Όταν ο χριστιανισμός έθετε (παραδόξως) πρώτος το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης

saint tecla Facebook Twitter
Η Αγία Θέκλα προσεύχεται για την απελευθέρωση του Έστε από την πανούκλα, Giambattista Tiepolo, 1758
0

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ στα Ιεροσόλυμα, μετά βαΐων και κλάδων είναι στην κυριολεξία της μια βασιλική είσοδος. Με την είσοδό του, αυτός ο Εβραίος ζηλωτής (διότι αυτό είναι αρχικά) δηλώνει προκλητικά ότι διεκδικεί τη βασιλεία ενάντια στους Ρωμαίους κατακτητές αλλά κυρίως υπέρ της ανατροπής μιας κοινωνικής και όχι μόνο μιας καθεστωτικής τάξης. Για την ακρίβεια, διεκδικεί να 'ναι ο πρώτος χωρικός βασιλιάς που θα μπει στην ιερή πόλη πάνω στο ταπεινό γαϊδουράκι του, «επί πώλον όνου».

Αν μείνουμε στο ιστορικό πρόσωπο του Ιησού και όχι στο ευαγγελικό, τότε ο λόγος που αυτός βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα είναι μάλλον για να προκαλέσει το ιερατείο του Ναού, να χτυπήσει, με άλλα λόγια, το κατεστημένο στο σημαντικότερο κέντρο της εξουσίας του και της ιδεολογικής κυριαρχίας του, ιδίως όπως ξέρουμε ότι το είχε καταντήσει εκείνο τον καιρό ο αρχιερέας Καϊάφας. Σε αυτό το ιερατείο είναι άλλωστε που 'χει σύρει τα εξ αμάξης τα προηγούμενα χρόνια ο Ναζωραίος, όταν και περιφέρεται σε όλη τη γύρω περιοχή της Γαλιλαίας κυρήσσοντας την εξέγερση των ταπεινών, ακολουθούμενος από κάτι λίγους παλαβούς ακόμη.

Πρέπει όντως να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, για να έχει το θράσος να λέει στο ιερατείο ότι θα γκρεμίσει και θα ξαναχτίσει τον Ναό μέσα σε τρεις μέρες! Πάει γυρεύοντας, χωρίς αμφιβολία. Πρωτάκουστα πράγματα ακόμη και για μια πόλη που 'χει πήξει στους προφήτες, το προηγούμενο διάστημα.

Από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Μα τούτος 'δω το χει πάει μακρύτερα το πράγμα και θα το πληρώσει ακριβά. Μιλάει και για κοινωνική ανατροπή, μέσα ακριβώς από αυτή την επαναστατική σύλληψη της «βασιλείας του Θεού», της βασιλείας του ίδιου δηλαδή και όσων εκφράζει: του λαού των ταπεινών και των απόκληρων. Αν αυτός είναι ο πρώτος λαϊκιστής ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι σίγουρα και ο πιο αυθεντικός και ειλικρινής από όσους θα ακολουθήσουν.

Εκείνο που όμως κυρίως με εντυπωσιάζει –εμένα, έναν άθεο– στο κοινωνικό μήνυμα του χριστιανισμού είναι η θέση που παραχωρεί πρώτος αυτός στη γυναίκα – προτού ασφαλώς και τούτη η θρησκεία εξελιχθεί αργότερα σε δύναμη συντηρητισμού, ενίοτε και οπισθοδρόμησης για τις σύγχρονες κοινωνίες. Αξίζει να σκεφτούμε επ' αυτού την περίπτωση της Ισαποστόλου Θέκλας (μίας από τις ελάχιστες γυναίκες που έχει ανακηρύξει ισαπόστολους η χριστιανική Εκκλησία), μια ιστορία που δείχνει τη ριζοσπαστική αυτή προσέγγιση, πολλούς αιώνες πριν από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις.

Η Θέκλα καταγόταν από το Ικόνιο, από οικογένεια εθνικών, δηλαδή ειδωλολατρών. Γύρω στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. πέρασε από εκεί και ο απόστολος Παύλος, που περιόδευε στην περιοχή κηρύσσοντας τον λόγο του Χριστού και θεμελιώνοντας την πρώτη Εκκλησία του. Η Θέκλα ήταν πιτσιρίκα, μόλις 18 ετών, κούκλα, με τάσεις χειραφέτησης και με διανοητικές ανησυχίες, παρότι οι γονείς της την ετοίμαζαν, όπως όλες στην ηλικία της, για παντρειά με έναν επιφανή νέο της πόλης.

