Τα βάσανα ενός Σουμέριου μαθητή το 2000 π.Χ.

Facebook Twitter
7

Στον Περσέα που εχτές έγινε ενός έτους
κι ευτυχώς αργεί ακόμη να γνωρίσει
τον καταναγκασμό της σχολικής ζωής

 

Το εύρημα

Πινακίδα σφηνοειδούς γραφής από τη Nippur (σημερινό Ιράκ)

«Μαθητή που πήγες όταν ήσουν μικρός;»

«Πήγα σχολείο»
«Τι έκανες στο σχολείο;»
«Διάβασα την πινακίδα μου, έφαγα το κολατσιό μου,
προετοίμασα την πινακίδα μου, την έγραψα, την τέλειωσα.
Έπειτα μου δόθηκαν οι προετοιμασμένες μου γραμμές
και το απόγευμα τα προετοιμασμένα μου χειρόγραφα.
Όταν τέλειωσε το σχολείο γύρισα στο σπίτι μου.
Μπήκα στο σπίτι κι εκεί καθόταν ο πατέρας μου.

Μίλησα στον πατέρα μου για τα χειρόγραφά μου,
έπειτα του διάβασα την πινακίδα μου και ο πατέρας μου χάρηκε.
Πραγματικά ο πατέρας μου ήταν ευχαριστημένος.
«Διψάω, δώσε μου να πιώ,
πεινάω, δώσε μου ψωμί,
πλύνε μου τα πόδια, στρώσε το κρεβάτι, θέλω να κοιμηθώ.
Ξύπνα με νωρίς το πρωί,
δεν πρέπει να αργήσω, γιατί ο δάσκαλος μου θα με δείρει.»
Όταν ξύπνησα νωρίς το άλλο πρωί,
είδα τη μητέρα μου και της είπα:
«Δώσε μου το κολατσιό μου, θέλω να πάω στο σχολείο.»
Η μητέρα μου μού έδωσε δυό ψωμάκια κι έφυγα.
Η μητέρα μου μού έδωσε δυό ψωμάκια, πήγα στο σχολείο.
Στο σχολείο ο επιστάτης μου είπε: «Γιατί άργησες;»
Φοβήθηκα, η καρδιά μου χτύπαγε γρήγορα.
Μπήκα στην τάξη μπροστά στο δάσκαλό μου, έκατσα στη θέση μου.
Ο δάσκαλός μου μού διάβασε την πινακίδα μου,
μου είπε «αυτό λείπει» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο δάσκαλός μου μου έφερε την πινακίδα μου.
Ο επιστάτης της αυλής μου είπε «γράψε» κι έκατσα σε ένα ήσυχο μέρος,
πήρα και έγραψα την πινακίδα μου.
Ο δάσκαλος μου είπε «Γιατί όταν έλειπα μίλαγες;» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο δάσκαλος μου είπε «Γιατί όταν έλειπα δεν κράταγες ψηλά το κεφάλι σου;» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο δάσκαλος του σχεδίου μου είπε «Γιατί όταν έλειπα σηκώθηκες όρθιος;» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο επιστάτης της πύλης μου είπε «Γιατί όταν έλειπα βγήκες έξω;» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο δάσκαλος των Σουμεριακών μου είπε «Μίλαγες» και με έδειρε με το καλάμι.
Ο δάσκαλος μου είπε «Το χέρι σου δεν είναι καλό» και με έδειρε με το καλάμι.

Αμέλησα την τέχνη του γραφέα, εγκατέλειψα την τέχνη του γραφέα.
την τέχνη να γίνω νεαρός γραφέας, την τέχνη να γίνω «μεγάλος αδελφός».
Ο δάσκαλός μου δεν με έμαθε την τέχνη της γραφής.

[Στο σημείο αυτό το κείμενο λείπει ή είναι ασαφές, αλλά εννοείται ότι ο μαθητής αφηγείται τα βάσανά του στον πατέρα του]

Κάλεσαν τον δάσκαλο από το σχολείο.
Με το που μπήκε στο σπίτι τον έκατσαν σε θέση τιμητική.
Ο μαθητής πήρε ένα κάθισμα κι έκατσε κάτω μπροστά του.
Ό,τι είχε μάθει από την τέχνη του γραφέα τα αφηγήθηκε στον πατέρα του.
Ο πατέρας, με χαρούμενη καρδιά, λέει ευτυχισμένος στον δάσκαλο:
«Έδωσες ευχέρεια στο χέρι του μικρού, τον έκανες ειδικό,
του έδειξες όλα τα λεπτά σημεία της τέχνης της γραφής.
Του έδειξες όλες τις λεπτομέρειες της κατασκευής της πινακίδας, των μαθηματικών και της λογιστικής
Φέρτε καλό κρασί, φέρτε ένα υποπόδιο, φέρτε καλό λάδι,
δώστε του να φορέσει καινούργιο ένδυμα, δώστε του ένα δώρο, βάλτε στο χέρι του δακτυλίδι»
Του φέρνουν κρασί, του φέρνουν υποπόδιο, φέρνουν το λάδι,
του έδωσαν να φορέσει καινούργιο ένδυμα, του έδωσαν δώρο, του φόρεσαν δακτυλίδι.

