Η ΓΝΩΡΙΜIΑ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΛΕΩΝIΔΑ, που μας έφυγε τα ξημερώματα της Κυριακής, ήταν... περιπετειώδης. Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 είχα αναλάβει να του κάνω μια μεγάλη συνέντευξη για το περιοδικό «ΑΝΤΙ», μια πολιτική επιθεώρηση της Αριστεράς που ακολούθησε πιστά την πορεία της τελευταίας: σταδιακά έχασε την αίγλη και τους αναγνώστες της και στο τέλος έκλεισε. Γραμματέας τότε του ΚΚΕ Εσωτερικού, ετοίμαζε μια από τις μεγάλες εκστρατείες που λάνσαραν πάντα νέες ιδέες, απ’ αυτές που πάντα μηχανευόταν και οραματιζόταν, και είχε δώσει βάρος στη συνέντευξη, στην οποία το «ΑΝΤΙ» θ’ αφιέρωνε ολόκληρο το εξώφυλλό του. Για μένα η συνάντηση ήταν ακόμη πιο σημαντική: εκτός του ότι βρισκόμουν τότε στις αρχές της δημοσιογραφικής μου καριέρας, μου δινόταν η ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά έναν άνθρωπο-θρύλο της Αριστεράς.
Στη συνέντευξη ήταν όπως πάντα χειμαρρώδης - τα επόμενα χρόνια οι σύμβουλοί του δεινοπαθούσαν να τον πείσουν ν’ απαντάει με συντομία, χωρίς να ξεφουρνίζει μια καινούργια ιδέα κάθε δύο φράσεις. Γύρισα μετά από 3 ώρες στο γραφείο, έτοιμος να ξενυχτήσω για την απομαγνητοφώνηση ώστε να προλάβουμε το τυπογραφείο την άλλη μέρα το μεσημέρι, για να διαπιστώσω ότι το μαγνητόφωνο είχε παίξει το παιχνίδι του ΚΚΕ, των «συντρόφων της άλλης πλευράς», που δεν είχε λησμονήσει να κριτικάρει στη συνέντευξη: δεν είχε γράψει τίποτα.
Ο ΧΡHΣΤΟΣ ΠΑΠΟΥΤΣAΚΗΣ, ο αξέχαστος ιθύνων νους του «ΑΝΤΙ», δεν με κατσάδιασε, αν και θα το προτιμούσα από την τιμωρία που τελικά μου επέβαλε: να πάρω τηλέφωνο εγώ ο ίδιος, και όχι αυτός με το κύρος του εκδότη, τον Κύρκο και να του ζητήσω καινούργια συνέντευξη, στην οποία θα έπρεπε να επαναλάβει όσα μου έλεγε για ώρες, λίγο πριν. Και όλα αυτά έπρεπε να γίνουν αργά το βράδυ ή ξημερώματα. Προς μεγάλη μου έκπληξη ο Λεωνίδας δεν θύμωσε: « Έχω κι εγώ υπάρξει δημοσιογράφος και αυτά τα πράγματα συμβαίνουν», μου είπε. « Έλα στις 6:30 το πρωί για να πιούμε καφέ. Και πάρε δύο μαγνητόφωνα».
Αργότερα, σε διάφορες ευκαιρίες, του θύμιζα κάθε τόσο αυτή την πρώτη γνωριμία μας, εκθειάζοντας τη στωικότητά του. Μόνιμη επωδός του: «Πρέπει να είμαστε, πάνω απ’ όλα, άνθρωποι». Ο άνθρωπος που πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο των σκέψεων και της δράσης της Αριστεράς υπήρξε η λυδία λίθος για τις βασικές επιλογές του, από τον σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο της «άνοιξης της Πράγας»μέχρι τον ευρωκομμουνισμό. Δεν ξέρω αν ο Λεωνίδας ήταν ένας μεγάλος κομμουνιστής -και άλλωστε δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό-, ήταν όμως ένας μεγάλος ανθρωπιστής.
ΤΑ ΕΠOΜΕΝΑ ΧΡOΝΙΑ συνδεθήκαμε περισσότερο κι εκεί άρχισα να εκτιμώ και άλλα χαρακτηριστικά του: ήταν ο άνθρωπος που ήξερε ν’ ακούει και ήθελε να μαθαίνει καινούργια πράγματα. Όταν επέστρεφα στην Αθήνα από τη Μόσχα, όπου εργαζόμουν ως ανταποκριτής την εποχή του Γκορμπατσόφ, με καλούσε συχνά για να του περιγράψω τις εξελίξεις. Άκουγε τις διηγήσεις μου με μεγάλη προσοχή, τις ρουφούσε κυριολεκτικά σαν σφουγγάρι και η... εκμάθηση συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια, όταν άρχισα να ταξιδεύω για το «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα». Αντί να σχολιάζει, έκανε ερωτήσεις. Όπου δεν ήξερε κάτι καλά, δεν μιλούσε. Ήταν το ακριβώς αντίθετο του ξερόλα που συναντάμε συχνά, ακόμη και σε μεγάλες προσωπικότητες.
Αυτή η ανθρώπινη διάσταση εξηγεί και ένα άλλο χαρακτηριστικό του αξέχαστου Λεωνίδα. Την ικανότητά του να παραδέχεται τα λάθη του και να κάνει αυτοκριτική. Δεν υπάρχει ίσως άλλος σύγχρονος ηγέτης στην Ελλάδα που να έχει παραδεχθεί τόσο ευθέως ότι έσφαλε, κάτι που έκανε ο ίδιος για κορυφαία πολιτικά γεγονότα, όπως η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο το 1989 ή, την ίδια χρονιά, η παραχώρηση των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών στους εκδότες του γραπτού Τύπου. Πριν από 2-3 χρόνια, όταν δήλωνε απογοητευμένος από την πορεία του Συνασπισμού, τον ρώτησα πού πιστεύει ότι έκανε λάθος. Δεν δίστασε καθόλου: «Δεν έπρεπε ν’ αποσυρθώ από την ηγεσία του κόμματος το 1991. Ήθελα να κάνω τόπο στους νέους, αλλά έπρεπε να είχα διασφαλίσει πρώτα την παράδοση της σκυτάλης σε κάποιον που να προέρχεται από την ανανεωτική Αριστερά, όχι απ’ το ΚΚΕ».
OΜΩΣ, ΤΟ ΜΕΓΑΛYΤΕΡΟ ΜAΘΗΜΑ απ’ τον Λεωνίδα το πήρα τη μέρα που μου εξήγησε πώς τα έβγαζε πέρα με τις επιθέσεις που δεχόταν, συχνά «κάτω από τη ζώνη». «Θα σου δώσω μια συμβουλή και κοίτα να την ακολουθήσεις στη ζωή σου», μου είπε. «Μη δίνεις σημασία στις μικρότητες. Όποιος ασχολείται με τα μικρά, χάνει τα μεγάλα. Δεν προλαβαίνεις να κάνεις και τα δύο».
*Διαβάστε επίσης: Το καλύτερο δώρο γονιών σε παιδί (μετά τη ζωή και την αγάπη). Εις μνήμην Λεωνίδα Κύρκου.
σχόλια