Όταν πρωτοβγήκε στην Αγγλία -εκεί, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του '80- η εφημερίδα «Independent» σφήνα, και μάλιστα ενοχλητική στην κλειστή, τότε, λέσχη των λεγόμενων «ποιοτικών φύλλων» («Times», «Guardian», «Daily Τelegraph», στις κυριακάτικες ο «Observer», αδερφάκι της «Guardian», και οι πιο εξειδικευμένοι στα οικονομικά «Financial Times»), έφερε, πραγματικά, μια σημαντική αλλαγή σ' αυτό το κομμάτι της αγοράς. Συγκεκριμένα, βοήθησε στο να απαγκιστρωθεί η δημοσιογραφία από χρόνιες αγκυλώσεις της, να γκρεμιστούν τα λεγόμενα «φέουδα» που τη συνέδεαν με το πολιτικό κατεστημένο, να απαλλαγεί από δεσμεύσεις και εξαρτήσεις πολλών χρόνων, να γίνει πιο φρέσκια, και να 'ρθει πιο κοντά σ' αυτό που ονομάζουμε «real life», δηλαδή «πραγματική ζωή», ή απλώς «πραγματικότητα».
Θα δώσω μερικά παραδείγματα, γιατί την έζησα από κοντά και με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον εκείνη τη περίοδο της σύλληψης, γέννησης, και των πρώτων βημάτων αυτής της εφημερίδας, που αισίως βαδίζει τώρα στο 23ο έτος του βίου της. Θυμάμαι τότε που ο εκ των ιδρυτών της «Independent», ο Αντρέας Ουίταμ Σμίθ, 72 ετών σημερα, έμπειρος τότε οικονομικός συντάκτης, έχοντας εργαστεί στις εφημερίδες «Guardian» και «Telegraph», γνωστοποίησε στους συνεργάτες του με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την απαρέγκλιτη απόφαση-γραμμή της εφημερίδας ότι θέλει «πρωτογενές ρεπορτάζ» και ότι την ατζέντα θα την καθορίζουν τα πραγματικά γεγονότα, «εκείνα που έχουν σημασία για τον πολίτη», και όχι τα δελτία Τύπου και οι ανακοινώσεις των διαφόρων κομμάτων και φορέων ούτε και «οι εξυπηρετήσεις προς κάποια πρόσωπα, όσο ψηλά και άν στέκονται».
Πρακτικά, μεταξύ άλλων πολλών, αυτό σήμαινε ότι:
1. Κανένας πολιτικός συντάκτης δεν θα παρευρισκόταν ποτέ στην καθημερινή, τότε, (ευτυχώς, πλέον, καταργήθηκε - άντε και στα δικά μας!) ενημέρωση των δημοσιογραφων από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Η «Independent» είχε τη θέση ότι η ενημέρωση αυτή, εκτός από χάσιμο χρόνου, είναι και «μια σκέτη κωμωδία», και ότι, εν πάση περιπτώσει, εάν μια εφημερίδα ηθελε, στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ της, να μάθει κάτι για κάποια απόφαση ή θέση της κυβέρνησης, δεν έχει παρά να τηλεφωνήσει ο αρμόδιος συντάκτης στον εκπρόσωπο που είναι υποχρεωμένος να απαντήσει. Η «Independent» ξεκαθάρισε εξαρχής ότι απεχθάνεται τα «ομαδικά ρεπορτάζ», όπου οι δημοσιογράφοι μαζεύονται σαν τα μπουλούκια γύρω από το ίδιο θέμα-πρόσωπο-γεγονός, έχουν τα ίδια πλάνα, τις ίδιες φωτογραφίες, και μεταδίδουν-γράφουν τις ίδιες δηλώσεις-απόψεις-μαρτυρίες κ.λπ. «Go out and get your story first hand» ήταν η γραμμή-εντολή της εφημερίδας προς τους πολιτικούς και όχι μόνο συντάκτες της. Και προειδοποίησε «όποιον κάνει σκέτη αναπαραγωγή δελτίων Τύπων και ανακοινώσεων κομμάτων ή πολιτικών καλύτερα να ετοιμάσει τις βαλίτσες του γι' αλλού».
2. Κανένας συντάκτης της εφημερίδας που κάλυπτε το λεγόμενο «ταξιδιωτικό ρεπορτάζ» (που ειναι πολύ δημοφιλές και καταλαμβάνει αρκετές σελίδες στο βρετανικό Τύπο) δεν επιτρεπόταν να πάει για αποστολή σε οποιονδήποτε προορισμό με έξοδα τρίτων ή και με χορηγία τρίτων - αεροπορικά εισιτήρια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, κ.λπ. Μόνο η εφημερίδα πλήρωνε, και το έκανε αυτό ώστε ο δημοσιογράφος να είναι πραγματικά ελεύθερος και ανεξάρτητος (εξού και «Independent») να γράψει ή να μεταδώσει το ρεπορτάζ του.
3. Οι ίδιες, αυστηρές «προδιαγραφές» ίσχυσαν και για όλα τα άλλα ρεπορτάζ. Σε εκείνο της υγείας, φερ' ειπείν, δεν επέτρεπε η «Independent» σε κανένα συντάκτης της να πάει σε διεθνές ιατρικό συνέδριο με όλα τα έξοδα πληρωμένα, όπως γίνεται σχεδόν πάντοτε, από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Εάν η εφημερίδε έκρινε ότι έπρεπε κάποιος να παρακολουθήσει ένα συγκεκριμένο συνέδριο, φρόντιζε και πάλι η ίδια να καλύψει όλα τα εξοδά του - να μην υπάρχει, δηλαδή, εξάρτηση από και υποχρέωση προς κανέναν και τίποτα.
Το «καινούργιο πνεύμα» της «Independent» επηρέασε θετικά και τις άλλες εφημερίδες του λεγόμενου «ποιοτικού χώρου», έτσι που σήμερα σχεδόν όλες, με πρώτη και καλύτερη την «Guardian», να έχουν γίνει πραγματικά κοσμήματα σύγχρονης δημοσιογραφίας και όχι δελτία Τύπου μιας άνυδρης και αρρωστημένης πολιτικής σκηνής, όπως το βιώνουμε εδώ, στο δικό μας τόπο. Εξαφάνισαν από τις σελίδες τους τις ανούσιες πολιτικές συνεντεύξεις-σεντόνια και άφησαν έξω από τη θεματολογία τους την πολιτική αντιπαράθεση που αναπαράγουμε σχεδόν κάθε μέρα στις δικές μας εφημερίδες. Τι είπε ο Μανώλης, πότε θα παραιτηθεί ο Μανώλης, γιατί θα παραιτηθεί ο Μανώλης, πώς αντιδρά στα όσα λέει ο Μανωλής η βάση της Νέας Δημοκρατίας, ποιο το σχόλιο του Καρατζαφέρη για τον Μανώλη, τι λέει η Ιπποκράτους... Συγγνώμη, δηλαδή, αλλά όπως σίγουρα θα έλεγε και ο Ουίταμ Σμιθ, πριν πετάξει το κείμενο στα σκουπίδια, εάν μπροστά του εμφανιζόταν ένας πολιτικός ρεπόρτερ και του έφερνε αυτό το θέμα, «χέστηκε ο κόσμος για τον Μανώλη»!
σχόλια