Την Κυριακή που μας πέρασε ξύπνησα με όρεξη για μουσείο.
Αποφάσισα, έτσι, να επισκεφτώ για πρώτη φορά το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης,, ένα μουσείο δυσανάλογα ενδιαφέρον και όμορφο σε σχέση με το μέγεθος του (είναι μικρό - πολύ μικρό - κι αυτό το λέω και γι' αυτούς που βαριούνται γενικά τα μουσεία - σε μισή ώρα το έχεις γυρίσει όλο - το πολύ)
Υπήρχε κι ένας άλλος λόγος, όμως, που διάλεξα το συγκεκριμένο μουσείο:
Ήθελα μετά να γράψω κάτι εδώ για την μικρή μου τουριστική εξόρμηση, και θεώρησα πως θα ήταν καλή ιδέα να διαλέξω ένα μουσείο με κάπως χαμηλή επισκεψιμότητα.
Τώρα, μπορεί να μην αρέσει στους ανθρώπους του Εβραϊκού Μουσείου που λέω ότι έχει μάλλον χαμηλή επισκεψιμότητα σε σχέση με τα άλλα μουσεία της πόλης, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς:
Υποθέτω ότι οι περισσότεροι θεσσαλονικείς δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξη του, πράγμα επιεικώς παράδοξο αν σκεφτεί κανείς πόσο συνδεδεμένη με την ιστορία της πόλης είναι η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας..
Κάτι ίσως να έχει πάρει το μάτι σας -κυρίως λόγω του κουβούκλιου φρουρού που έχει απ' έξω- πηγαίνοντας για ποτό προς τη Βαλαωρίτου, ή ψάχνοντας για παρκινγκ στο κέντρο της πόλης, συγκεκριμένα στην οδό Αγίου Μηνά.
Ε λοιπόν εκεί, στην Αγίου Μηνά 13, βρίσκεται το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Κάπως αγουροξυπνημένη και με έναν καφέ στο χέρι, άνοιξα την πόρτα κι ένιωσα για λίγο ότι βρίσκομαι ταξίδι σε κάποια ευρωπαϊκή πόλη.
Υπάρχει καλύτερος τρόπος να περάσεις το Κυριακάτικο σου μεσημέρι;
Ορίστε μερικά σκόρπια πράγματα που είδα κι έμαθα στο μουσείο.
Το μουσείο στεγάζεται σε ένα από τα σπάνια κτίρια εβραϊκής ιδιοκτησίας που σώθηκαν από την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Ο αρχιτέκτονας του μας είναι άγνωστος, ενώ το κτίριο αναπαλαιώθηκε το 1997 στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Είναι ιδιοκτησίας της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, και η ευγενέστατη κυρία που δούλευε στο ταμείο - και την οποία έπρηξα με τις ερωτήσεις μου- μου είπε πως από το 2001 που εγκαινιάστηκε, η επισκεψιμότητα του μουσείου ολοένα και αυξάνεται "δειλά δειλά.."
Η είσοδος κοστίζει 3 ευρώ.
Εκείνη την Κυριακή μέσα στο μουσείο ήμουν εγώ, και ένα γκρουπ 40 Ισπανών (νομίζω)
"Στο μουσείο μας έρχεται όποιος έχει όρεξη και θέλει να μάθει.. Το καλοκαίρι είναι συνήθως ξένοι τουρίστες, ενώ τον χειμώνα έρχονται πολλά σχολεία."
Όταν πήγα εγώ ακουγόταν από τα μεγάφωνα κάποιου είδους ξενάγηση, αλλά ήταν στα Εβραϊκά (μάλλον) και δυστυχώς δεν καταλάβαινα. Την βάλανε για το γκρουπ των Ισπανών νομίζω.
Πολύ όμορφη γλώσσα πάντως.
Στην μόνιμη συλλογή βρίσκεται ολόκληρη η ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, που ξετυλίγεται χρονολογικά, σύντομα και κατατοπιστικά. Χωρίς να κουράζει τον επισκέπτη. Σαν ένα γρήγορο μάθημα ιστορίας ολόκληρης της πόλης. Πολύ πολύ ενδιαφέρον.
Το μουσείο έχει δύο επίπεδα μονάχα. Το ισόγειο κι έναν ακόμη όροφο.
Στο ισόγειο βρίσκονται ταφόπλακες και επιτύμβιες στήλες από την μεγάλη εβραϊκή Νεκρόπολη που εκτεινόταν ανατολικά από τα τείχη της πόλης.
Είναι πολύ εντυπωσιακός χώρος..
