Τα τελευταία χρόνια οι δίσκοι της «ηλεκτρονικής περιόδου» της Λένας Πλάτωνος επανεκδίδονται σε μορφή βινυλίου, σε διεθνή διανομή, από την ανεξάρτητη Dark Entries Records του Josh Cheon που εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ.
Κι αν πρέπει να πούμε ότι το πρώτο διεθνές ξάνοιγμα για την Πλάτωνος είχε γίνει το 1996 με τη διανομή του άλμπουμ της «Αναπνοές» στην Ιαπωνία, όπου μάλιστα η Halo, μια Γιαπωνέζα ποπ τραγουδίστρια, ηχογράφησε στη γλώσσα της ένα κομμάτι από τον εν λόγω δίσκο, σήμερα τα έργα της Ελληνίδας συνθέτριας βρίσκονται σε περίοπτη θέση στις προθήκες των δισκοπωλείων όλου του κόσμου, από την Ευρώπη και την Αμερική μέχρι την Άπω Ανατολή.
Πριν από λίγες μέρες, την 21η Μαΐου, ανήμερα της ονομαστικής της γιορτής, κυκλοφόρησαν παγκοσμίως σε βινύλιο και τα «Λεπιδόπτερα», το τρίτο μέρος της ηλεκτρονικής τριλογίας της που περιλαμβάνει επίσης τις «Μάσκες ηλίου» (1984) και το «Γκάλοπ» (1985), όλα στη Lyra επί των ημερών του Αλέκου Πατσιφά.
Έβλεπα πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας και μία απ' αυτές, το «Ζαρντόζ», την είχα δει με μια μεγάλη μου αγάπη, θαμμένη βέβαια σήμερα. Ένιωθα κάπως απειλητικά να υπάρχει ένας κύκλος ανοιχτός με έναν έρωτα, γι' αυτό και στο τέλος του τραγουδιού, που είναι και το τέλος του δίσκου, εννοώ πως όταν ένας κύκλος κλείσει, τότε μόνο μπορεί κανείς να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο της ζωής του και να ξαναγαπήσει.
Γνωρίζω καλά τις ιστορίες πίσω από κάθε δίσκο της Πλάτωνος, τα πρόσωπα, τις χρονολογίες και τα γεγονότα. Οι αφηγήσεις της που καταγράφω από το 2008, ακριβώς επί μία δεκαετία, άνετα θα αποτελούσαν το υλικό μιας εμπεριστατωμένης βιογραφίας της.
Ο λόγος, λοιπόν, στην ίδια, με όλο το background των «Λεπιδόπτερων», ενός από τα πιο τριπαριστά έργα που αξιώθηκε η εγχώρια δισκογραφία, και μάλιστα χωρίς καθόλου χρήση ουσιών!
• Τα πρώτα κομμάτια που γράφτηκαν από τα «Λεπιδόπτερα» ήταν το «Τικ Τακ ή Aurorina Selene» και το «Cyaniris».
Βρισκόμαστε στον χειμώνα του '85 προς το '86 και στον Εύμαρο των Αμπελοκήπων παρουσιάζουμε συνθέσεις μας ενώπιον κοινού στο πλαίσιο των Πειραματικών Εργαστηρίων του Τρίτου Προγράμματος που διηύθυνε τότε ο φίλος μου συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου.
Το «Τικ Τακ», που μετά του πρόσθεσα τον δεύτερο τίτλο «Aurorina Selene», γράφτηκε και παίχτηκε μπροστά στο κοινό, όπως και το «Cyaniris», που επίσης πήρε τον συγκεκριμένο τίτλο μετά, μαζί με τα λόγια από το ποίημα του Γιώργου Βολουδάκη.
Στον Εύμαρο η Σαβίνα Γιαννάτου τραγούδησε μαζί μου το «Τικ Τακ» και γι' αυτό λίγο αργότερα τη φώναξα να συμμετάσχει φωνητικά στον δίσκο.
Λένα Πλάτωνος - Cyaniris (Κυανίρις)
• Αμέσως μετά τα «Λεπιδόπτερα», με το «Σπάσιμο των πάγων» το 1988 είχα αποφασίσει να επιστρέψω στη μελωδία. Βέβαια, ψήγματα μελωδικότητας υπήρχαν και στα «Λεπιδόπτερα», π.χ. στο «Λητώ», που είναι όλο τραγουδισμένο, και στο «Μπρένθις», που έχει ένα σχεδόν χορευτικό ποπ ρεφρέν.
• Άκουγα και ακούω να μου λένε πως πρόκειται για έναν ψυχεδελικό ή τριπαριστό δίσκο κ.λπ., εγώ όμως οφείλω να καταθέσω πως ήμουν τελείως καθαρή από φαρμακευτικές και ναρκωτικές ουσίες όταν τον έφτιαχνα.
Ο δίσκος «Μη μου τους κύκλους τάραττε», λόγου χάριν, το '92, γράφτηκε ενόσω ήμουν υπό την επήρεια του Survektor, ενός αντικαταθλιπτικού φαρμάκου που λειτουργούσε ως υποκατάστατο αμφεταμινών.
Πίστευαν τότε ότι βρέθηκε το οριστικό φάρμακο για τη μανιοκατάθλιψη, σύντομα όμως κατάλαβαν πόσο εθιστικό ήταν και το απέσυραν από την αγορά.
Στα «Λεπιδόπτερα» όμως, όχι, δεν έπαιρνα τίποτα και λειτουργούσα απολύτως εγκεφαλικά. Θα έλεγα ωστόσο ότι οι μεγαλύτερες επιρροές μου ήταν εκείνες οι καταπληκτικές εκπομπές του Ζήλου και του Νοταρά ‒Τοξότες και οι δυο στο ζώδιο‒ στο κρατικό ραδιόφωνο που μας ενημέρωναν για οτιδήποτε προοδευτικά μουσικό ερχόταν, κυρίως από την Αγγλία.
Πάντα άκουγα μουσική από το ραδιόφωνο, όπως κάνω μέχρι σήμερα, πόσο μάλλον τότε που η electro-pop γεννιόταν και την ανακαλύπταμε.
Hesperia Iris Greca
• Κατανάλωσα πολύ χρόνο, θυμάμαι, με τους στίχους των κομματιών «Hesperia Iris Greca» και «Λητώ». Το τελευταίο το έγραψα για την ανηψούλα μου, τη Λητώ, που ήταν τριών ετών και θα κοιμόταν για πρώτη φορά μακριά από τη μητέρα της.
Περιέγραψα τόσο τον πανικό και την αποδιοργάνωση ενός μικρού παιδιού, όσο και δικά μου βιώματα και συναισθήματα από την παιδική μου ηλικία. Έγινε ένας παραλληλισμός και μια ταύτιση εκ μέρους μου με τη μικρούλα Λητώ.
Έμεινα κοντά της μέχρι να αποκοιμηθεί, περασμένα μεσάνυχτα. Ήταν μια τρομερή εμπειρία και αμέσως μετά το τραγούδι μού βγήκε νεράκι!
• Ήταν αρχές του '86 όταν έπεσε τυχαία στα χέρια μου ένα μικρό εγχειρίδιο εντομολογίας. Το βρήκα παρατημένο δίπλα στο ταμείο ενός βιβλιοπωλείου.
Με εντυπωσίασαν οι χρωματιστές πεταλούδες στο εξώφυλλο, αλλά κόλλησα πιο πολύ με τα λατινικά τους ονόματα όταν άρχισα να το ξεφυλλίζω. Εκεί είπα «Όπα! Ο νέος μου δίσκος» κι έτσι μπήκαν οι λατινικοί τίτλοι σε όλα τα κομμάτια.
• Έχει σημασία η ιστορία πίσω από το τραγούδι «Hesperia Iris Greca». Ήταν Ιούλιος του '86 όταν βρήκα παρατημένη μια σχολική τσάντα στη στροφή ενός πεζοδρομίου. Την πήρα με το σκεπτικό «από δω θα βγει τραγούδι, δεν υπάρχει περίπτωση».
Μέσα είχε βιβλία και τετράδια με γραμμένο τον τίτλο του «Careless whisper» των WHAM που έκανε πάταγο τότε σε ηλικίες από πέντε μέχρι ογδόντα πέντε ετών!
Για πρώτη φορά αποκαλύπτω το όνομα της ιδιοκτήτριας της σάκας ‒ λεγόταν Μαρία Μπέκα και σήμερα θα είναι περίπου σαράντα ετών. Τότε δεν θέλησα να αναφέρω το όνομα του κοριτσιού και γι' αυτό τη βάφτισα «Hesperia Iris Greca», αν μας διαβάζει όμως τώρα ελπίζω να το χαρεί.
Μέσα στο τραγούδι αυτό αφηγούμαι την ενηλικίωση με την πιο πλατιά έννοια ενός κοριτσιού που αφήνει το level του δημοτικού σχολείου και υπόκειται σε μια «μεταμόρφωση», όπως μια πεταλούδα αφήνει πίσω το κουκούλι της κάμπιας. Μα, αν το προσέξεις, όλα τα τραγούδια των «Λεπιδόπτερων» ενέχουν μια transformation.
• Το «Ένας κύκλος ή Erynnis Eroides» είναι επίσης βιωματικό κομμάτι. Έβλεπα πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας και μία απ' αυτές, το «Ζαρντόζ», την είχα δει με μια μεγάλη μου αγάπη, θαμμένη βέβαια σήμερα.
Ένιωθα κάπως απειλητικά να υπάρχει ένας κύκλος ανοιχτός με έναν έρωτα, γι' αυτό και στο τέλος του τραγουδιού, που είναι και το τέλος του δίσκου, εννοώ πως όταν ένας κύκλος κλείσει, τότε μόνο μπορεί κανείς να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο της ζωής του και να ξαναγαπήσει.
• Το «Cyaniris» ήταν ένα παραληρηματικό ποίημα του Βολουδάκη που γράφτηκε για μένα και επιδέχεται πολλές αναλύσεις και επεξηγήσεις.
Μάλιστα, η Ισραηλίτισσα Μαργαρίτα Οβαδία, που ήταν απ' τις πρώτες δημιουργούς video art στην Ελλάδα, είχε κάνει ένα εξαιρετικό βίντεο, στο οποίο εγώ κι ο Βολουδάκης είχαμε βάλει εμβόλιμα πλάνα από τη γέννηση των αστεροειδών, τα νεφελώματα, μέχρι και γιατρούς βιολόγους με τις φόρμες τους.
• Η φωτογραφία στο εξώφυλλο μ' εμένα να κρατάω την αιωρούμενη κεφαλή μου είχε τραβηχτεί από τον Σπύρο Στάβερη. Το κολάζ, όμως, του εξωφύλλου το έκανα εγώ με τα χεράκια μου και έχει σημασία το λουκέτο με τις σπασμένες αλυσίδες, εφόσον πρέσβευε την απελευθέρωσή μου απ' όλα τα στεγανά στη μουσική, στον λόγο και στη δισκογραφία εκείνα τα χρόνια.
Ο Κύρης, που τράβηξε τη φωτογραφία του οπισθόφυλλου, ήταν ο ηχολήπτης του δίσκου, αφού δουλέψαμε στο στούντιό του. Άξιος ηχολήπτης που δεν με πίεσε για τίποτα.
Είχαμε καταπληκτική συνεργασία, όπως και με τον Πάνο Δράκο, με τον οποίο συναντήθηκα μόλις πριν από λίγες μέρες μετά από 35 χρόνια. Το καταθέτω γιατί το θεωρώ καρμικό.
Με τη Σαβίνα Γιαννάτου στο Τικ τακ ή Auronina Selene
• Όπως σου είπα, η Σαβίνα είχε τραγουδήσει στον Εύμαρο. Όταν γινόταν ο δίσκος, της ζήτησα να συμμετάσχει φωνητικά και στο κομμάτι «Γενέθλια ή Aporia Maturna», ένα αρκετά υποχθόνιο και ενδιαφέρον τραγούδι που έλεγε «Ποιοι έχουν τα γενέθλιά τους, απόψε; Ποιοι από μας θα ξαναγεννηθούν;».
Κάναμε πολλή παρέα τότε και με τον κιθαρίστα Κώστα Χατζόπουλο, έχοντας μόλις γράψει την «Ηχώ και τα λάθη της» για τον Σείριο του Χατζιδάκι. Τον κάλεσα επομένως να συμμετάσχει κιθαριστικά στη «Λητώ» και στο «Eros Pantoriana Pandora».
• Την τωρινή διεθνή διανομή του δίσκου αυτού την αντιμετωπίζω ως μια φυσιολογική εξέλιξη. Αν πάρω το μέρος των άλλων, μπορώ να πω: «Τι έγινε, ρε γαμώτο; Έπρεπε να περιμένω 32 χρόνια;». Για μένα, όμως, το ξαναλέω, είναι κανονική η ροή των πραγμάτων.
Χαίρομαι γιατί δικαιώθηκα και θα σου πω τώρα και κάτι άλλο που δεν έχω ξαναπεί. Στο κομμάτι «Hesperia Iris Greca», που μιλάει ουσιαστικά για τη γυναίκα του μέλλοντος, κατάλαβα αργότερα ότι υπονοούσα τον εαυτό μου.
Ήταν σαν μια βουτιά μου στο μέλλον, δεδομένου ότι ένα όνειρο έγινε πραγματικότητα. Υπό αυτή την έννοια, πιστεύω απόλυτα ότι τα «Λεπιδόπτερα» είναι ένας τελείως μελλοντολογικός δίσκος!
Με την ηλεκτρονική τριλογία μου είχα αναπτύξει έναν πολύ εσωτερικό μου μονόλογο και μια αποστασιοποίηση σχεδόν μπρεχτικού τύπου.
Γρήγορα όμως αναζήτησα τη ζεστασιά του συναισθήματος και την αμεσότητα, γι' αυτό και έκανα το «Σπάσιμο των πάγων» αμέσως μετά, το «Μη μου τους κύκλους τάραττε» το '92, τις «Αναπνοές» το '96 και την «Τρίτη Πόρτα» με τη Φαραντούρη το 2000.
Η περίοδος από τα «Ημερολόγια» του 2008 μέχρι τώρα που μιλάμε είναι μια άλλη πτυχή του ταξιδιού μου στη μουσική.
Info:
Τα «Λεπιδόπτερα» της Λένας Πλάτωνος επανακυκλοφορούν από την Dark Entries Records.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO.
σχόλια