Αφροδίτη Παναγιωτάκου - Ο πολιτισμός είναι λόγος για να ζείς!

photo Πάνος Μιχαήλ

Τι έχει καταφέρει κατά τη γνώμη σας αυτός ο πρώτος χρόνος λειτουργίας της Στέγης;

Νομίζω πως έχουμε καταφέρει σε ποιοτικό επίπεδο αυτά που είχαμε κατά νου. Σε ποσοτικό επίπεδο έχουμε καταφέρει περισσότερα. Μολονότι αντιλαμβανόμασταν την επιπλέον τόλμη που απαιτούσαν οι καιροί εκείνη τη στιγμή που εμείς είπαμε ότι ξεκινάμε και λέγαμε κάπως τολμηρά πως δε φοβόμαστε και πάμε εννοείται πως φοβόμασταν (γέλια). Πως σταματάς τον φόβο; Πράττοντας.

Είσαστε ευχαριστημένοι από την μέχρι τώρα ανταπόκριση;

Σαφέστατα. Είχαμε πει πως ας καταφέρουμε να φέρουμε αυτό που λέμε εμείς “νέο κοινό” με ότι αυτό συνεπάγεται είτε μιλώντας δημογραφικά είτε ηλικιακά και κάνουμε παραγωγές που πραγματικά πιστεύουμε και αφορούν τον σύγχρονο πολιτισμό τότε θα υπάρξει ανταπόκριση. Είχαμε πει μάλιστα ξεκινώντας πέρσι βάζοντας μπρός και αυτό που εμείς ονομάζουμε αποστολή της Στέγης ως προς το ποσστό ανταπόκρισης να είμαστε σεμνοί. Ειδικά φέτος λοιπόν οι πληρότητες, η ανταπόκριση αλλά και αυτό που ζούμε ακούγοντας και κυκλοφορώντας έξω είναι πως όχι μόνο υπάρχει γνώση του ονόματος της Στέγης αλλά και το τι αυτή προσπαθεί να κάνει και αυτό για μένα είναι επιτυχία. Είμαστε σίγουρα στην αρχή αλλά πιστεύω πως είμαστε στο σωστό δρόμο.

Ποιό είναι μέχρι τώρα το κοινό της Στέγης;

Το κοινό μας ακριβώς επειδή είμαστε στην αρχή θα έλεγα πως ακόμα χτίζεται. Επί της ουσίας μπορεί να έχει πολλές διαφορές. Δεν είναι καθόλου αρνητικό αυτό. Κάπου συναντιέται, κάπου τέμνεται. Το κοινό μας το ενώνει η περιέργεια, αυτό που λέμε να θες να μάθεις τι συμβαίνει. Να έχεις και μια αγωνία για το τι συμβαίνει. Είναι ένα κοινό που το απασχολεί πάρα πολύ ποιά είναι η εικόνα του παρόντος συνολικά στη κοινωνία. Γιατί το πολιτιστικό προϊόν που παράγεται, που προωθείται και παρουσιάζεται στην Στέγη και που είναι ένα πολιτιστικό προϊόν που ακουμπάει στον σύγχρονο πολιτισμό έχει να κάνει όντως με τις αγωνίες που βασανίζουν όλους μας τώρα και τα ερωτηματικά που έχουμε ο καθένας μας για το παρόν και το αύριο.

Ενώνεται κάπου αυτό το κοινό;

Νομίζω πως ενώνεται πραγματικά σε μια σχεδόν πολιτική θέση απέναντι στη κοινωνία και έχει και μια περιέργεια για το τι γίνεται συνολικά στον κόσμο. Νομίζω έτσι όπως τους βλέπω (γιατί καμιά φορά αναλύεις ακόμα και το body language, ακόμα και τον ενδυματολογικό κώδικα) πως είναι πρόσωπα που έχουν προσωπικότητα (γέλια). Κάποιοι είναι και ωραίοι εκκεντρικοί. Αλλά δεν γίνεται να πουλάς 25000 εισιτήρια για μια παράσταση και να νομίζεις πως έχεις μόναχα εκκεντρικούς. Όλοι αυτοί κάπου συναντιούνται.

Ποιό δεν είναι το κοινό σας;

Το κοινό μας δεν είναι αυτό που πιστεύει πως αν έρθει εδώ θα ενταχθεί σε κάποια λίστα κοινωνικά καταξιωμένων ανθρώπων. Δεν είναι το κοινό που πιστεύει πως έρχεται για να το δουν και να τους δει.

Πως θα χαρακτήριζατε το καλλιτεχνικό μίγμα της Στέγης;

Κοίταξε, για κάποιο λόγο η πρώτη λέξη που μου έρχεται στο μυαλό είναι ενδιαφέρον. Όχι με τη έννοια την τυπική. Δεν εννοώ αυτό. Εννοώ πως έχει περιεχόμενο. Εκεί θα έλεγα ότι ακουμπάει το μίγμα όλων των παραγωγών. Και επίσης το μίγμα έχει το χαρακτηριστικό του διεθνούς. Και μάλιστα του διεθνούς όχι με την πολύ συχνά μπανάλ πρόσληψη του τι είναι διεθνές.

