» ΤοΠάσχα πέρασε μια χαρά. Στην Κρήτη, χλοερό,γαλήνιο κι ευωδιαστό στο σπίτι τουΜανούσου, ψηλά, σε ένα μικρό χωριό μεθέα τον Αποκόρωνα, καλοκαιρινό στο Ammosτου Νίκου Τσεπέτη, που μίλαγε για τοκαινούργιο ελληνικό όχι απαραίτητακρητικό, «no frills» μενού που επιμελήθηκεο ίδιος, με αιχμή του δόρατος τηνπρωτοποριακή έλλειψη φιλοδοξίας γιαοποιαδήποτε γευστική πρωτοπορία - «τονέο chic». Αν δεν νιώθεις (πια) κατάνυξηγια το Πάθος του Χριστού, συζητάςανενδοίαστα για το πόσα θα πληρώσει γιατο διαζύγιό του ο σκηνοθέτης του Πάθουςτου Χριστού, ο Μελ Γκίμπσον δηλαδή, μεφίλους που συναντιούνται χωρίς ραντεβού- η καλύτερη παρέα με διαφορά είναι αυτήπου συντονίζεται χωρίς τηλέφωνα εκτόςέδρας.
»Λίγεςμέρες πριν, στο Παρίσι. Ένας άλλος φίλος,ντόπιος, με τον αέρα που οι Γάλλοιαντιμετωπίζουν την τέχνη όταν τηνξαναεπισκέπτονται, με προέτρεψε να δωτην αναδρομική έκθεση του Ντε Κίρικοστο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Δεν ήταναπό εκείνες τις συνηθισμένες συμβουλέςστο στυλ «μη χάσεις τον Ντε Κίρικο γιατίείναι ο Ντε Κίρικο», αλλά «για να δεις»,μου λέει, «αν σου έχει διαφύγει πόσοάκυρα και άστοχα έργα μπορεί να κάνειένας μεγάλος καλλιτέχνης στη δύση, αςπούμε, της καριέρας του».
»Πήγακαι φυσικά μαγεύτηκα ξανά από αυτά πουήδη γνώριζα, τα γάντια, τα εργοστάσια,τις μάσκες, τη θλιμμένη μάνα, τα μυστηριώδηλουτρά, τις πρώτες εντυπώσεις στη δικήτου χώρα, από τον Ιταλό που γεννήθηκεστο Βόλο και φοίτησε στο Πολυτεχνείο.Η Μεταφυσική του έστεκε ατόφια, όπωςκαι ο μεγάλος Πύργος στο Τορίνο με τιςμικροσκοπικές σιλουέτες, η συνεργασίατου με τον Κοκτό στο Mythologie, η γεωμετρίατου παράλογου, η μοναδική του σχέση μετις γραμμές και την προοπτική. Και μετάτον πόλεμο, άρχισε ένας διάλογος με τουςκλασικούς και μια ενδοσκόπηση, ανερμήνευτη,όπως διάβασα αργότερα, παρά τις απόπειρεςεγωκεντρικής αυτοβιογράφησής του, πουδημιουργεί σύγχυση. Ναι, είναι ο ΝτεΚίρικο, αλλά ξέχασε να ζωγραφίζει; Αντίνα «μικραίνει» και να αφήνει αποσκευές,έκανε τεράστιες τοιχογραφίες καιχρησιμοποιούσε οικεία στοιχεία τουπαρελθόντος του ή την κοστουμαρισμένημορφή του ως προσωπογραφία, σε εκφράσειςμεγαλομανίας ή άτσαλης επικότητας -δείτε την «Επιστροφή του Οδυσσέα» απότο 1968. Όχι πως δεν υπάρχουν ενδιαφέρουσεςπαραξενιές στη μεταγενέστερη περίοδο.
»Μουήρθαν στο μυαλό τα λόγια ενός Έλληνασυνθέτη λαϊκής και popμουσικής, που μου είχε πει κάποτε πωςείναι σπουδαίος γιατί γράφει καλύτερημουσική όσο περνάνε τα χρόνια, αντίθετααπό τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη,κάτι που αποδεικνύει, είπε συμπληρώνονταςτο επιχείρημά του, πωςο Χατζιδάκις είναι απλά καλύτεροςαπό τον Μίμη Πλέσσα. Φυσικά, δεν υπάρχεισταγόνα αλήθειας στον αλαζονικόσυλλογισμό. Καμία τρίτη πράξη δενακυρώνει τις προηγούμενες, και στηνπερίπτωση του αλαζονικού όπως λένε οιειδικοί Ντε Κίρικο, τα πενιχρά τελευταίατου έργα ολοκληρώνουν ένα αινιγματικόπορτρέτο συνεχούς αναζήτησης. «La fabriquedes rêves» ήταν ο τίτλος της έκθεσης καιθυμήθηκα το υλικό των ονείρων που κινείτο έργο του αγαπημένου μου ΝτέιβιντΛιντς. Δεν είναι άδικο να χαρακτηρισθείεπαναλαμβανόμενος, από τους πιο ψύχραιμουςθεατές των πρόσφατων ταινιών του -παραείμαι θετικά εμπαθής μαζί του γιανα βρω ψεγάδι. Από την άλλη, ο διάλογοςτου Λιντς με τη γεωμετρία (τη φόρμα τηςαφήγησης του ασυνείδητου) και το παράλογο(τη σουρεαλιστική ερμηνεία του κόσμουπου σκεπάζει σαν παραμορφωτική κουβέρτααυτό που βλέπουμε ως κανονικήκαθημερινότητα) δεν μπορεί παρά να είναιαυτοαναφορικός και επικίνδυνοςδημιουργικά. Η όποια εξέλιξή του, σετέτοιο επίπεδο πλέον, δεν αναιρεί τοσύνολο. Σε αντίθετη περίπτωση, ο Ίστγουντ,διά της σοφιστείας, είναι καλύτερος καιαπό τον Πλέσσα και από τον Χατζιδάκικαι από τον Ντε Κίρικο, επειδή κάνεικαλύτερες ταινίες στα 75 του απ' ότι στα40.
»Απότο αρνί του Πάσχα στον Λιντς; Ένας Θεός(κάτι θα) ξέρει...