«Της αγαπημένης μου ο σπουργίτης πέθανε»: αυτός είναι ο τίτλος που επέλεξε για το νέο του βιβλίο ο βραβευμένος με Πούλιτζερ Τζέφρι Ευγενίδης και το οποίο θα κυκλοφορήσει τις προσεχείς ημέρες και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Libro. Toυ ζητήσαμε να μας γράψει για το έναυσμα που τον οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου.
«Το βιβλίο που σε λίγο καιρό θα κρατάτε στα χέρια σας είναι μια ανθολογία ερωτικών ιστοριών, που χρωστάει τον τίτλο της στο Λατίνο ποιητή Κάτουλο. Παρά την πολλαπλότητα των θεμάτων και των καταστάσεων που περιέχονται σε καθεμιά από αυτές τις είκοσι έξι ερωτικές ιστορίες, κάτι από την έμπνευση του Κάτουλου διατρέχει το βιβλίο πέρα ως πέρα: είτε υπάρχει ένα σπουργίτι είτε το σπουργίτι έχει πεθάνει!».
Οι ιστορίες αυτές είναι γραμμένες τα προηγούμενα εκατόν είκοσι χρόνια. Από διάσημους Ρώσους, Τσέχους, Κινέζους συγγραφείς και από νέους Αμερικανούς. Είναι ιστορίες που αφορούν, όπως στο Παιχνίδι του Οτοστόπ του Μίλαν Κούντερα δυο εραστές που κάνουν ένα ταξίδι στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία, ή δύο εξαιρετικά καλοβαλμένοι έφηβοι από το εγγύς μέλλον στο Τζον του Τζορτζ Σόντερς, ή ένα μικρό Εβραιόπουλο στο Πρώτος Έρωτας του Ισαάκ Μπάμπελ, που ερωτεύεται τη χριστιανή γειτόνισσα που του προσφέρει καταφύγιο κατά τη διάρκεια ενός ρωσικού πογκρόμ.
Κατά παραίνεση του υπερδραστήριου, ασυγκράτητου Ντέιβ Έγκερς σ' όλη τη διάρκεια του περασμένου χρόνου δεν διάβασα τίποτ' άλλο πέρα από ερωτικές ιστορίες. Για να τις ανακαλύψω και να τις συγκεντρώσω, η μέθοδός μου στηρίχτηκε ως επί το πλείστον στην τύχη και στις κοινωνικές επαφές. Σε ομιλίες και παρουσιάσεις βιβλίων, σε ασανσέρ με εκδότες και σε λογοτεχνικές εκδηλώσεις με συναδέλφους συγγραφείς, σε πανεπιστημιουπόλεις, σε θορυβώδη μπαράκια τάπας, με μια μπίρα στο μπαρ Χόπλιφ της οδού Κλαρκ, ρωτούσα όποιον τύχαινε να περάσει από μπροστά μου να μου πει μιαν αγαπημένη του ερωτική ιστορία. Για πολλές από τις ιστορίες τούτης της συλλογής δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω. Ανήκαν ήδη στις αγαπημένες μου. Αν ψάχνεις για έναν τρόπο να περιορίσεις το λογοτεχνικό σου ορίζοντα, το να επιλέξεις τον έρωτα ως θέμα δεν βοηθάει πολύ. Ιδωμένη υπό κάποιο πρίσμα, σχεδόν κάθε ιστορία παρουσιάζεται ως ερωτική ιστορία. Ωστόσο, γενικά μιλώντας, αυτό που δίνει ζωή στις περισσότερες ιστορίες αυτής της ανθολογίας είναι ο έρωτας, ως έρως και όχι ως αγάπη. Σχεδόν σε κάθε ιστορία θα βρείτε δυο εραστές, ένα υποκείμενο που κυνηγάει ένα αντικείμενο.