Η Θέκλα χώθηκε ωστόσο μια μέρα στα κρυφά μέσα στον κόσμο που είχε μαζευτεί για ν' ακούσει το κήρυγμα του Παύλου, το οποίο έτυχε να είναι αφιερωμένο στην αξία της παρθενίας, που κατ' αυτόν υπερέβαινε την αξία του γάμου. Ο γάμος μπορεί να ήταν η μέγιστη παραχώρηση που μπορούσε να κάνει ένας καλός χριστιανός για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των σωματικών ηδονών αλλά μόνο η παρθενία εξασφάλιζε, ιδίως σε μια γυναίκα, ότι θα γινόταν η Νύμφη του Χριστού.

Μετά τη σοκαριστική αυτή αποκάλυψη, και τρομερά γοητευμένη από τον ίδιο τον Παύλο, η Θέκλα διέλυσε τον γάμο της και αποφάσισε να τον ακολουθήσει στην ιεραποστολή του. Εξοργισμένοι οι γονείς της, καθώς ήταν φυσικό, κατήγγειλαν τον Παύλο στις Αρχές της περιοχής, ότι καταλύει θεμελιώδεις αξίες όπως ο γάμος, με συνέπεια ο τελευταίος να συλληφθεί και να φυλακιστεί για ένα διάστημα.

Εκεί μάλλον είναι που η Θέκλα άρχισε να ερωτεύεται αυτόν τον αποκρουστικό στην όψη αλλά τρομερά γοητευτικό άνθρωπο, καθώς τον επισκεπτόταν διαρκώς στο μπουντρούμι του. Λέγεται ότι αυτός αρχικά την έδιωχνε, αν και υποθέτω ότι ίσως και να μην άντεξε τελικά το μαρτύριο της αποχής έχοντας μπροστά του αυτό το επίμονο και πανέμορφο κορίτσι. Έτσι κι αλλιώς, η ίδια θα γινόταν στη συνέχεια ακόλουθός του, πριν αυτονομηθεί και ασκητεύσει σε ένα βουνό της Συρίας.

Εδώ έγκειται ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός που φέρνει μαζί της εκείνη την εποχή η νεόκοπη χριστιανική θρησκεία. Προσφέρει στις γυναίκες μια διέξοδο εκτός γάμου, με απλό αντάλλαγμα την παρθενία τους. Λέω «απλό» (ξενίζοντας προφανώς τον/την σημερινό/ή αναγνώστη/τρια) διότι έτσι κι αλλιώς η απελεύθερωση του γυναικείου σώματος δεν είναι ακόμη τότε στους ορίζοντες της εποχής.

Το σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά κάποιος λέει στις γυναίκες ότι μπορούν να υπηρετήσουν έναν άλλο σκοπό από εκείνον του άντρα τους και της οικογενειακής τους εστίας. Πρόκειται όντως για μεγάλη κοινωνική ανατροπή, εξού και όσα μαρτυρικά θα βιώσει ακολούθως η Θέκλα.

Αργότερα φυσικά, η πλήρης κυριαρχία του χριστιανισμού και η σύνδεσή του με τις κοινωνικές νόρμες των ευρωπαϊκών μεσαιωνικών κοινωνιών θα συνοδευτεί από την παλινόρθωση της καταπίεσης των γυναικών, πιθανότατα σε μια ακόμη πιο σκληρή εκδοχή: η γυναίκα θα φθάσει να λάβει μέχρι και τη μορφή της μάγισσας που έχει κυριευτεί από το διάβολο. Διότι μόνο αυτή –βασική υπεύθυνη για το προπατορικό αμάρτημα– μπορεί να κυριευτεί από τον διάβολο... Σε εκείνη την πρώιμη φάση της, ωστόσο, η ακόμη τότε υπό θεμελίωση και σε πορεία αναζήτησης ταυτότητας όπως και πιστών χριστιανική εκκλησία υποστηρίζει πράγματα ανήκουστα για τη γυναίκα, και τη θέση της στον κόσμο, αυτόν και τον άλλο. 

Ενδεχομένως, σε μας σήμερα να ακούγεται τρομερά παράδοξο, μετά την επανάσταση των ηθών και το κάψιμο των σουτιέν τον Μάη του '68, αλλά η παρθενία γίνεται όντως για εκείνη την εποχή η οδός της γυναικείας χειραφέτησης. Πόσο σχετικά είναι τα πράγματα μόνο η ιστορία μπορεί προφανώς να μας το μάθει. Διότι από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Για την ιστορία, η Θέκλα λέγεται ότι, υπέργηση ούσα, γλίτωσε την τελευταία στιγμή τον ομαδικό βιασμό από ασελγείς νεαρούς που ενοχλημένοι από το κήρυγμά της περί παρθενίας, επιχείρησαν να της κλέψουν ό,τι πολυτιμότερο είχε κρατήσει ως τα 90 της από άποψη.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Lifo Picks / Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Ενώ οι ανισότητες με τους άντρες εξασθενίζουν σταδιακά σε αρκετούς τομείς και ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών γίνεται πιο δυναμικός, με κινήσεις όπως το #MeToo, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος σε πολλά μέτωπα.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το αιώνιο καλοκαίρι του Ρομέρ./ Πού πήγαν τα καλοκαίρια που έμοιαζαν/Πού πήγε το καλοκαίρι που έμοιαζε με ταινία του Ρομέρ;