Ο δάσκαλος με χαρούμενη καρδιά είπε αυτά τα λόγια:
«Νεαρέ, επειδή δεν αμέλησες τα λόγια μου, δεν τα αγνόησες,
θα φτάσεις στην κορυφή της τέχνης της γραφής, θα την κατακτήσεις πλήρως.
Επειδή μου έδωσες αυτά που σε καμιά περίπτωση δεν ήσουν υποχρεωμένος να μου δώσεις,
μου χάρισες δώρο πολύ μεγαλύτερο από το μισθό μου, μου έδειξες μεγάλη τιμή,
είθε η Νιντάμπα, η βασίλισσα των θεοτήτων, να σε προστατεύει,
να δείχνει εύνοια στην πένα σου,
να πάρει το κακό από τα χειρόγραφά σου.
Στα αδέλφια σου, θα είσαι ο οδηγός,
στους συμμαθητές σου, θα είσαι ο αρχηγός,
θα είσαι ο καλύτερος από όλους τους μαθητές.
Νεαρέ, έχεις ήδη έναν πατέρα, μα εγώ θα είμαι δεύτερος
θα σου μιλήσω, θα ορίσω τη μοίρα σου:
αληθινά ο πατέρας και η μητέρα σου θα σε υποστηρίξουν στο ζήτημα αυτό,
αυτό που πρέπει στην Νιντάμπα, αυτό που ταιριάζει στη θεά,
θα της προσφέρουν αφιερώματα και προσευχές.
Εκπλήρωσες σωστά τα καθήκοντα του σχολείου, έγινες άνθρωπος της γνώσης.
Δόξασες την Νιντάμπα, την βασίλισσα του οίκου της μάθησης.»

Δόξα τη Νιντάμπα!

Άγαλμα του διάσημου Σουμέριου γραφέα Dudu, Lagash, περίπου 2400 π.Χ.

Οι πινακίδες σφηνοειδούς γραφής από την αρχαία Μεσοποταμία διασώζουν ένα πλήθος εγγράφων, επί το πλείστον διοικητική αλληλογραφία, ύμνους για βασιλείς και θεούς και μυθολογικές αφηγήσεις. Υπάρχουν όμως και ορισμένα κείμενα που αποκαλύπτουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πτυχές της ζωής γι'αυτή τη μακρινή εποχή, όπως το παραπάνω που αφηγείται τις ταλαιπωρίες της σχολικής ζωής ενός νεαρού Σουμέριου μαθητή που εκπαιδευόταν να γίνει γραφέας.

 

Η ιστορία του μαθητή, που μετέφρασα εδώ από την αγγλική μεταγραφή της (παραλείποντας λιγα κομμάτια όπου οι πινακίδες είναι αποσπασματικές), χρονολογείται το 2000 π.Χ. και είναι γνωστή από 21 διαφορετικές πινακίδες που έχουν βρεθεί σε διάφορες θέσεις της αρχαίας Μεσοποταμίας Η ευρεία διασπορά της οφείλεται στο γεγονός ότι την χρησιμοποιούσαν στα σχολεία ως κείμενο για να μάθουν οι μαθητές αντιγραφή –προφανώς με ευχάριστο, παιγνιώδη τρόπο, γελώντας δηλαδή κατά κάποιον τρόπο με τα βάσανα της σχολικής ζωής τους (ή μήπως υποδεικνύοντας τον τρόπο να γλυτώσουν από αυτά τα βάσανα;).

 

Στo σχολείo, που ονομαζόταν edubba («οίκος των πινακίδων») πήγαιναν οι μαθητές των οικογενειών που είχαν οικονομική άνεση και μπορούσαν να πληρώνουν τα δίδακτρα προκειμένου να μάθουν τα παιδιά την τέχνη της γραφής. Διευθυντής του σχολείου ήταν ένας έμπειρος γραφέας που είχε συνήθως έναν βοηθό, «τον μεγάλο αδελφό», και ειδικούς καθηγητές για το σχέδιο. Οι μαθητές είχαν μόνον 6 μέρες το μήνα ξεκούραση και έτρωγαν ξύλο για διάφορους λόγους: επειδή αργοπορούσαν το πρωί, μιλούσαν ή σηκώνονταν όρθιοι χωρίς άδεια ή δεν έκαναν καλή δουλειά. Η Νιντάμπα ήταν η θεά-προστάτιδα της γραφής.

Αρχαιολογία & Ιστορία
7

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

6 σχόλια
υπηρχε ζωη πριν την αρχαια ελλαδα;υπηρχε γραφη πριν απο εμας;Δε μας τα λετε καλα.Δεν ειμαστε το κεντρο του κοσμου;Ωιμε,σε τι πατριδα μου ελαγχε να μεγαλωσω;
Αν μαθεις καλυτερα για την ζωη που υπηρχε, πραγματι, πριν και μετα την αρχαια ελλαδα, θα μπορεσεις να την εκτιμησεις πολυ καλυτερα και να την τοποθετησεις στην θεση που τις αξιζει στο ευρυτερο ιστορικο πλαισιο.