Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας στεγάζεται στο κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Σαλαμίνας, το οποίο έπαψε να χρησιμοποιείται μετά τον σεισμό του 1981, καθώς κρίθηκε ακατάλληλο. Το 2003 το υπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησε την επισκευή του και τη μετατροπή του σε σύγχρονο μουσείο, το οποίο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό τον Ιούνιο του 2010. Το μουσείο φιλοξενεί ευρήματα αποκλειστικά από τη Σαλαμίνα, τα οποία χρονολογούνται από τη Νεότερη και Τελική Νεολιθική Εποχή μέχρι τα Πρώιμα Βυζαντινά Χρόνια. Ζητήσαμε από την αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής κ. Τριανταφυλλιά Κάττουλα να μας υποδείξει δέκα εκθέματα που πρέπει οπωσδήποτε να προσέξει ο επισκέπτης.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας
1.
Γυναικείο ειδώλιο από λεπτόκοκκο μάρμαρο που αναπαριστά μια γυναικεία μορφή με σχηματική απόδοση: λαιμός ψηλός, ανάγλυφη μύτη, εγχάρακτο στόμα, ελαφρά διογκωμένοι μαστοί. Στην επιφάνειά του διακρίνονται ίχνη ερυθρού χρώματος. Το ειδώλιο αυτό χρονολογείται στη Νεότερη Νεολιθική Εποχή (5300 π.Χ.-4500 π.Χ.). Παρότι παρουσιάζει κάποιες επιμέρους ομοιότητες με άλλα σύγχρονά του ειδώλια από τον ελλαδικό χώρο, είναι μοναδικό στον χώρο του Αιγαίου και αποτελεί τον προάγγελο των μεταγενέστερων μαρμάρινων ειδωλίων της Πρωτοκυκλαδικής Εποχής. Αποτελεί εύρημα της ανασκαφής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων από το Σπήλαιο των Περιστεριών, που θεωρείται ότι ήταν το ησυχαστήριο του τραγικού ποιητή Ευριπίδη.
2.
Κωνικό ρυτό του δεύτερου μισού του 14ου αι. π.Χ. Η διακόσμησή του με το μοτίβο του ζατρικίου το καθιστά μοναδικό, έως σήμερα, σε όλο τον κόσμο. Παραδόθηκε πρόσφατα στο μουσείο από πολίτη που το βρήκε τυχαία στο οικόπεδό του, εκτελώντας σκαπτικές εργασίες. Τα ρυτά ανήκουν στην κατηγορία των σπονδικών αγγείων και είναι απαραίτητα για την τέλεση των σπονδών κατά τις λατρευτικές και νεκρικές ιεροπραξίες. Χαρακτηριστικά των αγγείων αυτών είναι η έλλειψη βάσης και η οπή στον πυθμένα τους, που εξασφάλιζε την ελεγχόμενη ροή του υγρού: νερό, μέλι, γάλα, κρασί. Υπήρχε, επίσης, μεγάλη ποικιλία ζωόμορφων ρυτών, από διάφορα υλικά (λίθος, πηλός). Τα κωνικά ρυτά της Μυκηναϊκής Περιόδου χρησίμευαν για την τέλεση των νεκρικών σπονδών (που λέγονται και χοές) από τους συγγενείς προς τους νεκρούς και τις χθόνιες θεότητες που τους υποδέχονται, γι' αυτό και βρίσκονται στους τάφους. Πιθανολογείται ότι το αγγείο στηριζόταν στο έδαφος, ώστε η ροή του να διαρκεί περισσότερο.
3.
Το δεύτερο σημαντικό εύρημα του Σπηλαίου των Περιστεριών και αυτό που επιβεβαίωσε τη χρήση του ως ησυχαστηρίου του Ευριπίδη είναι ένα τμήμα μελαμβαφούς σκύφου (αγγείο πόσεως) του ύστερου 5ου αι. π.Χ., το οποίο φέρει σε εγχάρακτη επιγραφή, ανάστροφα, τμήμα του ονόματος του Ευριπίδη, σε εκδοχή του με δύο Π. Η χάραξη, σύμφωνα με την ορθογραφία, στα τέλη του 2ου με αρχές του 3ου αι. μ.Χ., έχει τιμητικό χαρακτήρα και αποδεικνύει την εμβέλεια του σπηλαίου ως ησυχαστηρίου του μεγάλου τραγικού ποιητή και του παρακείμενου Ιερού του Διονύσου, ακόμη και κατά την εποχή αυτή. Σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα, ο χώρος αποτελούσε πόλο έλξης επισκεπτών-προσκυνητών καθ' όλη τη διάρκεια των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, ενώ μετά την καταστροφή από σεισμό του Ιερού του Διονύσου, στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ., το σπήλαιο αποτέλεσε τον τόπο συλλατρείας του Ευριπίδη και του θεού του θεάτρου, Διονύσου.
4.
Φλάσκη της Πρώιμης Γεωμετρικής Εποχής (10ος-9ος αι. π.Χ.). Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της Γεωμετρικής Εποχής είναι η προσαρμογή της διακόσμησης των αγγείων στο σχήμα του κάθε αγγείου. Παρά τη μαθηματική οργάνωση της διακόσμησης αυτών των αγγείων, τα θέματά της θυμίζουν έντονα εκείνα της υφαντικής, καλαθοπλεκτικής και ταπητουργίας και για τον λόγο αυτό έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο σχεδιασμός τους γινόταν από γυναίκες. Στη φλάσκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Σαλαμίνας, που θεωρείται ένα σπάνιο αγγείο, το σχήμα του οποίου επιβίωσε από την Υπομηκυναϊκή Εποχή (11ος αι. π.Χ.), βλέπουμε αυτή την άριστη προσαρμογή της διακόσμησης στο σχήμα.