Οπτική Γωνία / Πού πήγε το καλοκαίρι που έμοιαζε με ταινία του Ρομέρ;

Δεν είναι μόνο η μαζικοποίηση του τουρισμού ούτε το άπιαστο όνειρο των διακοπών που τείνει να γίνει προνόμιο για λίγους, είναι και η ολοένα πιο δύσκολη αναζήτηση εκείνης της άχρονης στάσης απέναντι στα πράγματα.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Αλλα έλεγε ο Κασσελάκης για την περιουσιακή του κατάσταση και άλλα λένε τα στοιχεία που έδωσε

Ρεπορτάζ / Άλλα έλεγε ο Κασσελάκης για την περιουσιακή του κατάσταση και άλλα λένε τα στοιχεία που έδωσε

Ο Κασσελάκης εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας, λέγοντας ότι έχει βγάλει τόσα λεφτά στις ΗΠΑ που δεν χρειάζεται να ξαναδουλέψει και ότι δεν χρωστάει πουθενά. Όμως από την περιουσιακή κατάσταση που ο ίδιος έδωσε στη δημοσιότητα μετά από έντονες πιέσεις δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Είναι οι φεμινιστικές και γενικότερα οι δικαιωματικές μας ευαισθησίες επιλεκτικές;

Οπτική Γωνία / Είναι οι φεμινιστικές και γενικότερα οι δικαιωματικές μας ευαισθησίες επιλεκτικές;

Η «σιωπή» γύρω από το περιστατικό άγριας κακοποίησης μιας 33χρονης γυναίκας αλβανικής καταγωγής στην Ομόνοια από αλλοδαπό δράστη, ο οποίος, παρότι είχε συλληφθεί, αφέθηκε ελεύθερος, είναι τουλάχιστον προβληματική.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Δασικές πυρκαγιές: πόσοι έτοιμοι είμαστε να τις αντιμετωπίσουμε;

Ρεπορτάζ / Δασικές πυρκαγιές: Πόσο έτοιμοι είμαστε να τις αντιμετωπίσουμε;

Οι δασικές πυρκαγιές θα είναι το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης αυτό το καλοκαίρι. Η LiFO έψαξε και κατέγραψε το πλέγμα δράσεων που είναι σε πλήρη εξέλιξη, ενώνοντας το περίπλοκο παζλ της αντιπυρικής προστασίας, η αποτελεσματικότητα του οποίου μένει να φανεί το επόμενο διάστημα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η περιουσία του Κασσελάκη ως σίριαλ με πολλά επεισόδεια

Ρεπορτάζ / Η περιουσία του Κασσελάκη ως σίριαλ με πολλά επεισόδια

«Είμαι ο πιο διαφανής πολιτικός», λέει εδώ και έναν χρόνο ο Στέφανος Κασσελάκης, αποφεύγοντας να παρουσιάσει οποιοδήποτε στοιχείο για την περιουσία και την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Χθες δήλωσε πως θα το κάνει σήμερα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
CHECK Γαβριήλ Σακελλαρίδης: «Θεωρώ τον Στέφανο Κασσελάκη μια επικίνδυνη περίπτωση πολιτικού»

Συνέντευξη / Γαβριήλ Σακελλαρίδης: «Θεωρώ τον Στέφανο Κασσελάκη μια επικίνδυνη περίπτωση πολιτικού»

Ο υποψήφιος ευρωβουλευτής και υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού της Νέας Αριστεράς σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη για την επιστροφή του στην ενεργό πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Σεκάνια στη Ζάκυνθο: Μία από τις σημαντικότερες παραλίες στον κόσμο

Περιβάλλον / Σεκάνια στη Ζάκυνθο: Μία από τις σημαντικότερες παραλίες στον κόσμο

Είναι σπάνιο προνόμιο πια στην Ελλάδα να επισκεφθεί κανείς μια απάτητη παραλία. Η LiFO είχε αυτή την ευκαιρία. Βρέθηκε στα «απάτητα» Σεκάνια της Ζάκυνθου, ακολουθώντας την επιστημονική ομάδα του WWF Ελλάς και είδε από κοντά πώς προετοιμάζεται η μοναδική αυτή παραλία για να φιλοξενήσει τις νέες φωλιές της θαλάσσιας χελώνας καρέτα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