Τον Μάρτιο του 2007 είχα την τύχη να συνομιλήσω διαδικτυακά με τον Chris στη Νέα Υόρκη. Του πήρα συνέντευξη για το ελληνικό περιοδικό SOUL. Με είχε από τότε συγκινήσει με την προθυμία του, την αμεσότητα του, τον επαγγελματισμό του, το ταλέντο του, το αστείρευτο θάρρος του, τη σεμνότητα του, την οξύνοια του και την επιμονή του να καταγράφει σκηνές που σοκάρουν από τα μέτωπα του πολέμου, με ρίσκο τη ζωή του. Οι φωτογραφίες του, που μου παραχώρησε για τη συνεντευξη, ήταν ενδεικτικές του πόσο βαθιά χωνόταν στα φωτογραφικά άδυτα της κάθε εμπόλεμης ζώνης που «τύχαινε» να βρίσκεται. Ανάμεσα στις ερωτήσεις μου υπήρχε και μία η οποία δεν μπήκε τελικά στο δημοσιευμένο κείμενο. Δεν θυμάμαι ακριβώς το γιατί, πάντως την έβγαλα, ίσως νομίζοντας ότι θα πέσει λίγο «βαριά», λίγο περιττή, ίσως γιατί οι εικόνες μιλούσαν από μόνες τους και πίστεψα ότι δεν χρειαζόταν να υπερθεματίσω με sensational ερωτήσεις. Τον είχα ρωτήσει πως αντιδρά όταν ακούει να σκοτώνονται συνάδελφοί του φωτορεπόρτερς σε εμπόλεμες ζώνες.
Όταν άκουσα για το θάνατο του ανατρίχιασα. Έτρεξα να βρω τη συνέντευξη που μου είχε δώσει. Αρχικά βρήκα μόνο το το αγγλικό κείμενο στα email μου και διάβασα όλη την συνέντευξη από κεί, σταματώντας αρκετές φορές στο επίμαχο σημείο. Όταν αργότερα στο σπίτι πήρα το περιοδικό στα χέρια μου, διαπίστωσα ότι η συγκεκριμένη ερώτηση έλειπε από το δημοσιευμένο κείμενο. Έψαξα όμως και βρήκα ένα πρώτο πρόχειρο και αποφάσισα ως αντίο να ανεβάσω αυτό το ποστ.
Παραθέτω αυτούσιο το αρχικό draft της συνεντευξης με πολλή συγκίνηση αλλά και θαυμασμό για το ασίγαστο πείσμα του Chris, που τον ήθελε να φύγει «μαχόμενος» με τους φωτογραφικούς του δαίμονες στα σημεία του κόσμου όπου τον χρειαζόταν πιο πολύ.
Chris Hondros – Αποστολές για γερά νεύρα – Photo trooper -
The Iconography of terror
Επάγγελμα: πολεμικός φωτορεπόρτερ. Καμβάς του, τα πρωτοσέλιδα σε «Stern», «Economist», «Newsweek», «New York Times» και «Washington Post». Σκηνικό του, οι εμπόλεμες ζώνες. Όπλα του η κάμερα κι ο ζήλος του διεισδυτικού ρεπόρτερ. Εχθρός του η συντριπτική, καταιγιστική, αλόγιστη βία και η λογοκρισία. Ασπίδα του, η καλοσύνη των ξένων.
Αποθανατίζοντας τον πόνο των άλλων
The Face of War
Mission Impossible – Επικίνδυνες Αποστολές
Γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1970 στην Νέα Υόρκη. Το DNA του συνθέτουν ελληνικά και γερμανικά οξέα. Το πάθος του από μικρός ήταν η φωτογραφία. Το πάθος του μεγάλωσε και ωρίμασε μαζί του, και είναι αυτό που ψάχνει να συναντήσει στις επικίνδυνες αποστολές του. Το βόλεμα, η ασφάλεια, η εύκολη δουλειά, η καλοπέραση και τα άλλα στοιχειά της δυτικής μπλαζέ καθημερινότητας αποτελούν άγνωστες λέξεις για τον Κρις Χοντρός. Ο ίδιος στρέφει το φακό αλλού που. Από το Κόσσοβο και την Σιέρα Λεόνε, μέχρι το Αφγανιστάν και το Κασμίρ. Κι από τη Λιβερία και το Λίβανο, μέχρι τη Δυτική Όχθη και το Ιράκ. Σκηνικό του, οι εμπόλεμες ζώνες. Όπλα του η κάμερα και ο ζήλος του διεισδυτικού φωτορεπόρτερ. Εχθρός του, η συντριπτική, καταιγιστική, αλόγιστη βία και η λογοκρισία. Ασπίδα του η καλοσύνη των ξένων. Καμβάς του τα πρωτοσέλιδα όλων των μεγάλων εφημερίδων και περιοδικών όπως το Newsweek, το Stern, το Economist, οι New York Times και η Washington Post. Το 2004 προτάθηκε για Βραβείο Πούλιτζερ για τη δουλειά του στην Λιβερία. Ανάμεσα σε άλλα, έχει κερδίσει μπαράζ βραβείων από το ίδρυμα World Press Photo του Άμστερνταμ. Αποκορύφωμα της αναγνώρισης που έχει δεχθεί ήταν το Robert Capa Gold Medal 2005, η ύψιστη διάκριση για το πολεμικό φωτορεπορτάζ, που του απονεμήθηκε για το «θάρρος και το τολμηρό εγχείρημά του» - κατάφερε και τράβηξε μια σειρά λήψεις από ορφανά πολέμου, οι γονείς των οποίων μόλις είχαν σκοτωθεί από Αμερικανούς στρατιώτες που εκτελούσαν περίπολο «ρουτίνας». Από την αρχή της εισβολής στο Ιράκ το 2003, ο Κρις Χοντρός καταγράφει τις εξελίξεις σε κοντινό πλάνο λήψης παίζοντας σκάκι με το μαύρο πρόσωπο του πολέμου. Τοποθετημένος με την 25η μοίρα του αμερικάνικου πεζικού, ο Κρις έχει γίνει μάρτυρας πολλών επεισοδίων όπου Αμερικανοί στρατιώτες ανοίγουν πυρ κατά αμάχων αδυνατώντας να αντιμετωπίσουν με οποιονδήποτε άλλον τρόπο καταστάσεις που δεν μπορούν να ελέγξουν. Το Πεντάγωνο έχει έρθει σε επαφή μαζί του σχετικά με τις φωτογραφίες του από τέτοια περιστατικά.
Λακωνικός και ακέραιος, ο Κρις Χοντρός κρατάει καλά τις αποστάσεις από την παραμορφωτική διάσταση της πραγματικότητας και αποδεικνύει ότι ο μόνος βωμός που προσκυνάει είναι η δουλειά του. Τα ελληνικά του είναι χάλια, αλλά μιλάει εκρήξεις με το πλάτος των εικόνων του.
Γιατί επέλεξες να γίνεις φωτογράφος;
Από μικρός έβρισκα τη φωτογραφία κάτι το συναρπαστικό. Με γοήτευε η κάμερα και η δουλειά του φωτογράφου. Όταν έγινα 16 αγόρασα την πρώτη μου φωτογραφική κι από τότε δεν το έχω μετανιώσει καθόλου.
Όταν τραβάς μια φωτογραφία, μπορείς να ξέρεις αν είναι καλή ή όχι; Και τι κάνει τελικά μια φωτογραφία «καλή»;
Συχνά, δεν συνειδητοποιείς ότι η φωτογραφία που έβγαλες θα έχει αντίκτυπο, παρά μόνο αφού έχει δημοσιευθεί. Όσο για το τι κάνει μια φωτογραφία «καλή», πετυχημένη .. είναι ένα θέμα ανεξάντλητο, θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες επ’ αυτού.
Πώς νιώθεις για τη εμπορική φωτογραφία σε σχέση με την καλλιτεχνική; Ως φωτοδημοσιογράφος, προς τα πού βαραίνεις;
Πιστεύω και στα δύο είδη, γιατί και τα δύο είναι απαραίτητα και, συχνά, ακόμα κι αν δεν ταυτίζονται, μοιράζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Στη δουλειά μου προσπαθώ να τραβώ φωτογραφίες που να «διαβάζονται» από ένα ευρύ κοινό, κι όχι από μια κάστα μυημένων στο είδος.
Έχεις συνεργαστεί με μη-κερδοσκοπικές οργανώσεις όπως οι CIVIC, Democracy in Action και No-Profit Soapbox. Κίνητρο σου είναι ο ακτιβισμός;
Πιστεύω πως ένας από τους ρόλους της φωτογραφίας είναι να συνδράμει έστω και ελάχιστα σε τέτοιου είδους σκοπούς. Αλλά δεν θεωρώ τον εαυτό μου ακτιβιστή.
Με τι εντυπώσεις γύρισες από το Ιράκ; Πόσο αντιλαμβάνεται το κοινό στις χώρες της δύσης την πραγματική εικόνα του τι συμβαίνει εκεί;
Το πρόβλημα με την προβολή της «πραγματικής» εικόνας του πολέμου στο Ιράκ είναι και ποσοτικό. Μόνο ένας μικρός αριθμός φωτογραφιών και βίντεο δεν μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη στα πραγματικά γεγονότα μιας τόσο μεγάλης και περιπλοκής επιχείρησης - κάτι που ισχύει στη δημοσιογραφία γενικότερα. Η φωτογραφία είναι, από τη φύση της, ένα λεπτό θρύψαλο «πραγματικότητας» και αποδίδει την εικόνα που καταγράφει τμηματικά. Πώς μπορεί λοιπόν κανείς να έχει ολοκληρωμένη εικόνα;
Τι είδους απήχηση έχουν οι φωτογραφίες πολέμου στον κόσμο που της βλέπει;
Νομίζω ότι οι φωτογραφίες από τις εμπόλεμες ζώνες καταφέρνουν τελικά να κεντρίσουν την προσοχή του κόσμου και να τη στρέψουν στο φλέγον θέμα, που δεν είναι άλλο παρά τα θύματα του πολέμου.