Μετά λοιπόν το διεθνές θα έβαζα και την έννοια του αφυπνισμένου. Είτε μιλάμε για την υψηλή αισθητική του Μέηπλθορπ είτε είναι η επιθετική πολιτική σκηνική παραγωγή των DV8 είτε είναι η σχέση μητέρας και κόρης έτσι όπως τη σκιαγράφησε η Καραπάνου και την απέδωσε σκηνικά η Μπρούσκου. Και επίσης νομίζω πως υπάρχει κάτι τολμηρό. Δεν φοβόμαστε να μιλήσουμε για τα πράγματα, να τα δείξουμε όσο άσχημα και να είναι, με έναν άλλο τρόπο από αυτόν που θα ήτανε κοινά αποδεκτός πολύ πιο εύκολα.

Ακόμα και αυτό που έχει η άλλη αφετηρία, αυτά που έχουν συντελεστεί στη τέχνη παλαιότερα δηλαδή, ακόμα και αυτά τα κοιτάζουμε με μια άλλη ματιά. Όχι for the sake of it αλλά γιατί έτσι πρέπει να το κάνεις όταν θες να λές πως κάνεις σύγχρονο πολιτισμό.

Επίσης θα πρόσθετα πως το θέμα δεν είναι μονάχα η μιάμιση ή δύο ώρες που θα είσαι εδώ για μια παράσταση, όχι. Το θέμα είναι για πόσο καιρό θα σε συντροφεύει αυτό το οποίο έζησες στη Στέγη. Όπως όλοι μας κουβαλάμε αναμνήσεις από παραγωγές και παραστάσεις που μας έμειναν χαραγμένες και ακόμα μιλάμε γι αυτές γιατί μας έχουν σημαδέψει. Αυτό επιθυμούμε να συμβεί και εδώ. Αυτό που ονομάζουμε ποιοτικός χρόνος να ξεδιπλωθεί σε μια διάρκεια που θα επηρεάσει τον θεατή ως προς την αισθητκή του, τη σκέψη του, τα πιστεύω του ακόμα κι αν όλο αυτό είναι αρνητικά διακείμενο, αν το απορρίψει, αν δε του αρέσει.

Θεωρείτε πως υπάρχει στους καιρούς που βιώνουμε τώρα ενέργεια ικανή να συντονιστεί με αυτό το εγχείρημα;

Για να παράγεις θερμότητα χρειάζεται τριβή. Η ενέργεια δεν είναι κάτι που είναι κλεισμένο σε ένα κουβούκλιο. Όταν επιδιώκεις την ενέργεια πρέπει και να την εκπέμπεις κιόλας. Δεν σου έρχεται μόνη της. Οπότε όταν εσύ πατάς ένα μπαλάκι στο τοίχο πρέπει να είσαι σίγουρος πως θα επανέλθει. Στο κάτω-κάτω και εμείς που βρισκόμαστε εδώ μέσα πολίτες αυτής της κοινωνίας είμαστε, δεν ζούμε σε κάποιο μαγικό καλλιτεχνικό ενυδρείο αποκομμένοι όπου το μόνο που έχει σημασία είναι η τέχνη και ο πολιτισμός ενώ ο κόσμος έξω καίγεται.

Δε θα πως πως σε καιρούς κρίσης οι άνθρωποι είναι ακόμα πιο έτοιμοι να προσεγγίσουν την τέχνη για να βρουν απαντήσεις, όχι. Αν ο άλλος έχει να αντιμετωπίσει πολύ έντονα προβλήματα το να έρθεις εσύ και να του λες πάρε τέχνη γιατί τη χρειάζεσαι είναι μάλλον ουτοπικό, ανεδαφικό γιατί πραγματικά αυτή τη στιγμή όταν στην Ελλάδα βιώνουμε το τέλος της εποχής των βεβαιοτήτων και πας εσύ και του μιλήσεις αυτού του βασανισμένου ανθρώπου για τέχνη πρέπει να είσαι προετοιμασμένος ακόμα και για την απόλυτη αρνητική αντίδραση.

Η τέχνη και ο πολιτισμός δεν είναι απαραίτητο στοιχείο για να ζείς αλλά είναι λόγος για να ζείς. Οπότε τώρα που συμβαίνει στη χώρα μας αυτή η κατεδάφιση υπάρχει ακόμα πιο σημαντικός λόγος για να υπάρξει σθεναρά ο πολιτισμός γιατί διαφορετικά θα αντιμετωπίζουμε ως μοναδική επιλογή πραγματικότητας και καθημερινότητας το δύσκολο, το δυσάρεστο, το απαισιόδοξο, το μαύρο, το τελειωμένο. Και δεν μας αξίζει σίγουρα αυτό.

Άρα η προσπάθεια είναι συνεχής.

