και το Αστείο (1969) του Γιαρομίλ Γιρίς και τον Αποτεφρωτή (1969), την ταινία που επηρέασε τον Γιώργο Λάνθιμο στη δημιουργία της περσινής Ευνοούμενης (η οποία θα προβληθεί μαζί με τη νέα μικρού μήκους δημιουργία του σκηνοθέτη, Nimic).
Ντοκιμαντέρ – Μουσικές ταινίες
Νύχτες Πρεμιέρας χωρίς μουσική και ντοκιμαντέρ δεν γίνονται. Εκτός από τη μυθοπλασία, το φεστιβάλ δίνει πάντα χώρο και προσοχή στην κινηματογραφία τεκμηρίωσης, ενώ αγαπά διαχρονικά τις ταινίες που ασχολούνται με μουσικά είδωλα, είδη ή φαινόμενα. Από το Διεθνές Διαγωνιστικό των Ντοκιμαντέρ σημειώστε το κινεζικό Έθνος του ενός παιδιού (Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής του Σάντανς), την πολυβραβευμένη μεξικανική Οικογένεια του Μεσονυκτίου, τη Γη του μέλιτος από τη Βόρεια Μακεδονία, που αναμένεται να βρεθεί στην αντίστοιχη πεντάδα των Όσκαρ, και το Βραβείο Κοινού του Φεστιβάλ Βερολίνου Δέντρα στην έρημο. Στο τμήμα Icons τοποθετείται το πολύκροτο Υβ Σεν Λοράν: Υστερόγραφο, του οποίου την προβολή είχε απαγορεύσει μέχρι πρότινος ο σύντροφος του θρύλου της μόδας Πιερ Μπερζέ. Τέλος, από τα μουσικά φιλμ ανυπομονούμε για τα πορτρέτα των Μάιλς Ντέιβις (Miles Davis: Birth of the Cool), Έλα Φιτζέραλντ (Ella Fitzgerald: Just one of those things), Αρίθα Φράνκλιν την περίοδο ηχογράφησης του αξέχαστου γκόσπελ δίσκου «Amazing Grace» αλλά και για το Murder in the front row που ακολουθεί τη γέννηση του thrash metal.
Info
• Το μεγάλο γενέθλιο πάρτι για τα 25 χρόνια των Νυχτών Πρεμιέρας συνδιοργανώνεται από το φεστιβάλ και τη LiFO την Παρασκευή 20/9, στις 23:00, στο Ρομάντσο, με DJ set από τους SLAM.
• Το 25o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας θα πραγματοποιηθεί από τις 18 έως τις 29 Σεπτεμβρίου στις αίθουσες Ideal, Δαναός 1&2, Odeon Όπερα 1&2, Άστρον, Παλλάς (τελετή έναρξης) και Μέγαρο Μουσικής (τελετή λήξης).
• Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε από την ιστοσελίδα www.viva.gr και από τα ταμεία των κινηματογράφων. Τιμή εισιτηρίων: €6
• Δείτε εδώ το αναλυτικό πρόγραμμα των προβολών και για περισσότερες πληροφορίες για τις εκδηλώσεις, τις προβολές καθώς και για συνεχή ενημέρωση για τις δράσεις του φεστιβάλ, επισκεφθείτε τις σελίδες www.cinemagazine.gr και www.aiff.gr
• Το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας πραγματοποιείται με την ενίσχυση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO