Δύο κορυφαίες στιγμές της δημοκρατικής Ευρώπης
Τα "αεροπλάνα της ντροπής"
και η απαγόρευση εισόδου στον ιατρό Ghassan Abu Sitta
Ηνωμένο Βασίλειο - Ρουάντα: ο νόμος της ντροπής
Editorial
Le Monde
Ο "νόμος για την ασφάλεια της Ρουάντα" που ψηφίστηκε στις 23 Απριλίου αποτελεί μία τρομερή οπισθοχώρηση για την παλαιότερη δημοκρατία της Ευρώπης. Οι διατάξεις του συνιστούν την πιο κυνική πολιτική εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι πολιτικοί και οι νομικοί του βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του καθορισμού των διεθνών κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στη δεκαετία του 1950, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μία από τις πρώτες χώρες που επικύρωσε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την οποία ακολούθησε η "Σύμβαση της Γενεύης" των Ηνωμένων Εθνών που παρείχε ένα νομικό καθεστώς και δικαιώματα στους πρόσφυγες. Η ψήφιση από τη Βουλή των Κοινοτήτων την Τρίτη 23 Απριλίου του κειμένου με τον κυνικό τίτλο "Νόμος για την ασφάλεια της Ρουάντα" δεν αποτελεί μόνο μία τρομερή οπισθοχώρηση για την παλαιότερη δημοκρατία της Ευρώπης, αλλά και ένα ανησυχητικό σήμα για τον δυτικό κόσμο και τις διακηρυγμένες αξίες του.
Ο νέος νόμος, που ψηφίστηκε παρά την αντίθεση της Βουλής των Λόρδων, ορίζει ότι η Ρουάντα είναι "ασφαλής χώρα" όσον αφορά το άσυλο. Στόχος του είναι να παρακάμψει την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου του Νοεμβρίου του 2023, το οποίο είχε αρνηθεί στη Ρουάντα αυτόν τον χαρακτηρισμό, και επιτρέπει την εφαρμογή της συμφωνίας για την εξωτερική ανάθεση των αιτήσεων ασύλου που υπέγραψε ο Μπόρις Τζόνσον με το Κιγκάλι το 2022.
Οι μετανάστες που φτάνουν παράνομα στο Ηνωμένο Βασίλειο - οι αιτούντες άσυλο εξ ορισμού - δεν θα μπορούν πλέον να ζητούν προστασία στο Λονδίνο, αλλά θα κρατούνται μέχρι να απελαθούν στη Ρουάντα, η οποία υποτίθεται ότι θα επεξεργάζεται τις αιτήσεις τους με αντάλλαγμα μια σημαντική οικονομική βοήθεια. Το κείμενο έχει συνταχθεί με τέτοιο τρόπο που αποτρέπει οποιαδήποτε προσφυγή κατά τέτοιων απελάσεων, και υποτίθεται ότι θα εμποδίσει τους χιλιάδες μετανάστες να φτάσουν στις αγγλικές ακτές διασχίζοντας τη Μάγχη με μικρές βάρκες, όπου μερικές φορές και πνίγονται, όπως συνέβη ακριβώς τη στιγμή που ψηφίστηκε αυτός ο νόμος.
Η ψήφιση αυτών των διατάξεων αποτελεί μια ιδιαίτερα κυνική πολιτική εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος, το οποίο βρισκόταν ήδη στο επίκεντρο της εκλογικής εκστρατείας που οδήγησε στην ψηφοφορία του 2016 υπέρ του Brexit, το οποίο παρουσιάστηκε ως η λύση για την "ανάκτηση του ελέγχου" των συνόρων. Έκτοτε, η χώρα έκλεισε, αλλά ο αριθμός των μεταναστών έχει στην πραγματικότητα εκτοξευτεί. Αυτό δεν εμποδίζει τον πρωθυπουργό, Ρίσι Σουνάκ να αρνείται το προφανές και να θεωρεί ότι το σοκ που δημιουργείται από τις απελάσεις στη Ρουάντα είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγει μια συντριβή στις γενικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για φέτος.
Το πιθανότερο είναι ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν θα αποφύγει ούτε την εκλογική αποτυχία που προβλέπουν όλες οι δημοσκοπήσεις, ούτε τη ντροπή να συνδεθεί με ένα μέτρο που είναι αναποτελεσματικό, παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα -το δικαίωμα να εξετάζεται η αίτηση ασύλου του ατόμου μέσα από μια δίκαιη διαδικασία και όχι σε μια χώρα χωρίς ανεξάρτητη δικαιοσύνη όπως η Ρουάντα-, έχει αστρονομικό κόστος και είναι τόσο παράλογο που θα μπορούσε να το έχει φανταστεί ο Τζορτζ Όργουελ.
'Ομοια με τα τείχη ή τα συρματοπλέγματα, η απειλή μιας απέλασης στο Κιγκάλι δεν μπορεί να αποτρέψει τους μετανάστες που είναι έτοιμοι να βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή. Οι προκλήσεις που θέτει στις πλούσιες χώρες η μετανάστευση και οι προοπτικές που ανοίγουν είναι πραγματικές. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω της ευρωπαϊκής και διεθνούς συνεργασίας για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, ιδίως με το άνοιγμα νόμιμων διαύλων εισόδου.
Σε μια εποχή που η ευρωπαϊκή δεξιά, ακολουθώντας την ακροδεξιά, πρεσβεύει την εξωτερική ανάθεση των αιτήσεων ασύλου, το προηγούμενο του Ρίσι Σουνάκ μπορεί να έχει τρομερές συνέπειες. Αξιοθρήνητος πολιτικός ελιγμός όπως το δημοψήφισμα για το Brexit, ο "νόμος για την ασφάλεια της Ρουάντα" θα μπορούσε ωστόσο να έχει την ίδια τύχη: ένα φιάσκο.
Γιατί απαγορεύτηκε η είσοδος στη Γαλλία στον Γκασάν Αμπού Σίτα, τον γιατρό που εργάστηκε στη Γάζα σε συνθήκες πολέμου;
Elsa de La Roche Saint-André
Libération/CheckNews - 05.05.2024
'Εχοντας βιώσει τον πόλεμο στον παλαιστινιακό θύλακα, ο Δρ Γκασάν Αμπού Σίτα ειδοποιήθηκε από τις γερμανικές αρχές ότι εξέδωσαν σήμα που του απαγορεύει την είσοδο στη ζώνη Σένγκεν.
Θα ερχόταν στο Παρίσι για να μιλήσει στη Γερουσία για την εμπειρία του ως γιατρός στην καρδιά του πολέμου στη Γάζα. Το Σάββατο 4 Μαΐου, ο Γκασάν Αμπού Σίτα δεν έλαβε άδεια εισόδου στη Γαλλία. "Βρίσκομαι στο αεροδρόμιο Charles-de-Gaulle", ανέφερε το πρωί ο Βρετανός χειρούργος στον λογαριασμό του στο X. "Με εμποδίζουν να εισέλθω στη Γαλλία. Υποτίθεται ότι θα μιλούσα σήμερα στη γαλλική Γερουσία. Λένε ότι οι Γερμανοί μου απαγόρευσαν την είσοδο στην Ευρώπη για ένα χρόνο".
Οι οικολόγοι γερουσιαστές, στους οποίους οφείλεται η πρωτοβουλία της διάσκεψης για την κατάσταση στη Γάζα, στην οποία επρόκειτο να μιλήσει ο Γκασάν Αμπού Σίτα, αντέδρασαν έντονα στο ίδιο κοινωνικό δίκτυο, καταγγέλλοντας ως "ντροπή" και χαρακτηρίζοντας "σκανδαλώδες" το γεγονός ότι τον εμπόδισαν να συμμετάσχει στη διάσκεψη. Οι διοργανωτές εξηγούν ότι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να επικοινωνήσουν με τα γραφεία των υπουργών Εσωτερικών και Εξωτερικών Gérald Darmanin και Stéphane Séjourné. Τελικά, "χάρη στην κινητοποίηση των δικηγόρων", δήλωσε η γερουσιαστής της EE-LV Raymonde Poncet-Monge, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι απέκτησαν μια σύνδεση που τους επέτρεψε να μιλήσουν μέσω βιντεοδιάσκεψης με τον Γκασάν Αμπού Σίτα. Το βράδυ, ο γιατρός απογειώθηκε από το Roissy για να επιστρέψει στο Λονδίνο. "Οι γαλλικές αρχές αρνήθηκαν να επιβιβαστώ σε νωρίτερη πτήση και επιμένουν να με στείλουν με την τελευταία πτήση επιστροφής, αργά το βράδυ, στο Λονδίνο", είχε γράψει προηγουμένως στο Twitter ο Γκασάν Αμπού Σίτα.
Ειδικευμένος σε τραύματα πολέμου, ο Γκασάν Αμπού Σίτα πέταξε στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου, αμέσως μετά τις επιθέσεις της Χαμάς. Ο 54χρονος πλαστικός χειρούργος, ο οποίος γεννήθηκε στην Παλαιστίνη και ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο (όπου ασκεί το επάγγελμά του), έχει πείρα από εμπόλεμες ζώνες: έχει βρεθεί στον παλαιστινιακό θύλακα, καθώς και στο Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη, σε προηγούμενες συγκρούσεις. Συνεργαζόμενος με τις ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, χειρούργησε θύματα ισραηλινών βομβαρδισμών σε δύο νοσοκομεία στη Λωρίδα της Γάζας, το Al-Shifa και το Al-Ahli. Και όταν στις 17 Οκτωβρίου σημειώθηκε έκρηξη στο Al-Ahli, ο Γκασάν Αμπού Σίτα μίλησε σε συνέντευξη Τύπου που οργανώθηκε έξω από το νοσοκομείο, με άψυχα σώματα μπροστά από το μικροφωνό του. Αφού επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχοντας επί σαράντα τρεις ημέρες περιθάλψει τραυματίες, από τότε μιλάει τακτικά, μεταξύ άλλων σε ένα αφιέρωμα που δημοσιεύτηκε στη Libération τον Φεβρουάριο, για την καθημερινή του ζωή στην "κόλαση" της Γάζας.
Η επαναπροώθησή του στα γαλλικά σύνορα εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον μια τρίτη χώρα, στην προκειμένη περίπτωση η Γερμανία, μπορεί να αποφασίζει ποιος δύναται ή δεν δύναται να εισέλθει στη Γαλλία. Η Raymonde Poncet-Monge δήλωσε στη Le Monde: "Πώς μπορεί η Γερμανία να ορίζει εδαφικές απαγορεύσεις σε όλη τη ζώνη Σένγκεν"; Ο κανόνας προέρχεται στην πραγματικότητα από τον κώδικα της Ευρωπαϊκής Ένωσης "σχετικά με τους κανόνες που διέπουν την κυκλοφορία των προσώπων διασυνοριακά", ή "Κώδικας συνόρων του Σένγκεν". Το άρθρο 6 του εν λόγω κώδικα ορίζει ότι η είσοδος στη ζώνη Σένγκεν "για τους υπηκόους τρίτων χωρών" εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από τη "μη αναφορά για σκοπούς άρνησης εισόδου στο SIS".
Το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), μια μεγάλη βάση δεδομένων που τίθεται στη διάθεση των αρχών των κρατών μελών, περιέχει διάφορες πληροφορίες που μπορεί να αφορούν κλεμμένα ή εξαφανισμένα οχήματα και αντικείμενα, καταζητούμενα ή εξαφανισμένα άτομα... Και, επομένως, πληροφορίες για πρόσωπα στα οποία απαγορεύεται η είσοδος στον χώρο Σένγκεν. Όταν εισάγονται καταχωρίσεις για υπηκόους χωρών εκτός της ζώνης Σένγκεν με σκοπό την άρνηση εισόδου ή διαμονής, το κράτος μέλος που εισάγει την καταχώριση παρέχει πληροφορίες στο SIS, όπως την ταυτότητα, τα δακτυλικά αποτυπώματα, τυχόν ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά και τους λόγους της καταχώρισης. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό για το εν λόγω σύστημα πληροφοριών, η απόφαση για την εισαγωγή καταχώρισης "λαμβάνεται από τις αρμόδιες διοικητικές αρχές ή τα δικαστήρια [...] βάσει ατομικής αξιολόγησης". Η απόφαση αυτή πρέπει να βασίζεται "στην απειλή για τη δημόσια τάξη ή τη δημόσια ασφάλεια ή την εθνική ασφάλεια που μπορεί να προκύψει από την παρουσία [...] στο έδαφος κράτους μέλους" του εν λόγω υπηκόου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, στις αρχές Απριλίου εισήχθη καταχώριση για τον Γκασάν Αμπού Σίτα, με σκοπό την απαγόρευση εισόδου του στη ζώνη Σένγκεν για ένα έτος, λόγω υπεράσπισης της τρομοκρατίας, ριζοσπαστικοποίησης και αντισημιτισμού. Όταν επικοινωνήσαμε μαζί τους για να μάθουμε περισσότερα σχετικά με τα στοιχεία που δικαιολογούν μια τέτοια προειδοποίηση, τα γερμανικά υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικών μας παρέπεμψαν αμφότερα στη γερμανική αστυνομία, η οποία επιβεβαίωσε την παραλαβή του αιτήματός μας χωρίς να δώσει προς το παρόν καμία απάντηση. Σύμφωνα και πάλι με τις πηγές μας, οι γερμανικές αρχές υποτίθεται ότι βασίζονται σε "συνδέσεις" (με ομάδες) τις οποίες δεσμεύτηκαν να αναφέρουν εάν χρειαστεί.
Η καταχώρηση αυτή εισήχθη όταν ο γιατρός επρόκειτο να συμμετάσχει σε ένα "Παλαιστινιακό Συνέδριο" στο Βερολίνο στις 12 Απριλίου. Λιγότερο από μία ώρα μετά την έναρξη αυτής της εξαιρετικά αμφιλεγόμενης εκδήλωσης στη Γερμανία, η αστυνομία του Βερολίνου έβαλε τέλος σε αυτήν, κόβοντας αρχικά το ρεύμα για όσο χρονικό διάστημα χρειαζόταν "για τη διενέργεια νομικών ελέγχων σχετικά με τις ομιλίες", και στη συνέχεια βάζοντας οριστικό τέλος στη συγκέντρωση λόγω του "κινδύνου να προσκληθεί επανειλλημένα ένας ομιλητής που είχε ήδη κάνει αντισημιτικά σχόλια ή είχε υποστηρίξει τη βία", όπως υποστήριξε στο Χ. Σύμφωνα με τις δηλώσεις στο AFP των γερμανικών αρχών ασφαλείας, είχαν εκδοθεί αρκετές απαγορεύσεις εισόδου στη Γερμανία, μεταξύ των οποίων και μία κατά του πρώην Έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, "προκειμένου να αποτραπεί οποιαδήποτε αντισημιτική και αντι-ισραηλινή προπαγάνδα κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης". Ο Γκασάν Αμπού Σίτα, ο οποίος πίστευε τότε ότι η απαγόρευση εισόδου σε βάρος του θα διαρκούσε μόνο μέχρι την τελευταία ημέρα αυτού του "Παλαιστινιακού Συνεδρίου", δήλωσε στο Associated Press ότι η αστυνομία του αεροδρομίου του είχε πει ότι του απαγορευόταν η είσοδος στη Γερμανία για λόγους "ασφάλειας των συμμετεχόντων στο συνέδριο και δημόσιας τάξης".
Εκείνη την ημέρα, δήλωσε στο X ότι "η φίμωση ενός μάρτυρα γενοκτονίας [...] προσθέτει στη συνενοχή της Γερμανίας στη συνεχιζόμενη σφαγή". Υιοθετούσε έτσι τη θέση ότι το γερμανικό κράτος, καθώς συνέχιζε να προμηθεύει όπλα στο Ισραήλ, γινόταν συνένοχο στην καταστροφή της Λωρίδας της Γάζας.
Από την πλευρά του, το γραφείο του Gérald Darmanin εξήγησε στο CheckNews ότι απελαύνοντας τον Γκασάν Αμπού Σίτα πίσω στη χώρα του, επειδή επρόκειτο για "ένα άτομο που παρουσιάστηκε στα σύνορά μας παρόλο που η Γερμανία του είχε απαγορεύσει την είσοδο στο ευρωπαϊκό έδαφος", οι Γάλλοι τελωνειακοί υπάλληλοι απλώς "εφάρμοζαν το ευρωπαϊκό δίκαιο και τον κώδικα συνόρων Σένγκεν". Διακυβεύεται η κυριαρχία των ευρωπαϊκών κρατών: αν η Γερμανία εκφράσει την άρνησή της να αφήσει ένα άτομο να εισέλθει για λόγους ασφαλείας, όλα τα άλλα μέλη της ζώνης Σένγκεν είναι υποχρεωμένα να εμποδίσουν την είσοδο του ατόμου αυτού. Αυτό συμβαίνει πολύ απλά διότι αρκεί ένα άτομο να εισέλθει στο έδαφος ενός κράτους μέλους για να μπορεί στη συνέχεια να ταξιδέψει στη Γερμανία, καθώς οι άνθρωποι κινούνται ελεύθερα εντός της ζώνης Σένγκεν.
Επομένως, ακόμη και αν οι γαλλικές αρχές θεωρήσουν ότι το άτομο αυτό δεν συνιστά απειλή, δεν έχουν περιθώρια ελιγμών, τουλάχιστον προς το παρόν. Στη συνέχεια, εάν θεωρήσουν ότι υπάρχουν λόγοι για να "κάνουν μια εξαίρεση", μπορούν "να προχωρήσουν σε κάποιες διερευνητικές ενέργειες, να ξεκινήσουν μια έρευνα, να συζητήσουν με τους Γερμανούς", αναφέρει άλλη κυβερνητική πηγή με την οποία επικοινώνησε το CheckNews. Ωστόσο, αυτού του είδους η διαδικασία εξακολουθεί να προβλέπεται πολύ σπάνια.
