Η Κατερίνα Κοσκινά είναι, εκτός των άλλων, Πρόεδρος ΔΣ του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνη, Ιστορικός Τέχνης και Επιμελήτρια Εκθέσεων.
Σήμερα όμως μου μίλησε με την ιδιότητά της ως Διευθύντρια της Μπιενάλε 4, και δημοσιεύω την πλήρη συνέντευξη που της πήρα για την φιλοσοφία της Μπιενάλε Θεσσαλονίκης.
(Δείτε επίσης: 50 από τα πιο ενδιαφέροντα έργα της φετινής Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης)
Πόσο δύσκολο είναι να διοργανωθεί ένα τόσο μεγάλο εικαστικό γεγονός σε καιρούς κρίσης;
Σωστά το ορίζετε ως δύσκολο και θα ήταν ακατόρθωτο αν έλειπε το ΕΣΠΑ. Χωρίς αυτήν τη χρηματοδότηση, την οποία εξασφαλίσαμε πριν την 3η διοργάνωση και μέχρι και το 2015, δηλαδή για τρεις συνεχόμενες διοργανώσεις, η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης δεν θα υπήρχε φέτος ή έστω όχι με αυτήν την έκταση και παρουσία.
Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση δεν έλυσε δια μαγείας όλα τα οργανωτικά προβλήματα. Η οικονομική δυσπραγία επιβάλλει συνέργειες στον τομέα του πολιτισμού και ίσως τελικά και να βοηθάει η κρίση ώστε να αλλάζουν σταδιακά οι αντιλήψεις –σε θεσμικό επίπεδο- στον τομέα αυτό. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να συνεχίσουμε να δρούμε και να παράγουμε παρά μόνο μέσα από συνέργειες και συνεργασίες κι αυτό είναι κάτι που υιοθετήσαμε ως αντίληψη ήδη από την πρώτη Μπιενάλε και διευρύναμε στη συνέχεια.
Ομολογουμένως, και αυτό έχει τα δικά του προβλήματα, ίσως γιατί δεν είμαστε όλοι εξίσου έτοιμοι για κάτι τέτοιο, αφού για πολλά χρόνια ο καθένας ενεργούσε ατομικά και υπάρχει τάση να ξεχνιέται το συλλογικό. Πάντως μαθαίνουμε όλοι. Φέτος πέρα από τα «5 Μ» ανοιχτήκαμε και σε άλλες συνεργασίες, όπως με τα Δημήτρια, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, το Πεδίο Δράσης Κόδρα.
Θα ήθελα να προσθέσω, ότι η κρίση πέρα από τα πολλά αρνητικά της, μπορεί σε δημιουργικό επίπεδο για την τέχνη να παρουσιάζει και θετικές όψεις. Επιπλέον από τις συνέργειες και την απαραίτητη εφευρετικότητα για την κάλυψη αναγκών, αλλάζει και η νοοτροπία. Ο κόσμος συμμετέχει περισσότερο, κυρίως οι νέοι, με την ενεργητικότητα που τους διακρίνει, την οποία μεταγγίζουν στις δράσεις τους, είτε αυτές συμμετέχουν στην Μπιενάλε, είτε πορεύονται παράλληλα.
Σας θυμίζω ακόμη ότι πολύ ενδιαφέρουσες περίοδοι στην ιστορία της τέχνης, όπως η εποχή της Ρωσικής Πρωτοπορίας ή του Dada ή η δική μας γενιά του '30, συνέπεσαν, και μάλλον όχι τυχαία, με δραματικά κεφάλαια και στροφές της Ιστορίας. Απομένει να δούμε πού θα οδηγήσει η τρέχουσα συγκυρία την καλλιτεχνική δημιουργία τόσο στον χώρα μας όσο και διεθνώς.
Ποιος είναι φέτος ο συνδετικός κρίκος των εκθέσεων και των έργων;
Η Μεσόγειος, η δική μας θάλασσα. Προσοχή το δική μας όχι κτητικό, αλλά αναφορικό. Με αφετηρία την 3η Μπιενάλε το 2011 στρέψαμε την έρευνά μας στην περιοχή αυτή, την τόσο συναρπαστική αν κοιτάξεις τη διαδρομή της μέσα στην Ιστορία φτάνοντας ως το σήμερα. Είναι ένα εξαιρετικό πεδίο διαλόγου η Μεσόγειος, από όποιο επίπεδο και αν το δει κανείς: κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, θρησκευτικό, και φυσικά καλλιτεχνικό. Τόσο στην κεντρική έκθεση της Μπιενάλε, «Παντού αλλά Τώρα», όσο και στις υπόλοιπες εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις του κεντρικού προγράμματος δώσαμε έμφαση στη διερεύνηση του τοπίου της Μεσογείου, των λαών της και της έκφρασής τους, που συνιστά ουσιαστικά και διερεύνηση και της δικής μας ταυτότητας.
Για επισκέπτες που μπορεί να έρθουν για ένα Σ/Κ στη Θεσσαλονίκη για τη Μπιενάλε, ποια είναι τα highlights κατά τη γνώμη σας, αυτά που θα συστήνατε εσείς να δουν πρώτα;
Αυτό που θα συμβούλευα καταρχήν τον επισκέπτη είναι να έρθει με ένα ζευγάρι άνετα παπούτσια. Γιατί ουσιαστικά, η φετινή Μπιενάλε δίνει την αφορμή για μία μεγάλη περιπλάνηση που μπορεί να διαρκέσει ώρες ή και ημέρες, ανάλογα με το χρόνο που διαθέτει ο καθένας, σε διάφορα σημεία σε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη, μία πόλη που ακόμη και σήμερα και σε σύγκριση με την Αθήνα, «περπατιέται» και μάλιστα ευχάριστα.
Φυσικά, το Περίπτερο 6 της ΔΕΘ είναι αυτό που φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής έκθεσης με την επιμέλεια της Adelina von Fürstenberg κι αξίζει οπωσδήποτε να το επισκεφτεί κανείς - είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο σύγχρονος αυτός χώρος, των 2.500 τ.μ., δίνεται για να στεγάσει ένα καλλιτεχνικό γεγονός.
Λίγες δεκάδες μέτρα όμως πιο πέρα υπάρχει και η πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και αυτές του Αρχαιολογικού και το Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και με παράλληλη φιλοξενία έργων της κεντρικής έκθεσης. Σε μία μεγαλύτερη ακτίνα τα υπόλοιπα μουσεία, μνημεία και χώροι πολιτισμού που συμμετέχουν στη διοργάνωση.
Και φυσικά ποιος θα έχανε την ευκαιρία –ειδικά σε μέρες Φεστιβάλ Κινηματογράφου- να κάνει και μία βόλτα ως το Λιμάνι, όπου φιλοξενείται η άλλη έκθεση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Παράδοση – Ανατροπή» και θα παρουσιασθεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου το πρόγραμμα Art Projections Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης/ Μουσείο Κινηματογράφου. Από την άλλη γιορτάζουμε τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του συλλέκτη Γ. Κωστάκη και στη Μονή Λαζαριστών, μαζί με έργα της κεντρικής έκθεσης, μπορεί να δει κανείς μια μεγάλη έκθεση των έργων της Ρώσικης Πρωτοπορίας. Όπως βλέπετε είναι πολλά.
Ποια είναι η φιλοδοξία της φετινής Μπιενάλε;
Πολλοί επισκέπτες, ειδικοί του χώρου των εικαστικών, αλλά και άνθρωποι που απλώς αγαπούν την τέχνη, μου λένε ότι η φετινή Μπιενάλε είναι η καλύτερη στην ιστορία της διοργάνωσης. Εγώ θα πω ότι σίγουρα είναι η πιο ολοκληρωμένη. Οι αριθμοί λένε ότι είναι η Μπιενάλε με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα: από τον πρώτο κιόλας μήνα «πιάσαμε» τον πολύ ικανοποιητικό αριθμό των 13.000 επισκεπτών. Φιλοδοξία μας είναι να παρουσιάσουμε στο κοινό μία διοργάνωση, σύγχρονη όχι μόνο ως προς τον καλλιτεχνικό της προβληματισμό αλλά και ως προς τον τρόπο με τον οποίο συνδιαλέγεται με την πραγματικότητα που μας περιβάλλει και μας περικλείει και με διεθνείς προδιαγραφές και απήχηση.
Γιατί, ένα εικαστικό γεγονός, όσο μεγάλο και να είναι, θα μπορούσε στη σημερινή συγκυρία να φαντάζει «άδειο» αν έλειπαν οι συσχετισμοί με την τόσο ιδιαίτερη πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία.
Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για τις παράλληλες εκδηλώσεις;
Πάγια αντίληψή μας είναι ότι η Μπιενάλε δεν είναι μόνο η κεντρική της έκθεση, όσο κι αν είναι αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα της, όσο ηχηρά και αν είναι κάποια από τα ονόματα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν σ' αυτήν. Η Μπιενάλε δεν είναι ούτε μία συρραφή εκθέσεων.
Για μας η Μπιενάλε είναι ένα σημαντικό, πολυδιάστατο γεγονός, που εκτός των άλλων επιχειρεί να αφήσει και τη σφραγίδα του στην καθημερινή ζωή της πόλης που την φιλοξενεί. Πέρα από τις εκθέσεις, λοιπόν, διοργανώνουμε συμμετοχικές δράσεις για μικρούς και μεγάλους (εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις στην πόλη, performances, εργαστήρια, εικαστικές παρεμβάσεις σε σχολεία και άλλους δημόσιους χώρους, προβολές, συναυλίες, συμπόσια). Παρουσιάζουμε ακόμα διαδραστικές πλατφόρμες όπως αυτήν της Μπιενάλε του Λευκού Οίκου του Νίκου Χαραλαμπίδη στον Λευκό Πύργο, ή τα African Encounters στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στο Λιμάνι σε συνεργασία με τους φοιτητές του μεταπτυχιακού τμήματος του Διεθνούς Πανεπιστημίου, που αναφέρονται στη ζωή των Αφρικανών μεταναστών στην πόλη.
Κι όλα αυτά προσφέρονται δωρεάν και φροντίζουμε να τα απλώνουμε σε ολόκληρο το διάστημα των περίπου τεσσάρων μηνών που διαρκεί η διοργάνωση, αφήνοντας και προκαλώντας τους πολίτες να «ζήσουν» γι' αυτούς τους μήνες μαζί με την Μπιενάλε, με διαδραστικό τρόπο.
σχόλια