Μόλις μπαίνεις αντικρίζεις το σιντριβάνι που βρισκόταν στην αυλή της Συναγωγής Όελ Γιόσεφ, ή αλλιώς Συναγωγή Σαρφατή.
Ναι, δουλεύει κανονικά. Τρέχει πάντα νεράκι..
Τα εκθέματα του Μουσείου είναι λαογραφικού, ιστορικού και θρησκευτικού χαρακτήρα.
Στον επάνω όροφο βρίσκεται η βιβλιοθήκη όπου φιλοξενούνται σημαντικά κείμενα που έχουν τυπωθεί στη Θεσσαλονίκη από τον 16ο έως τον 20ο αιώνα.
Σε αυτό τον όροφο υπάρχουν λαογραφικά εκθέματα που δείχνουν πώς ήταν η καθημερινή ζωή των Εβραίων της πόλης.
Αυτά μου άρεσαν και περισσότερο απ' όλα στο μουσείο.
Είδα: βιβλία μαγειρικής, παραδοσιακά ενδύματα, νυφικά, παιδικά ρουχαλάκια, καθημερινά αντικείμενα, λατρευτικούς θησαυρούς
Υπάρχει κι ένας ξεχωριστός εκθεσιακός χώρος με ντοκουμέντα σχετικά με την γενοκτονία των Εβραίων κατά τον Μεγάλο Διωγμό.
( Το 96,5% της Εβραϊκής Κοινότητας της πόλης, που μετρούσε 49.000 ανθρώπους τότε, εξοντώθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία)
12 Φεβρουαρίου 1943: Επιβολή του διακριτικού σήματος για κάθε Εβραίο. Πρόκειται για το Κίτρινο Αστέρι.
13 Φεβρουαρίου 1943: Απαγόρευση της χρήσης τηλεφώνου, ΜΜΜ, και απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά την δύση του ηλίου. Επρόκειτο για του περιβόητους Νόμους της Νυρεμβέργης.
Η πρέσα που έκοβε τα Κίτρινα Αστέρια (1943)
Η Θεσσαλονίκη αποτελούσε σημαντικό κέντρο εβραϊκών θεολογικών σπουδών και παιδείας.
Υπήρχαν 18 εβραϊκά σχολεία, δεκάδες συναγωγές, αθλητικοί σύλλογοι, οργανώσεις νεολαίας, δεκάδες εφημερίδες και περιοδικά εκδίδονταν από την εβραϊκή κοινότητα της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη ήταν το κέντρο της εβραϊκής εκδοτικής δραστηριότητας ολόκληρης της χώρας.
Το 1510-20 ιδρύουν το πρώτο τυπογραφείο της πόλης.
Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 καταστρέφει ολοσχερώς 31 Συναγωγές, 10 σχολεία, κι όλα σχεδόν τα διοικητικά κτίρια της πόλης.
Ανεκτίμητοι και παμπάλαιοι λατρευτικοί θησαυροί χάνονται οριστικά.
Περισσότεροι από 53.000 Εβραίοι μένουν άστεγοι.
Η Κοινότητα δεν ξεπέρασε ποτέ το πλήγμα..
Όσο περισσότερη ώρα περνούσα μέσα στο μουσείο τόσο περισσότερο ανιστόρητη ένιωθα σχετικά με την ίδια μου την πόλη...
Το Εβραϊκό Μουσείο, τελικά, είναι μία ευκαιρία να μάθεις την ιστορία της ίδιας της Θεσσαλονίκης, να μάθεις πράγματα για την πόλη σου, για τα κτίρια ορόσημα που βλέπεις καθημερινά - όπως η Αγορά Μοδιάνο, η Βίλλα Αλλατίνη, το Τελωνείο (ναι, εκείνο το μεγάλο κτίριο στο λιμάνι) και πόσα άλλα, να μάθεις τι ακριβώς είχε συμβεί στην πόλη κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τι συνέβη εκείνο το Μαύρο Σάββατο στην Πλατεία Ελευθερίας τον Ιούνη του 1942..
Μελετώντας την εβραϊκή παρουσία στην Θεσσαλονίκη, αναδεικνύεται ολόκληρη η νεότερη ιστορία της πόλης.
Είναι πραγματικά σοκαριστικό πόσα πράγματα αγνοούμε για την ιστορία της πόλης μας.. Της κατά τα άλλα μικρής μας πόλης που γνωρίζουμε, τάχα, απ' έξω κι ανακατωτά..
Να πάτε!
Ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έκανα εδώ και πολύ καιρό.
Ή τουλάχιστον, μη λέτε μετά ότι δεν έχει τίποτα να κάνουμε στην πόλη!
:)