Προχθες, Δευτέρα 12 Μαΐου, πέθανε ο μεγάλος ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας και δημιουργός των πιο εντυπωσιακών όσο και "σκοτεινών" σκηνικών που έχουν εμφανιστεί ποτέ στην μεγάλη οθόνη, H. R. Giger.
Ο θρυλικός Ελβετός εικαστικός έχασε την μάχη με την ζωή σε νοσοκομείο της Ζυρίχης, μετά από σοβαρά τραύματα που υπέστη αφού γλίστρησε κι έπεσε από τις σκάλες του σπιτιού του.
Ήταν 74 ετών, κι αυτό ήταν το έργο που άφησε πίσω.
Ο H. R. Giger γεννήθηκε το 1940 στο Chur της Ελβετίας, κι από μικρό παιδί έδειξε τις ομολογουμένως αλλόκοτες καλλιτεχνικές του τάσεις. Ο πατέρας του ήταν χημικός, και έκανε τα πάντα για να τον αποτρέψει από τον δρόμο της τέχνης, "ένα επάγγελμα από το οποίο δεν βγάζεις ούτε ψίχα ψωμιού", και να τον κατευθύνει στις σπουδές Φαρμακευτικής. Τελικά, το 1962 σε ηλικία 22 ετών, ο Giger μετακόμισε στην Ζυρίχη, όπου και σπούδασε Αρχιτεκτονική και Industrial Design μέχρι το 1970.
Ο έρωτας της ζωής του, η ηθοποιός Li Tobler η οποία ήταν και το μοντέλο των πρώιμων έργων του, αυτοκτόνησε το 1975, και το γεγονός αυτό ήταν κάτι που στιγμάτισε σε μεγάλο βαθμό την δημιουργική του πορεία, σύμφωνα με τον ίδιο.
Το 1977 ο Giger εκδίδει το Necronomicon, ένα άλμπουμ με σχέδια και ζωγραφιές πάνω στις οποίες βασίστηκε ολοκληρωτικά το Sci-Fi θρίλερ- σταθμός του Ridley Scott, Alien (1979).
Ο Giger ήταν υπεύθυνος για όλο το artwork, τα ειδικά εφέ, τα σκηνικά, τα ομοιώματα του φιλμ, και φυσικά για το ίδιο το φοβερό και τρομερό Alien, που του χάρισε ένα Όσκαρ για την κατηγορία των ειδικών εφέ στην απονομή του 1980.
Το 1985 εκδίδει και το Necronomicon II, κρατώντας τον ίδιο τίτλο ως αναφορά στο περιβόητο γριμόριο (βιβλίο μαγείας) των μυθιστορημάτων του πατέρα της horror fiction λογοτεχνίας H. P. Lovecraft, ο οποίος αποτέλεσε και τη μεγαλύτερη του ίσως επιρροή.
Έκτοτε ο Giger κυκλοφόρησε μία πλειάδα τέτοιων βιβλίων, ενώ ανέλαβε τα σκηνικά και την καλλιτεχνική επιμέλεια πολλών ακόμα ταινιών όπως το Aliens του James Cameron , το Alien 3, το Dune του Alejandro Jodorowsky, το οποίο δεν γυρίστηκε τελικά ποτέ (αργότερα ο David Lynch ανέλαβε την μεταφορά του μυθιστορήματος του Frank Herbert στην μεγάλη οθόνη), το Batman Forever ( για το οποίο σχεδίασε και μία εκδοχή του Batmobile η οποία δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ στο φιλμ- και η οποία πιστεύω ότι θα ήταν η καλύτερη όλων που έχουμε δει μέχρι σήμερα), το Poltergeist II, το πιο πρόσφατο Prometheus , το σούπερ καλτ "Killer Condom", εμπνευσμένο από το κόμικ " Η καπότα δολοφόνος" του γερμανού Ralf König, κ.α..
Σημαντική ενασχόληση είχε και με την μουσική, φιλοτεχνώντας εξώφυλλα για συγκροτήματα όπως οι Carcass, οι Blondie και η Debbie Harry, οι Korn, και δεκάδες άλλοι ανάμεσα τους και οι Dead Kennedys για το τρίτο άλμπουμ των οποίων (Frankenchrist ) ο Giger παραχώρησε για 600 δολάρια τον πίνακα "Penis Landscape", που προοριζόταν για εξώφυλλο του δίσκου.
Eπιλογή η οποία οδήγησε σε μία άνευ προηγουμένου δικαστική διαμάχη περί "έκθεσης ανάρμοστου και επικίνδυνου υλικού σε ανηλίκους" εις βάρος του Jello Biafra.
Αν δεν μπορείς να νικήσεις τους εφιάλτες σου, μετέτρεψε τους σε τέχνη
Δεν χρειάζεται παρά μία μόνο ματιά στο έργο του Giger για να καταλάβει κανείς την εμμονή του στην επιστημονική φαντασία, στο φανταστικό, το μακάβριο, και το απόκρυφο.
Όχι τυχαία: Ο Giger υπέφερε από χρόνιους και επίμονους εφιάλτες, κι από εκτεταμένα προβλήματα αϋπνίας και διαταραχής ύπνου. Μάλιστα, τα πρώτα του έργα της περιόδου 1962 με 1965 ήταν αποτελέσματα μιας μορφής δημιουργικής ψυχοθεραπείας στην οποία είχε καταφύγει.