5.
Ερυθρόμορφος κρατήρας, αγγείο ανοιχτό όπου αναμείγνυαν το κρασί με το νερό (από το κέκραμαι<κεράννυμι). Στην κύρια όψη του φέρει παράσταση συμποσίου. Εικονίζονται δύο άνδρες διαφορετικής ηλικίας, ξαπλωμένοι σε ανάκλιντρο, δίπλα στο οποίο στέκεται αυλητρίδα. Η ηλικία του γηραιότερου υποδηλώνεται από τη γενειάδα του. Χρονολογείται περί το 430-420 π.Χ.
6.
Χάλκινη φολίδα από φολιδωτή πανοπλία ανατολικού τύπου που βρέθηκε στην Ακρόπολη των Κανακίων Σαλαμίνας. Στην περιοχή πραγματοποιείται συστηματική ανασκαφή από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και έχει αποκαλυφθεί ένα πολύ μεγάλο ανακτορικό συγκρότημα, το οποίο, σύμφωνα με τον ανασκαφέα του κ. Γιάννο Λώλο, ταυτίζεται με την έδρα των Αιακιδών. Στην εσωτερική της επιφάνεια, η φολίδα φέρει επιγραφή σε ιερογλυφική γραφή με το όνομα του Ραμσή Β' (1279-1213 π.Χ.), φαραώ της 19ης δυναστείας, που μεταφράζεται ως εξής: «Ραμσής, ο αγαπημένος του Θεού». Πιθανότατα πρόκειται για ενθύμιο, τιμητική διάκριση ή λάφυρο και αποτελεί τεκμήριο για την εμβέλεια του σαλαμινιακού κέντρου στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 13ο αι. π.Χ.
7.
Το ταφικό μνημείο του ασπιδοφόρου οπλίτη Σιλανίωνος, γιου του Αριστοδήμου από τον αττικό Δήμο των Κοθωκιδών, σύμφωνα με την επιγραφή που φέρει το επιστύλιο. Εικονίζεται σε κίνηση, με τον κορμό προς τα αριστερά, στηριζόμενος στο λυγισμένο αριστερό του πόδι. Ο Δήμος Κοθωκιδών είναι ο σημερινός Άγιος Ιωάννης Ασπροπύργου. Βρέθηκε τυχαία κατά τη διάρκεια γεωργικών εργασιών, στις αρχές του εικοστού αιώνα, στην περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής της Σαλαμίνας και χρονολογείται στις αρχές του 4ου αι. π.Χ.
8.
Χάλκινο πτυκτό (ανοιγόμενο) κάτοπτρο με ανάγλυφη παράσταση Αφροδίτης και Έρωτα, από γυναικείο τάφο στα Αμπελάκια Σαλαμίνας. Χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. Βρέθηκε μαζί με δύο κοσμηματοθήκες (πυξίδες) και ένα περίτεχνο χάλκινο στεφάνι, διακοσμημένο με επιχρυσωμένα πήλινα σφαιρίδια.
9.
Αντίγραφο του μετρολογικού αναγλύφου, το πρωτότυπο βρίσκεται στο Μουσείο του Πειραιά. Βρέθηκε το 1985 εντοιχισμένο στο ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου στα Βασιλικά Σαλαμίνας και χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. Απεικονίζει σε κοίλο ανάγλυφο τις εξής μετρικές μονάδες: μισό οργιάς, πήχυς, σπιθαμή και δύο μέτρα του ποδιού, το δεύτερο εκ των οποίων χρησίμευε ως κανών για τον υπολογισμό του πήχυ, της σπιθαμής και της οργιάς. Μέχρι στιγμής είναι το δεύτερο μετρολογικό ανάγλυφο στον κόσμο. Το πρώτο εκτίθεται στο Μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης.
10.
Ψηφισματική στήλη από το κείμενο της οποίας σώζονται ελάχιστα ίχνη. Όμως, στην ανάγλυφη παράσταση του επάνω τμήματος αναγνωρίζεται ο μεγαλόσωμος Αίαντας να στεφανώνει με το δεξί του χέρι νεαρό έφηβο, ενώ με το αριστερό του κρατάει δόρυ. Πίσω του εικονίζεται το έμβλημά του, η τεράστια ασπίδα, την οποία στηρίζει στο έδαφος μια τρίτη ανδρική μορφή, που ταυτίζεται με τον Ευρυσάκη, τον γιο του Αίαντα. Η παράσταση σχετίζεται με τις γιορτές των Αιαντείων, κατά τις οποίες γίνονταν αγώνες Αθηναίων και Σαλαμινίων εφήβων από την εποχή της προσάρτησης του νησιού στην Αθήνα από τα Μέγαρα (6ος αι. π.Χ.). Χρονολογείται στο 320 π.Χ.
Aρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας
Πολυχρόνη Λεμπέση 42, Σαλαμίνα
(Νομός Αττικής)
Τηλ.: 210 4640759,
210 4653572
Καθημερινά: 08:00-15:00
Δευτέρα: κλειστά
σχόλια