Όταν τίθεται το ζήτημα του έρωτα, ένα εκατομμύριο θεωρίες θα βρεθούν να το ερμηνεύσουν. Όταν όμως πρόκειται για ερωτικές ιστορίες, τα πράγματα είναι πιο απλά. Μια ερωτική ιστορία δεν μπορεί ποτέ να έχει σχέση με πλήρη κατοχή. Ο ευτυχισμένος γάμος, ο έρωτας που βρίσκει ανταπόκριση, ο πόθος που δεν λιγοστεύει ποτέ είναι ευτυχή ενδεχόμενα δεν είναι όμως ερωτικές ιστορίες. Οι ερωτικές ιστορίες βασίζονται στην απογοήτευση, σε λάθος γέννες και σε οικογένειες που αλληλοσπαράσσονται, στην πλήξη του γάμου και τουλάχιστον σε μία άπονη καρδιά. Οι ερωτικές ιστορίες, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, δυσφημούν τον έρωτα. Εκτιμούμε τον έρωτα όχι επειδή είναι πιο δυνατός από το θάνατο αλλά επειδή είναι πιο αδύνατος. Ό,τι κι αν λέτε εσείς για τον έρωτα, ο θάνατος θα τον αποτελειώσει. Δεν πρόκειται να συνεχίσετε ν' αγαπάτε κάποιον από τον τάφο, όχι πάντως με οποιονδήποτε φυσικό τρόπο που θα μοιάζει έστω και ελάχιστα με τον έρωτα όπως τον ξέρουμε στη Γη. Η φθαρτή φύση του έρωτα είναι που του δίνει τη βαθιά σημασία που έχει στη ζωή μας. Αν ήταν ατελείωτος, αν ήταν αστείρευτος, ο έρωτας δεν θα μας έπληττε με τον τρόπο που μας πλήττει. Και σίγουρα δεν θα γράφαμε γι' αυτόν.
Ο χριστιανισμός, ο οποίος στο λυκαυγές του διατηρούσε μια εντύπωση ότι το σώμα και οι σεξουαλικές ορέξεις του ήταν εκ φύσεως καλές, μολύνθηκε σιγά σιγά από τον νεοπλατωνισμό, που επέμενε σ' έναν αυστηρό δυϊσμό σώματος και πνεύματος. Ασκητισμός, εγκράτεια, μοναχισμός, για όλα αυτά μπορείτε να κατηγορήσετε τους Έλληνες! Ωστόσο, αν οι ιστορίες σε τούτη την ανθολογία παρέχουν οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο, η απάρνηση του σώματος είναι που διακρίνει το γνήσιο έρωτα από κάθε απείκασμά του. Όταν το σώμα δεν είναι πια επιθυμητό, όταν η ομορφιά έχει ξεθωριάσει, όταν η κτητική διάθεση έχει εγκαταλείψει τη μάχη, η αληθινή αγάπη δείχνει το πρόσωπό της. Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει συχνότατα σε μεγάλη ηλικία ή ως αποτέλεσμα μιας αυτεπίγνωσης. Όπως λένε αυτές οι ιστορίες, γεννιόμαστε με επιθυμίες, μαθαίνουμε τον έρωτα μεγαλώνοντας κι αυτό μόνο μερικές φορές, και μόνο αν είμαστε τυχεροί. Ίσως μόνο διαβάζοντας μια ερωτική ιστορία (ή γράφοντας μία) να μπορούμε ταυτόχρονα να συμμετέχουμε στην έκσταση και στην αγωνία που νιώθουν οι ερωτευμένοι, χωρίς να πληρώσουμε βαρύτατο συναισθηματικό αντίτιμο. Προσφέρω αυτό το βιβλίο, λοιπόν, ως θεραπεία στον παθιασμένο έρωτα και ως αντίδοτο στη μοιχεία. Διαβάστε αυτές τις ερωτικές ιστορίες στην ασφάλεια του μονού σας κρεβατιού. Κι αφήστε όλους τους άλλους να υποφέρουν...».
σχόλια