Σήμερα το έργο του Ελβετού καλλιτέχνη πρωταγωνιστεί ως αναφορά στην ποπ κουλτούρα, στην κινηματογραφική αλλά και εικονογραφική επιστημονική φαντασία, και κυρίως στο cyberpunk υποείδος της.
Κύριες επιρροές του, εκτός από τον Lovecraft, ήταν και ο ζωγράφος Ernst Fuchs, ο Salvador Dali, αλλά και ο διαβόητος συγγραφέας Timothy Leary, με τον οποίο διατηρούσε και προσωπική φιλία.
"Οι πίνακες και τα έργα μου ενθουσιάζουν περισσότερο ανθρώπους οι οποίοι, πώς να το πω, οι οποίοι είναι τρελοί. Μπορεί να μην το περιμένετε, αλλά πάρα πολύ άνθρωποι σκέφτονται όπως εγώ. Οι άνθρωποι στους οποίους αρέσει η δουλειά μου είναι είτε πάρα πολύ δημιουργικοί, είτε παράφρονες", φαίνεται να δήλωσε το 1979 στο περιοδικό Starlog.
Το έργο του θα μπορούσε κάπως να κατηγοριοποιηθεί στο κίνημα του σουρεαλισμό και του "φανταστικού σουρεαλισμού".
Ωστόσο, η πιο διακριτή καλλιτεχνική καινοτομία του ήταν αυτή η 'σύνδεση' ανθρωπίνων σωμάτων με μηχανές, σύνδεση την οποία ο ίδιος περιέγραψε ως βιο-μηχανική (biomechanical).
Επιπλέον, βασικό στοιχείο της δουλειάς του ήταν κι αυτό του φετιχιστικού ερωτικού fiction.
Εκτός από εικαστικός, ο Giger ήταν και δεινός σχεδιαστής και κατασκευαστής επίπλων. Τα έπιπλα του, κυρίως οι διάσημες πολυθρόνες του, αποτελούν αδιαμφισβήτητα μερικά από τα πιο εντυπωσιακά design αντικείμενα, κατευθείαν βγαλμένα από έναν δυστοπικό όσο και γοητευτικά επιβλητικό εφιαλτικό κόσμο.
Ο 1998 αγόρασε μαζί με την γυναίκα του, Carmen Maria Scheifele Giger, ένα μεσαιωνικό κάστρο στο Γκριγιέρ της Ελβετίας, στο οποίο φιλοξενείται το H. R. Giger Museum. Το μουσείο περιλαμβάνει και το διάσημο Giger Bar, όπου μπορείς να δειπνίσεις ή να πιείς τον καφέ σου καθισμένος στα χειροποίητα αυτά έπιπλα.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μόνο Giger Bars στον κόσμο, (στο Gruyères και στην γενέτειρά του την Chur), ενώ παρόμοια εγχειρήματα είχαν γίνει – μετά από συνεννόηση με τον καλλιτέχνη- και στο Τόκιο και στο Μανχάταν, χωρίς όμως να ευδοκιμήσουν.
Παραπάνω από μία φορά βρέθηκα πραγματικά κοντά στο να επισκεφθώ το Μουσείο Giger (Giger Bar) στο Γριγιέρ, αλλά το εισιτήριο του τρένου από την μία πόλη στην άλλη κόστιζε (πολύ) περισσότερο απ' όσο κόστιζε το αεροπορικό εισιτήριο Ελλάδα- Ελβετία -μετ' επιστροφής.
Η αναγνώριση στην χώρα του
Αν και ο H. R. Giger κέρδισε το 2013 μία θέση στο αμερικάνικο Science Fiction and Fantasy Hall of Fame, σύμφωνα με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Ζυρίχης, Tobia Bezzola, δεν έτυχε της απαραίτητης εκτίμησης που του άξιζε από τον πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κύκλο της Ελβετίας.
" H απόφαση του να εμπλακεί σε τόσο μεγάλο βαθμό με την ποπ κουλτούρα (φιλμ επιστημονικής φαντασίας, εξώφυλλα ροκ δίσκων) οδήγησε σε μία τόσο μεγάλη αναγνώριση που έκανε κάποιους ειδήμονες της υψηλής τέχνης καχύποπτους εναντίον του. Αντίθετα, αν ήμασταν στην Αμερική, κάτι τέτοιο δεν θα απασχολούσε κανέναν", λέει χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του στο swissinfo.ch.
"Δείτε για παράδειγμα το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης: Φιλοξένησε μία εκπληκτική έκθεση για το έργο του σκηνοθέτη Tim Burton, το ύφος του οποίου ανήκει καθαρά στην κατηγορία των κόμικς και των ταινιών τρόμου."
Παρά την διεθνή αναγνώριση και την απόκτηση του Όσκαρ, φαίνεται πως ο Giger δεν κέρδισε ποτέ την θέση που του άξιζε στο Ελβετικό καλλιτεχνικό κατεστημένο. Χαρακτηριστικό είναι ότι το επίσημο κράτος τον αγνοούσε επανειλημμένως όποτε κατέθετε πρόταση για επιχορηγήσεις.
Και μετά γνώρισε τον Ridley Scott, και η Sci-Fi κινηματογραφική ιστορία δεν θα ήταν ποτέ πια η ίδια...
R.I.P Hans Rudolf "Ruedi" Giger