Σαφώς. Ένα ίδρυμα που ευτυχώς είναι ισχυρό (που δεν είναι τυχαία ισχυρό, έχει γίνει με πάρα πολύ δουλειά και προσοχή) επιλέγει να είναι παρών και με πολύ ουσιαστικό τρόπο. Γιατί όταν τα εισιτήρια της Στέγης δεν ξεπερνάνε τα 32 ευρώ και τις περισσότερες μέρες είναι 18 ευρώ και τις Τετάρτες 7 ευρώ αυτό είναι πολιτική θέση. Σίγουρα πάντως δεν είναι στυγνή εμπορική πολιτική.

Οπότε πραγματικά μπαίνεις σε μια διαδικασία και αναρωτιέσαι πως θα το κινήσω. Με τη χρηματοδοτική μου πολιτική; Με τις παραγωγές που κάνω; Με το τρόπο που θα πάω εγώ να βρώ το κοινό μου; Έτσι θα ενεργοποιήσω τις κεραίες. Δε περιμένω να μου έρθουνε από μόνες τους. Πάω και τους ψάχνω για να τους φέρω με την όποια εγωιστική βεβαιότητα λέει πως είμαστε σίγουροι πως αν έρθει κάποιος μια φορά στη Στέγη θα ξανάρθει. Θα γίνει φίλος. Και την επόμενη φορά θα φέρει κάποιον μαζί του. Τουλάχιστον αυτό μας δείχνουν τα πράγματα μέχρι τώρα.

Πως θα θέλατε να εξελιχθεί η Στέγη;

Θέλουμε η Στέγη να είναι σημείο αναφοράς για το κοινό της Ελλάδας, θέλουμε να είναι σημείο αναφοράς για τους πολιτιστικούς οργανισμούς και τους δημιουργούς εκτός Ελλάδας, θέλουμε να είναι σημείο αναφοράς και για τους καλλιτέχνες τους ίδιους. Και αυτό είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει. Αλλά νομίζω πως το βασικό στοίχημα και η βασική υποχρέωση προς τον εαυτό μας για να γίνει αυτό είναι μια συνέπεια αν μη τι άλλο καλλιτεχνική.

Δηλαδή να μη βάλουμε νερό στο κρασί μας ως προς το ποιοί είμαστε, τι υποστηρίζουμε και τι θέλουμε να κάνουμε. Γιατί πάνω απ’ όλα η Στέγη είναι το περιεχομενό της για αυτό και δε μιλάμε για κτίρια. Πάνω απ’ όλα είναι οι παραγωγές, οι καλλιτέχνες και το κοινό. Οπότε πρέπει να μη ξεχάσουμε για ποιό λόγο είμαστε εδώ. Ποιόν πολιτισμό υποστηρίζουμε, με ποιόν τρόπο και πως διατηρούμαστε εμείς αφυπνισμένοι. Εαν δεν επαναπαυθείς τελικά τα καταφέρνεις. Και θεωρώ πως η Στέγη θα τα καταφέρει.

Σήμερα έχετε και γιορτή στο City Link με αφορμή τον ένα χρόνο από την έναρξη της δραστηριότητας της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Ναι! Η Στέγη όπως λέει χιουμοριστικά και ένας φίλος αλλάζοντας ελαφρά το γνωστό σλόγκαν είναι: “1 χρόνος Στέγη 30 χρόνια επιτυχίες” (γέλια). Σήμερα λοιπόν γιορτάζουμε αυτόν τον ένα χρόνο δραστηριότητας και σκεφτήκαμε μιας που έχουμε πολύ καιρό που επισκεφτόμαστε τις γειτονιές της Αθήνας ενημερώνοντας τον κόσμο ποιοί είμαστε και τι κάνουμε και αφού είναι εορταστική περίοδος να έρθουμε σε επαφή με ακόμη περισσότερο κόσμο, στο απόλυτο κέντρο της πόλης που είναι το City Link και να συναντήσουμε κάποιους ανθρώπους που έχουν έρθει ήδη στη Στέγη αλλά και αυτούς που δεν έχουν έρθει ποτέ.

Θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα πάρτυ μέσα στο κτίριο της Στέγης και να ερχόντουσαν όλοι αυτοί που ήδη είχανε ξανάρθει και να περάσουμε υπέροχα. Αλλά σκεφτήκαμε πως είναι προτιμότερο να πάμε εμείς εκεί, στο κέντρο της πόλης, εμείς που γιορτάζουμε και να μιλήσουμε με τους ήδη φίλους και να γνωριστούμε με τους καινούριους.

Όλο αυτό το κάνουμε με τον σύνδεσμο υποτρόφων του ιδρύματος που επίσης είναι σημαντικό για μας. Για πρώτη φορά θα συστηθεί και αυτός με τόση εξωστρέφεια. Θα γιορτάσουμε λοιπόν την γεννησή μας πριν από ένα χρόνο, το ότι υπάρχουμε και γιορτάζουμε την αισιοδοξία πως θα υπάρχουμε για πολύ καιρό ακόμα, ως πολίτες, ως Στέγη, ως ίδρυμα, ως Έλληνες και ως άνθρωποι του κόσμου. Η γιορτή θα αρχίσει γύρω στις 10 το πρωϊ και θα τελειώσει γύρω στις 9 το βράδυ. It will be a big party! (γέλια). Σας περιμένουμε όλους!