Τι είδους σχέση μπορείς να αναπτύξεις με το αντικείμενο που φωτογραφίζεις, όταν αυτό συμβαίνει να είναι θύμα (ή θύτης) πολέμου;
Πολύ συχνά, στο Ιράκ αλλά και σε άλλες χώρες που βιώνουν τον πόλεμο, ο κόσμος ήταν πρόθυμος να φωτογραφηθεί και μέσα απ’ αυτό να γνωρισθεί με μας και να μας νιώσει κοντά του. Φυσικά, υπάρχει πάντα και το ρίσκο τα πράγματα να εξελιχθούν άσχημα. Με πιάνει τρόμος όταν ακούω ότι ακόμη ένας συνάδελφος σκοτώθηκε με την κάμερα στο χέρι.
Πως αντιδράς όταν μαθαίνεις ότι συνάδελφοι σου φωτορεπόρτερς σκοτώνονται στα θερμά μέτωπα του πολέμου όπου βρίσκονται;
Φυσικά μου προκαλεί φρίκη κάθε φορά που ακούω ότι ένας συνάδελφος σκοτώθηκε την ώρα που έκανε τη δουλειά του.
Έχεις φωτογραφήσει την Τερέζα Κέρυ πριν από τις εκλογές του 2004, και τον Τζον Κέρυ και Τζορτζ Μπους για το Newsweek. Πόσο μπορείς να αλλοιώσεις, να επηρεάσεις το ίματζ ενός πολιτικού από τη θέση του φωτογράφου;
Η φωτογραφία είναι ένα από τα βασικότερα συστατικά της δημόσιας εικόνας κάθε πολιτικού, όπως πολύ καλά γνωρίζουν οι όλοι όσοι δουλεύουν στο επιτελείο του. Η πρόσβαση σε τέτοιου μεγέθους δημόσια πρόσωπα είναι συνήθως πολύ περιορισμένη, έως απαγορευτική, και το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι και πολύ μακριά από το αναμενόμενο.
Οπότε, ποια είναι η δύναμη της φωτογραφίας;
Η φωτογραφία συνοψίζει κι αποτυπώνει τη δύναμη της ίδιας της φαντασίας, μια από τις πιο παλιές τέχνες.
Το γεγονός ότι είσαι κατά το ήμισυ Έλληνας έχει επηρεάσει καθόλου τη δουλειά σου;
Οι Έλληνες ως λαός είναι γνωστοί ανά τον κόσμο. Κ επειδή σπάνια κάποια χώρα, από αυτές που έχω επισκεφθεί για δουλειά, είχε ποτέ σοβαρές πολιτικές διαφορές με την Ελλάδα, ήμουν πάντα πρόθυμος να το διαλαλώ ότι είμαι εν μέρει Έλληνας ακόμα και στους πιο δύσκολους συνομιλητές μου. Πολλά από τα έθιμα των Ελλήνων έχουν περάσει τα στενά σύνορα της χώρας και βρίσκει κανείς αρκετά κοινά με την κουλτούρα της Μέσης Ανατολής για παράδειγμα. Μου αρέσει να ανακαλύπτω κάθε φορά καινούριες κοινές ρίζες μεταξύ διαφορετικών λαών.
Τι σημαίνουν για σένα οι διακρίσεις και τα βραβεία που έχεις κατά καιρούς κατακτήσει; Πες μου, για παράδειγμα, για την υποψηφιότητά σου για το Πούλιτζερ στην κατηγορία Spot News Photography;
Ήταν τιμή μου που ήμουν υποψήφιος για ένα τόσο σημαντικό βραβείο. Είμαι επίσης πολύ περήφανος που κέρδισα το Χρυσό Βραβείο Robert Capa, την πιο σημαντική διάκριση στο χώρο του πολεμικού φωτορεπορτάζ. Η αναγνώριση και μόνο που μου προσέφεραν με έχει διευκολύνει σημαντικά στο να συνεχίσω να κάνω τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορώ.
Σε ένα τόσο επικίνδυνο και δύσκολο επάγγελμα, υπάρχει χώρος για προσωπική ζωή;
Το ότι ταξιδεύω συχνά και διαμένω για καιρό σε περιοχές που δοκιμάζονται από τον πόλεμο σίγουρα δεν βοηθά και πολύ την ιδιωτική μου ζωή και τις προσωπικές μου σχέσεις. Αλλά οι άνθρωποι που είναι κοντά μου δείχνουν κατανόηση κι αντιλαμβάνονται τις δύσκολες συνθήκες αυτού που κάνω.
Ποια εικόνα θα έδινες στην απόλυτη ευτυχία;
Πλησιάζει στην εικόνα της ζωής μου όπως είναι τώρα. Ήμουν πολύ τυχερός.
Το μεγαλύτερο μέρος της συνέντευξης έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό SOUL, τεύχος 15.
σχόλια